We willen stilstaan bij het grotere geheel. En samen een oriëntatie zoeken voor het dagelijkse leven. Een oriëntatie die richting geeft, die de bedding van je leven vormt, waardoor je dingen kunt corrigeren, maar waardoor je vooral met nieuwe motivatie en bezieling leven kunt. Zo’n oriëntatie is te vinden in het verbond dat God met mensen heeft gesloten. Het grote geheel waarin je leven betekenis heeft. De bedding waarin je leven stromen kan. Ik besef dat dit voor sommigen niet zo spreekt, of niet direct veel motivatie lijkt te bieden voor de dagelijkse praktijk. Toch wil ik je vragen met mij vanmorgen te luisteren wat dat verbond betekent. En te ontdekken hoe dat verbond als een koepel over je leven staat. Dat doen we door te kijken naar het moment dat God dat verbond sloot met Abraham, in de 19e eeuw voor Christus.

Velen hebben stilgestaan bij de geschiedenis van Abram, zoals die in bijbel is beschreven. Te beginnen bij zijn roeping om te vertrekken uit zijn land en gehoor te geven aan de stem van God, te vertrouwen op de zegen van God en zich te richten op de belofte van God, kortom: om het met God alleen te wagen. Om met God zijn weg door het leven te gaan en de weg naar het leven te vinden. We hebben gezien hoeveel Abram heeft moeten leren van dat leven met God. Door de tegenwerking van mensen heen. Door de eenzaamheid en verlating heen. Door de verleiding heen om het zelf te regelen. Door zijn eigen zonden heen en alle gevolgen daarvan. Door de nacht van zijn ziel heen, met alle twijfels en angsten van het menselijk hart. Abram heeft een pittige leerschool doorlopen in dat leven met God. Zo bereidde God hem voor op de verbondsluiting. En vormde hem tot de vader van alle gelovigen.

( lees ook eens over 'De roeping van Abraham' )

Vanuit deze aanloop is de verbondssluiting in Gen.17 duidelijk het hoogtepunt. Niet alleen in het leven van Abram. Het is een gebeurtenis die thuishoort in de top-3 van de wereldschiedenis. En dat is vanmorgen geen domineeswijsheid, kanselretoriek of kerkelijke dikdoenerij. Deze gebeurtenis hoort thuis in de top-3 van de wereldgeschiedenis. Inderdaad, dit gesprek tussen God en een 99-jarige man hoort bij de belangrijkste gebeurtenissen van de wereld. Het heeft de geschiedenis beslissend veranderd. En het biedt nog steeds een fundamentele oriëntatie, vrije ruimte en warme motivatie voor mensen vandaag om elke dag te leven in geloof, hoop en liefde.

 Gods verbond omvat alles

Wat is er zo bijzonder aan het verbond van God met Abraham? Het bijzondere is, dat hier voor het eerst in de menselijke geschiedenis God een persoonlijk verbond sluit met een mens. 'Abram: Ik ben God de Ontzagwekkende, en Ik wil mijn verbond met jou aangaan.' Dat is natuurlijk voor Abram een onvoorstelbaar hoogtepunt in zijn leven. Je zult het maar meemaken dat God de Almachtige naar je toekomt om zijn verbond met je te sluiten. En het in de top-3 van de wereldgebeurtenissen terechtgekomen, omdat Gods verbond niet tot die ene oude man beperkt is gebleven, maar zich heeft uitgestrekt tot miljoenen mensen over duizenden jaren. Een eeuwig verbond.

De eerste keer dat God een persoonlijk verbond sluit met een mens. Wij noemen Gods belofte aan Adam ook een verbond. Maar dat betreft meer de hele mensheid dan Adam persoonlijk. De bijbel noemt ook Gods afspraak met Noach ook een verbond. Maar dat betreft vooral de aarde en de natuur en niet zozeer Noach persoonlijk. Maar hier met Abraham sluit de Here voor het eerst een verbond met iemand persoonlijk. En dat omvat alles. God belooft: 'Abraham, heel Kanaän, het land waar je nu als vreemdeling woont, zal ik jou en je nakomelingen voor altijd in bezit geven.' In eerste instantie denk je: nou, dat is mooi voor Abraham. Fijn dat hij een stukje grond krijgt. Levensruimte voor zijn nageslacht. Maar later omschrijft Paulus deze belofte als: Abraham werd erfgenaam van de hele wereld. Dit zit opgesloten in de belofte van het land aan Abraham: God belooft Abraham en zijn nageslacht de hele wereld. De overeenkomst met het woord van de Here Jezus is opvallend: zalig de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde bezitten. Niet onbelangrijk voor de wereldgeschiedenis.

