De Bijbel is niet een boek wat je zomaar even van kaft tot kaft leest. Het kan lastig zijn om je weg door de Bijbel te vinden, als je niet weet wat zich wanneer heeft afgespeeld. Deze site kan je helpen om de Bijbel beter te leren kennen. Ontdek de bron van vrede, het Woord van God: 

PREEK - DE KUNST VAN HET LUISTEREN NAAR DE PREEK

Inleiding
Heel wat predikanten en kerkenraden zijn, vaak met behulp van een liturgiecommissie, bezig met de inrichting van de eredienst, die in de zondagse kerkdienst in praktijk gebracht moeten worden. Vanuit het deputaatschappen eredienst is het de ervaring dat het blijkbaar moeite kost om het aanwezige studiemateriaal en kerkelijke besluiten om te zetten in concreet beleid. Daarom hier een praktische handreiking om een ­plan voor de liturgie op te zetten aan de hand van het zoge­naamde kerkelijk jaar. Er zijn aan 'het kerkelijk jaar' ook allerlei theologische beschouwingen opgehangen. Daar kan ik weinig mee. Maar een kerkorde roept ons iop de kerkelijke feestdagen te onderhouden. Deze feestdagen vormen de markeringspunten voor een structurering van de liturgie over een heel jaar.

Er is een wereld van verschil

Er is een wereld van verschil tussen iemand die voetbal kijkt en de spelregels kent en iemand die kijkt en er absoluut geen verstand van heeft. De kenner zit op het puntje van z’n stoel, zit helemaal in de wedstrijd. De leek kijkt af en toe eens of er gescoord wordt, ziet wat mannen achter een bal hollen en verliest al gauw haar aandacht. Dat verandert pas als haar man haar uitlegt wat buitenspel is, welke tactiek ‘Oranje’ volgt, wat een spits doet en wat een verdediger moet doen. Als ze weet hoe het spel in elkaar zit, gaat ze vanzelf anders kijken, bewust meedoen en voor ze er erg heeft zit ze naast haar man te roepen op de bank. Oranje heeft er een fan bij.

Zoals dat werkt bij een sport of een spel, bij een toneelstuk waar je de achtergronden van leest of bij een gedicht wat je leert ontleden, zo werkt dat ook bij het luisteren naar een preek. Een preek is voor veel hoorders in de kerk iets wat als het ware over je wordt uitgegoten, een stroom woorden en gedachten die je soms wel en soms niet raken. Veel van wat gezegd wordt glijdt langs je af, alleen die woorden die jij net op die morgen nodig had, blijven hangen. Er wordt geluisterd, maar wat wordt echt gehoord?
 
Goed luisteren is een hele kunst

Het is de kunst van het bewust meegaan op de route die gevolgd wordt van het schriftgedeelte naar je dagelijks leven met God. Net als bij een voetbalwedstrijd is die betrokkenheid op wat er al prekend gebeurt heel lastig als je de spelregels niet kent, als je niet weet hoe een dominee z’n preek heeft opgebouwd, als je niet door hebt hoe hij je probeert te overtuigen.
 
Daarom pleit ik ervoor dat predikanten hun gemeenteleden vertellen hoe ze een preek maken. Neem de gemeente mee op de route die je iedere week in je studeerkamer gaat als je een bijbelgedeelte hebt gekozen om over te preken. Welke stappen zet je om de boodschap te ontdekken, hoe bouw je vervolgens je preek op zodat die boodschap ook echt landt bij de gemeente, hoe probeer je al prekend met ze te communiceren? Vertel het ze!
 
Doe eens onderzoek

Ik heb dat een keer uitgeprobeerd met de mensen in mijn gemeente. Heb ze verteld welke vragen ik mezelf stel als ik een bijbelgedeelte voor het eerst lees, hoe ik de centrale boodschap van een gedeelte op het spoor probeer te komen. We hebben dat met elkaar ook geoefend op die avond en ze waren heel verrast te merken dat ze dat zelf dus ook heel goed kunnen. Ik heb ze laten zien hoe ik heel bewust in de opbouw van de preek een spanningsboog maak, zodat de preek naar climax gaat en mensen op het puntje van hun stoel blijven zitten. Ik heb ze verteld waarom ik m’n preek niet uitschrijf, maar van een mindmap preek. Ik heb ze laten zien wat er gebeurt als ik wel of geen oogcontact met ze heb. Ik heb ze bewust gemaakt van wat er in hun hoofd en hart gebeurt als ik iets voor me zie en het hen ook wil laten zien met m’n woorden. Die avond werd voor hen een openbaring en na de daaropvolgende zondag zeiden velen van hen dat ze veel bewuster hadden geluisterd.
 
