De Bijbel is niet een boek wat je zomaar even van kaft tot kaft leest. Het kan lastig zijn om je weg door de Bijbel te vinden, als je niet weet wat zich wanneer heeft afgespeeld. Deze site kan je helpen om de Bijbel beter te leren kennen. Ontdek de bron van vrede, het Woord van God: 

PREEK - WAAR GAAT HET EIGENLIJK OM

Inleiding
Heel wat predikanten en kerkenraden zijn, vaak met behulp van een liturgiecommissie, bezig met de inrichting van de eredienst, die in de zondagse kerkdienst in praktijk gebracht moeten worden. Vanuit het deputaatschappen eredienst is het de ervaring dat het blijkbaar moeite kost om het aanwezige studiemateriaal en kerkelijke besluiten om te zetten in concreet beleid. Daarom hier een praktische handreiking om een ­plan voor de liturgie op te zetten aan de hand van het zoge­naamde kerkelijk jaar. Er zijn aan 'het kerkelijk jaar' ook allerlei theologische beschouwingen opgehangen. Daar kan ik weinig mee. Maar een kerkorde roept ons iop de kerkelijke feestdagen te onderhouden. Deze feestdagen vormen de markeringspunten voor een structurering van de liturgie over een heel jaar.

Op het moment dat de verbindingen tussen tekst en het leven in de gemeente zijn gelegd, komt een belangrijke stap

Stel vast wat het eigenlijke probleem is, de vraag onder de vraag.
Het gaat er bij deze stap om dat duidelijk in beeld komt wat er leeft in het hart van de mensen.
 
Stel daarvoor vragen als:

- Wat is voor jou belangrijk m.b.t. dit onderwerp?

- Hoe stel je het je voor als ideaal?

- Waar loop je tegen aan, wat houd je tegen?

- Waar gaat je interesse vooral naar uit?

- Ben je bezig om … te bereiken/ te vermijden?

Voorbeeld

Een preek over Gij zijt het zout der aarde levert als accenten op: opkomen voor Gods Woord, laten zien dat je christen bent.
Vanuit de gemeente geformuleerd leven de volgende vragen: hoe doe ik dat, kan ik dat, wil ik dat.

Historische benadering van de tekst

Wat betekende de tekst toen?Wat wilde de tekst toèn zeggen? Inzicht is nodig in hoe de tekst toen is ontstaan. De centralevragen zijn: wie schreef wat, waar, wanneer, aan wie, in welke situatie en waarom? Zonderpretentie tot volledigheid willen we een aantal aanzetten geven. Een toelichting vooraf: ‘a’duidt telkens op auteursniveau, ‘b’ op tekstniveau. Wat: wat is het voor tekst?poëzie, historisch of profetisch? etc. Waarom: om welke redenen is de tekst geschreven?moest de gemeente iets blijven gedenken of werden er ad hoc oplossingen aangediend?Wie: a. wie heeft de tekst geschreven? b. en over wie verhààlt het?een profeet die overal tegen ageerde? iemand die de theocratische monarchie wilde verdedi-gen?Waar: a. waar is de tekst door de auteur geschreven?
 
b. over welke geografische omgeving verhaalt de tekst?waar liggen die plaatsen? wat is de functie van die plaatsen in het verhaal? hebben hun namen een speciale betekenis? (denk ook eens aan landkaarten)Wanneer:a. in welke periode is het geschreven?b. en over welke periode verhààlt het?Aan wie:a. wie was de geadresseerde in de tèkst?b. wie was de geadresseerde van de schrijver?voorbeeld: de profeetEzechiël is nooit in Egypte geweest, maar profeteert er wel tegen in detweede persoon; hij sprak zijn profetiën echter uit tegen medeballingen. In welke situatie:a. in welke situatie is de tekst door de auteur geschreven?is het geschreven vanuit ballingschap of verbanning (zoals Johannes op Patmos?) . was er neteen koning overleden?b. in welke situatie voltrekt zich de tekst?is Jezus op reis of staat hij op een tempelplein?