Maar dan die tweede belofte, die hier nog bovenuit steekt: 'Abraham, Ik zal jouw God zijn en die van je nakomelingen, voor eeuwig.' Ik zal jouw God zijn. De Here God verbindt zijn naam aan een mens. De Almachtige blijft verbonden aan Abraham met zijn nabijheid, zijn zorg en zijn macht. God is niet tegen hem, maar voor hem. 'Ik zal u eeuwig tot een God zijn.' De Here verbindt zich niet aan een mens voor de beperkte duur van zijn jaren op aarde. Abraham blijft dan ook eeuwig aan God verbonden. Over de grenzen van het aardse leven heen.

Het verbond dat God sluit met Abraham omvat heel de wereld en omvat leven en sterven. Dat geeft meer dan genoeg reden om deze verbondssluiting bij de top-3 gebeurtenissen van de wereldgeschiedenis te scharen. Belangrijker dan bijvoorbeeld de uitvinding van de elektriciteit of de peniciline. God heeft zich definitief en persoonlijk verbonden aan een mens. Te beginnen met Abraham. Gods verbond omvat alles.

Wij horen erbij

Waarom is dit nu een goed oriëntatiepunt voor ons leven? Omdat die prachtige toezeggingen die God aan Abraham deed, ook aan jou en mij beloofd zijn en beloofd worden. Want het eerste wat ik mag zeggen over Gods verbond aan Abraham is: ook wij mogen erbij horen. U, jij, ik. Heel officieel, omdat de Here God steeds weer zegt dat Hij erbij wil hebben. Ieder die het hoort is daarmee aangesproken. En ieder die deze toezeggingen aanvaart, die hoort erbij.

Kinderen willen er graag bijhoren. Als alle vriendjes buiten spelen, dan wil jij niet binnen blijven. Als je zusje bij papa op schoot mag zitten, dan wil jij ook. Erbij horen, dat geeft rust en veiligheid, dat geeft geborgenheid en warmte. In het leven van tieners en jongeren gaat dat soms op een minder positieve manier. Je wilt erbij horen, en daarom doe je je best om mee te doen, je laat zien dat je net zo stoer, net zo slim, net zo ijdel bent. Je wilt erbij horen. Daarin zoek je zekerheid en bevestiging.

Zoveel rust en geborgenheid geeft ook het verbond dat God met Abraham heeft gesloten. 'Ik zal jou tot een God zijn.' Van de apostel Paulus hebben we geleerd, dat we dat mogen invullen: 'en je bent een kind van Mij.' Je hoort erbij. Opgenomen in Gods verbond, inclusief alle liefde en alle toezeggingen die daaraan verbonden zijn. Allen die in Jezus Christus geloven, en hun kinderen en zovelen als de Here erbij roept. De Here die naar je toekomt met zijn woorden van leven, daarmee hoor je erbij. Die ruimte en reikwijdte van het verbond is al in Gods woorden aan Abraham te lezen. In de sluiting van het verbond zit de Messiaanse ruimte, waarmee wij, hoewel genetisch meestal geen afstammeling van Abraham, toch als zijn nageslacht worden gerekend.

'Ik maak je de vader van vele volken. Ik zal je bijzonder vruchtbaar maken.' Genetisch en biologisch is dat toch wel wat beperkt. Daarmee is Abraham niet de vader van een vele volken. Maar wel als je de nieuwtestamentische omschrijving volgt: Abraham is de vader der gelovigen. Dan praten we inderdaad over vruchtbaarheid en over een menige volken. We horen erbij. Bij dat verbond dat God sloot met Abraham. ‘Ik zal jouw God zijn.’ De geborgenheid van Gods nabijheid, de kracht van zijn macht, de warmte van zijn liefde, de hoop van zijn toekomst. Dat vormt de bedding van je leven.

De Here maakt dat persoonlijk duidelijk

 Ieder die gelooft in Jezus Christus, geldt als nageslacht van Abraham. Je hoort erbij. Bij Gods verbond, bij Jezus Christus. De Here God maakt dat aan ieder mens heel persoonlijk duidelijk. ‘Dit is de verplichting die jullie op je moeten nemen: alle manne en jonges moeten worden besneden. En vanaf nu alle jongetjes op de achtste dag na zijn geboorte. Als een persoonlijke teken aan mijn verbond.’ Die bepaling legde God aan Abraham op. Iemand besnijden was in de oude oosterse wereld niet ongewoon. Meestal gebeurde het bij jongens rond een jaar of dertien. Daarbij ligt een duidelijk verband met seksualiteit, huwelijk en vruchtbaarheid. Maar de Here verplaatst dat ritueel naar baby's van acht dagen, waar de gedachte aan seksualiteit en vruchtbaarheid helemaal niet aan de orde is. En juist op de plek, waar de drang tot zelfhandhaving, mannelijke potentie en vleselijke lusten geconcentreerd is, brandt God zijn verbondsteken, zijn eigendomsmerk.