Bewust luisteren

Weten waar je op moet letten, maakt je heel betrokken. Je kan er echt nog gewoon van genieten, van die preken, maar je geniet nu veel bewuster, maakt het helemaal mee. Wat nu echter ook kan gaan gebeuren is dat je wel ziet welke route de voorganger met het bijbelgedeelte gaat, maar dat je al meelezend en luisterend een andere route hebt ontdekt. Dan wordt de kerkgang pas echt spannend!
 
Luisteren naar een preek is echt een kunst

De kunst van het meegaan in wat er gebeurt, van heel bewust betrokken zijn in dat wonderlijke gebeuren van het preken. En die betrokkenheid is groter, het luisteren spannender, als je echt meemaakt wat er nu eigenlijk gebeurt: horen hoe God tot je spreekt vanuit het bijbelgedeelte via de preek tot in je hart.
 
 De kunst van het luisteren naar een preek is een kunst die de maker van de preek je leren kan. Waar dat gebeurt beleven de voorganger en de hoorder die zondagmorgen evenveel spanning en evenveel vreugde aan het preken.

Verplichte kost voor predikheren/dames: Wat is uw eigen luistervoorkeur?

Goed luisteren is één van de belangrijkste kunsten die elke pastor zou moeten beheersen. Leer luisteren met aandacht. Luisteren brengt wat teweeg! Pastores zijn zich goed bewust van het feit dat luisteren een wenselijke en gewaardeerde vaardigheid is. Tegelijkertijd blijkt goed luisteren geen vanzelfsprekendheid. Er zijn verschillende manieren van luisteren. U kunt luisteren met de bedoeling om te helpen, om informatie te winnen, of om de informatiestroom van anderen te sturen.

Onverdeelde aandacht

Misschien hebt u wel eens meegemaakt dat iemand na het eind van een gesprek tegen u zei: 'Ik heb zeer prettig met u gesproken. Uw advies heeft me fantastisch geholpen!'. Als u er dan nog eens goed over nadacht, besefte u dat u eigenlijk niet eens zoveel gezegd had. Het waren niet uw adviezen waarmee u de ander zo goed van dienst was geweest, maar uw luisterende oor en onverdeelde aandacht. Als u deze luisterkunst op een goede manier toepast, helpt u de ander als het ware zichzelf van advies te voorzien. Bent u daarmee ook een goede luisteraar?

Wat is een goede luisteraar?

Hoe zou u een goede luisteraar beschrijven? Het kan zijn dat u iemand in gedachten heeft die, evenals hierboven, veel geduld heeft om problemen aan te horen. Hij kan actief luisteren en weet steeds de juiste feedback te geven om de ander op weg te helpen. Dit is zeker een goede luisteraar, maar de kans bestaat dat deze persoon bij het aanhoren van een grote hoeveelheid technische informatie afhaakt.

Verschillende luistertypen

De kracht van luisteren onderscheid verschillende luistertypen:
 (bedenk wel: wat kenmerkend is voor u behoeft dat niet voor een ander te zijn)

1. De mensgerichte luisteraar

De mensgerichte luisteraar stelt de persoon naar wie hij luistert centraal. Het lukt hem goed om al zijn aandacht op zijn gesprekspartner te richten. Dit maakt het hem mogelijk de gevoelens van de ander goed te begrijpen. Door te luisteren helpt hij zijn gesprekspartner bij het oplossen van zijn problemen. Hij toont intense belangstelling in de ander en spreekt graag met hem over diens persoonlijke interesses. Hij is in staat om hechte persoonlijke relaties op te bouwen, maar zijn betrokkenheid kan gemakkelijk overslaan in overbetrokkenheid. Hij maakt zich snel zorgen om het leed van anderen en is soms niet in staat hun fouten te zien.

2. De handelingsgerichte luisteraar

De handelingsgerichte luisteraar stelt zijn werkzaamheden centraal. Hij luistert het liefst naar beknopte informatie die nodig is voor de uitvoering van zijn taken. Als hij spreekt komt hij snel tot de kern van de zaak en dat verwacht hij ook van anderen. Hij richt zich het liefst op belangrijke zaken. Het kost hem moeite geconcentreerd te luisteren naar een wijdlopig verhaal als een samenvatting volstaat. Hij toont daarom nogal eens ongeduld. Hij onderbreekt, loopt vooruit op zaken en komt soms tot voorbarige conclusies. Hierdoor komt hij bot en kritisch over. Hij toont weinig aandacht en gevoel voor emotionele zaken en persoonlijke zorgen die de voortgang in het werk belemmeren.

