De Bijbel is niet een boek wat je zomaar even van kaft tot kaft leest. Het kan lastig zijn om je weg door de Bijbel te vinden, als je niet weet wat zich wanneer heeft afgespeeld. Deze site kan je helpen om de Bijbel beter te leren kennen. Ontdek de bron van vrede, het Woord van God: 

PREEK - RICHTEN OP DE KERN

Inleiding
Heel wat predikanten en kerkenraden zijn, vaak met behulp van een liturgiecommissie, bezig met de inrichting van de eredienst, die in de zondagse kerkdienst in praktijk gebracht moeten worden. Vanuit het deputaatschappen eredienst is het de ervaring dat het blijkbaar moeite kost om het aanwezige studiemateriaal en kerkelijke besluiten om te zetten in concreet beleid. Daarom hier een praktische handreiking om een ­plan voor de liturgie op te zetten aan de hand van het zoge­naamde kerkelijk jaar. Er zijn aan 'het kerkelijk jaar' ook allerlei theologische beschouwingen opgehangen. Daar kan ik weinig mee. Maar een kerkorde roept ons iop de kerkelijke feestdagen te onderhouden. Deze feestdagen vormen de markeringspunten voor een structurering van de liturgie over een heel jaar.

Geestelijke voorbereiding onontbeerlijk

Veruit de meeste predikanten zien hun taak als primair spiritueel, een forse groep vindt dat deambachtelijkheid en de spiritualiteit van de preekarbeid elkaar in evenwicht houden, en een minderheid benadrukt vooral de ambachtelijkheid van het preken. Vrijwel iedereen bereidtechter zijn preken voor in gebed of andere spirituele wijze. Zo’n tweederde van de predikan-ten begint zijn dag(delen) met gebed. Hoeveel tijd eraan besteedt wordt varieert zeer sterk:van enkele minuten tot enkele uren. Een derde ziet gebed als algehele levenshouding, of dehouding van de predikant die gepast is tijdens het voorbereidingsproces. Wat in ieder geval duidelijk is, is dat het een erg persoonlijke zaak is. Hierin wordt de com-municatieve verhouding tussen God en jou, als predikant, geactualiseerd. Denk zelf na overover de verhouding tussen spiritualiteit en ambachtelijkheid van het preekproces.

Concentreren op de kern

Na deze verkenningen van beide polen (Gods Woord en Gods gemeente) en het vaststellen van de onderliggende vragen proberen we de uitkomsten verder samen te brengen door een doel voor de preek te formuleren en vervolgens een centrale boodschap.

Selecteer de inhoud

Uit de voorgaande sessies kies je een of twee aspecten die in je in je preek aan de orde wilt laten komen. Daarbij selecteer je een aantal op dit moment relevante en actuele zaken.
Dat vormt de globale inhoud van de preek.
Let op: in de beperking toont zich de meester!

Formuleer het hoofddoel

Formuleer nu het doel van de preek: wat wil je rond het gekozen thema in je gemeente veranderen? Beschrijf in je doelstelling de situatie zoals die na de preek moet zijn: zo gaan de mensen de kerk straks uit, met deze wetenschap, dit gevoel, deze ervaring, in deze stemming.
 
 - Formulering hoofddoel: de gemeenteleden zien in / kunnen / gaan / ervaren / voelen / belijden / bidden om / danken voor / zeggen tegen elkaar na deze preek ….
 
- Kies voor één hoofddoel. Dit hoofddoel genereert wel een aantal afgeleide subdoelen, gericht op een of meer van de gekozen aspecten, maar het hoofddoel bepaalt de preek.
 
 - Bedenk dat informatie niet een hoofddoel is, maar een middel om te komen tot een verder/hoger gelegen doel: wat moet een gemeentelid weten om te gaan inzien, ervaren, voelen, enzovoort ...

Eén kernzin selecteren

Nu het thema en het doel van de preek min of meer vaststaat, kunnen we verder nadenken over de inhoud.
Waarschijnlijk zul je nu eerst meer studie en meditatie nodig hebben. Daarna ben je in staat om de kern van de preek te bepalen: dit wil ik aan mijn gemeente vertellen.
 
Let op:

Hoe meer boodschappen in de preek, hoe minder de gemeenteleden onthouden. Geef ze daarom één boodschap mee naar huis waarover ze verder kunnen nadenken en napraten. Een boodschap is een positief geformuleerde aansporing, uitspraak of mening.
Criterium:
Als mijn gemeenteleden morgen thuis, op school of in hun bedrijf bezig zijn, wat moeten ze dan nog van deze preek kunnen noemen?
 
Aantrekkelijk vormgeven

De zin die je nu formuleert is de kern van de preek. Het kan zijn dat je deze zin tijdens de preek en de rest van de eredienst vaak uitspreekt. In dat geval is het verstandig aandacht te geven aan de vorm van de kernboodschap. Daardoor zorg je ervoor dat iedereen die goed kan onthouden.

- De kernboodschap kun je de vorm geve van een appèl, een belofte, waarschuwing, vertroosting, bemoediging, aanprijzing of iets anders, al naar gelang de doelstelling.

- Houd het kort & krachtig: een kort en krachtig geformuleerde boodschap is gemakkelijk te onthouden.

- Maak het persoonlijk: door de gemeenteleden rechtstreeks aan te spreken (gebruik van persoonlijke voornaamwoorden) landt de boodschap beter.

 - Wees treffend & concreet: een levendig geformuleerde en voorstelbare boodschap spreekt meer aan en is beter te begrijpen.
 
Dit kun je bereiken door

- een beeld uit het dagelijks leven te kiezen: de samenleving, school, werk of huishouden, een veelvoorkomend voorwerp, beelden uit de natuur, de bouw, het verkeer of een andere herkenbare situatie;

 - een bekende zin uit een lied of psalm te gebruiken;

 - stijlfiguren te gebruiken zoals tegenstelling, paradox of vergelijking;

 - de mogelijkheden van rijm, alliteratie en metrum te benutten.
 
Een perfecte vormgeving zal niet altijd lukken maar het is de moeite waard een pakkende kernzin te formuleren die tijdens de eredienst centraal staat en frequent genoemd wordt..

Vraag je ook eens af: Hoeveel tijd heb ik nodig?

Meer dan de helft van de predikanten begint op de maandag voorafgaande aan de zondagwaarop moet worden gepreekt. Slechts één ondervraagde (charismatisch) begon de dag er-voor. De ondervraagden spendeerden gemiddeld 9.2 effectieve werkuren aan de totale voorbe-reiding van de preek. Eén derde van deze tijd werd gebruikt voor het daadwerkelijk schrijven van deze preek. Niet meegerekend zijn dan de meditatieve momenten. Aangezien de ondervraagden gemiddeld 21.6 jaar preken, en dus al een flinke routine hebben opgebouwd, zullen we de benodigde tijd voor de gemiddelde beginnende themelioot - die van het gehele proces ook nog eens een preekwerkstuk moet maken - maar op een ruime week schatten. Het argument dat het het beste zou zijn om net zoveel tijd voor de preek uit te trek-ken als de predikant omdat je het later ook in zoveel tijd moet doen gaat om een tweetal aantalredenen niet op: het gebrek aan routine en het moeten maken van een verslag van het heleproces.