Semantische benadering

Deze richt zich op de anatomie van de tekst: wat zegt de tekst an sich?Wat is de anatomie van de tekst? Structuuranalyse en narratieve methoden uit de Amsterdam-se/ Kampener school kunnen hierbij helpen. Hier wordt gekeken naar sleutelwoorden en erwordt gebruik gemaakt van woord- en concordantisch onderzoek. Je aandacht richt zich watde syntaxis, grammatica en tekstindeling aan betekenis leveren.

Historische receptie van de tekst

hoe werd een tekst vóór jou gebruikt?Bepaalde psalmen werden gezongen bij het opgaan naar de tempel. Vergeet ook de receptievan de feestrollen niet: Esther werd standaard voorgelezen bij het purimfeest. Ander voor-beeld: sinds Augustinus wordt zonde veelal afgeleid van begeerte en dit heeft de lezing van bepaalde Oudtestamentische passages aanzienlijk gekleurd. Wees je bewust van de culturelebagage die een tekst met zich meetorst. Hou er ook rekening mee dat je teksten niet in lossegeschriften zijn overgeleverd, maar sinds lange tijd in een geheel zijn opgenomen: de canon

De vraag onder de vraag is:

Wat is voor jou belangrijk? Wat wil je bereiken?
“Dat Gods Naam geprezen wordt, dat iedereen God kent/kan herkennen door naar mij te kijken. Dat God met plezier naar mij kijkt: Hij heeft alles voor mij over gehad, nu wil ik mijn leven aan hem geven.”

Wat wil je vermijden?

“Dat mensen mij een softie vinden, dat ik altijd Gods naam erbij sleep. Dat mensen mij erop aan kijken. Maar ik wil God natuurlijk niet negeren.”
 
Conclusie

Het moet niet gaan om een oproep tot handelen alleen als: laat zien dat je bij Christus hoort. Het moet dieper gaan. In de preek moet je ingaan op het spanningsveld tussen opkomen voor God en opkomen voor jezelf. Voor wie kies je nou echt? Wie is het belangrijkste in je leven? Blijkt dat alleen als je God moet ‘verdedigen’? Waarom zou je voor Hem opkomen, Hem uitdragen in woord en daad? Wat levert het voor spanning op en hoe ga je ermee om?

Onontkoombaar rekening houden met het volgende:

I. Signatuur van de hoorders

Wat voor signatuur draagt de plaatselijke kerk waarin de preekt? Beantwoordt de gemeenteook werkelijk aan haar kerkelijke signatuur? Voorbeeld: de kerkelijke ligging van een Samen-op-weg gemeente kan variëren van sterk evangelisch tot zeer vrijzinnig. Kijk ook eens naar de‘ligging’ van de predikant, dan weet je in ieder geval wat de gemeente gewend is.

II. Demografische gegevens van de hoorders

Hoe is de gemeente samengesteld? Let op socio-economische (rijk of arm?) en socio-cultureleverhoudingen (intellectueel niveau, verhouding allochtonen/ autochtonen). Vaak zegt de geo-grafische ligging van de kerk al heel wat: ligt ze in een arbeiderswijk, een nieuwbouwwijk, een vissersdorp, een boerengehucht? Probeer je in te leven: zijn er de laatste tijd veel sterfge-vallen geweest? Zijn er veel zieken? Zitten ze in een moeilijke kerkfusie? Misschien weet jeook wat over gebeurtenissen uit de streek die veel gemeenteleden aan het hart gaan, zoals een voorval van zinloos geweld of een slechte oogst. Long geeft in zijn boek een goed aantal‘checkpoints’.

III. Aard van de dienst

Is het een ochtenddienst, avonddienst, bijzondere dienst (doop/ avondmaal?)? Is het een dienstvoor jongeren of senioren? Kies het liefst voor een gewone dienst. Dat is het meest toeganke-lijk voor iedereen op de preekvergadering en de preekkritiek. Maak het jezelf in ieder gevalniet onnodig moeilijk.