3. De inhoudsgerichte luisteraar

De inhoudsgerichte luisteraar is gefocust op concrete zaken. Hij luistert graag naar nieuws, inhoudelijke problematiek en bovenal details. Daarbij vindt hij het prettig om dieper op bepaalde achtergronden in te gaan. Voor een zo groot mogelijke kwaliteit van informatie luistert hij graag naar deskundigen en betrouwbare bronnen. Om de boodschap zo goed mogelijk tot zich te nemen stelt hij ook voorbeelden op prijs. Hij bekijkt de zaken van verschillende kanten en gaat daarover graag in discussie. Hij is traag in het nemen van beslissingen omdat hij eerst uitvoerig geïnformeerd wenst te worden.

4. De tijdgerichte luisteraar

De tijdgerichte luisteraar vindt timemanagement belangrijk. Hij tracht zijn tijd zo efficiënt mogelijk in te delen. Daarbij maakt hij merkbaar gebruik van klokken, horloges, pepermuntjes en piepjes die hem waarschuwen als de tijd voorbij is. De tijdgerichte luisteraar kan binnen de afgesproken tijdsduur van een gesprek met alle aandacht luisteren naar menselijke of inhoudelijke zaken, maar als de eindtijd nadert, wordt hij ongeduldig en neemt hij niets meer in zich op. Door tijdsdruk op te leggen beperkt hij de creativiteit van anderen en belemmert hen om vrij te spreken over onderwerpen die langduriger aandacht behoeven.

Let wel: Luistervoorkeuren kunnen veranderen

Luistervoorkeuren zijn geen karaktereigenschappen die aan een persoon vastgebakken zitten. Iemands voorkeur van luisteren kan verschillen per situatie. Zo kan het zijn dat u tijdens uw werk vooral tijdgericht luistert, terwijl u thuis een mensgerichte luistervoorkeur laat blijken. Het kan dan ook wel eens voorkomen dat uw gezinsleden u niet geheel zullen begrijpen als u niet snel genoeg omschakelt. Tijdens een workshop kan uw inhoudsgerichte luistervoorkeur opeens om de hoek komen. Dan vraagt u de spreker het hemd van het lijf. Tenminste, tot vijf minuten voor het eind want dat domineert uw tijdgerichtheid weer.

Uw luistervoorkeur kan ook veranderen in verloop van tijd. Er zijn misschien periodes waarin u zeer empathisch kunt luisteren naar de beslommeringen van uw medewerkers, maar ook momenten waarin u hen liever zult aansporen tot efficiënte uitwisseling van informatie ten behoeve van de uitvoering van hun taak.

Aanpassing aan de luistervoorkeuren van anderen

Het is mogelijk dat uw luistervoorkeur op een bepaald moment niet aansluit bij de luistervoorkeur van een ander. Zo kan het zijn dat uw klanten weinig geduld tonen als u een uitvoerig betoog houdt, terwijl zij beknopte informatie verwachten. Op een ander moment kan het u storen als medewerkers tijdens een vergadering hun emotionele ervaringen willen uitwisselen terwijl u op dat moment de agenda en de tijd bewaakt.

Communicatie zo goed mogelijk te laten slagen

Om de communicatie zo goed mogelijk te laten slagen, kunt u zich afstemmen op uw gesprekspartners/luisteraars door elementen uit hun luistervoorkeur te gebruiken. U kunt de belangstelling van mensgerichte luisteraars bijvoorbeeld vergroten door hen aan te spreken bij hun naam en door te spreken in de wij-vorm in plaats van in de ik-vorm. De handelingsgerichte luisteraars kunnen zich goed concentreren als u uw overdracht kort en zakelijk laat zijn. U kunt uw argumenten ondersteunen met nauwkeurige voorbeelden voor de inhoudsgerichte luisteraars en voor de tijdsgerichte luisteraar kunt u overbodige voorbeelden schrappen, waardoor u uw boodschap binnen de gestelde tijd kunt presenteren.

Bestudeer ook eens :     Leer actief te luisteren  en  Luisteren met aandacht