'Die verbond met mij zal voorgoed zichtbaar zijn in uw lichaam’, klinkt de opmerkelijke uitspraak van de Here aan Abraham. Als een persoonlijk herinnering aan het verbond waarin die persoon is opgenomen. Als een blijvend signaal ook. Want Mozes maakt al duidelijk: broeders, dat uw voorhuid besneden is, vraagt erom, dat u ook uw harten besnijdt voor God. Eigenlijk is dat de ware besnijdenis. De besnijdenis heeft dus vele functies: een teken dat dit kind in Gods verbond is opgenomen, een levenslange herinnering aan Gods beloften en een aansporing om ook het hart op God te richten.

Die functies van de besnijdenis zijn na Christus opgenomen in de doop. Ik ga dat hier nu niet onderbouwen, maar de christelijke doop heeft diezelfde kracht: een teken dat deze mens in Gods verbond is opgenomen. Al die beloften worden zo heel persoonlijk aan iedere dopeling verzegeld: Jij bent mijn kind, zegt de Vader. Ik vergeef jouw zonden, zegt de Zoon. Ik komt in jou wonen, zegt de Heilige Geest. Er valt over de besnijdenis en over de christelijke doop nog veel meer te zeggen. Maar dit is centraal in de Gods uitleg aan Abraham: 'Zo zal mijn verbond in uw lichaam zijn.' Dichterbij kan God niet bij een mens komen. En ook al laat de doop in tegenstelling tot de besnijdenis geen blijvend zichtbare gevolgen na, toch kan ook dit bewijs van Gods verbond niet worden uitgewist. En als je nog niet gedoopt bent, maar wel in dat verbond van God leven wilt, dan word je alsnog gedoopt. Zodat het heel persoonlijk duidelijk wordt gemaakt.

Besef geeft diepte aan het leven

Mensen leven tegenwoordig zo oppervlakkig. Dat zegt men. En daarmee wordt bedoeld dat er weinig nagedacht wordt over de grotere verbanden van je leven. Dat er weinig gestudeerd wordt op inhoudelijke thema’s. Dat we gemakkelijk overal iets vandaan halen wat we nodig hebben. En als iets niet bevalt, ruilen we het in. Het meeste van wat je nodig hebt, kun zonder al teveel offers wel ergens krijgen. Dat herken ik wel, ook in mijn eigen leven. En tegelijk gaat die oppervlakkigheid gepaard met een veelheid aan prikkels, stress en jacht. En je neemt steeds minder tijd voor bezinning, voor werkelijk tot rust komen en voor gebed. Het besef dat je leeft in Gods nabijheid verschraalt. Net als een brandende motivatie om met God en voor God te leven. We nemen gemakkelijker genoegen met een halve betrokkenheid, met een gereserveerde passie, met een gedeeltelijke beschikbaarheid.

Het is om die reden goed, om vandaag stil te staan bij dat grote bezielende verband waarin we leven mogen: Gods verbond, dat Hij met ons heeft gesloten. Het is belangrijk om opnieuw tot je te laten doordringen dat Hij zich jouw God wil noemen. Het geeft zoveel rust en richting aan je leven, wanneer je beseft dat de Here nabij is, en dat voor hem niets te wonderlijk is.

Het is niet waar, dat zulke gedachten alleen maar theorie zijn. Het is een leugen dat je je handen wel vol hebt aan alles wat er binnen je dagelijkse leventje zich voordoet, zodat je aan zulke grote verbanden niet meer toekomt. Het is een verleiding om je op te laten sluiten in je eigen gevoelens en emoties, en niet meer met heel je hart God te zoeken en met heel je leven bij Christus te schuilen. Het is een dwaling om je aan te laten praten dat de grote verhalen hebben afgedaan,

Nieuw besef van Gods aanwezigheid, opnieuw besef van de warmte en de kracht dat Hij zijn verbond sluit met jou als mens. Dat geeft diepgang en liefde aan je leven. Dat geeft ruimte en richting aan je leven. Bemoediging en motivatie om te leven. Daarom is Gods verbond met Abraham is een topgebeurtenis uit hele geschiedenis. Toen zijn er dingen veranderd, die nog steeds hun uitwerking hebben en die nog steeds in beweging zijn. Toen heeft God gezegd: ik zal jouw God zijn.

Aan ons de opdracht het verbond te houden

God de Ontzagwekkende sloot een verbond met Abraham en zijn nageslacht. Een geweldige gebeurtenis. Gods verbond begon met een 99-jarige man. Het is een groot verbond geworden. Maar de God van dat grote verbond zoekt de mensen heel persoonlijk op. Zo komt Gods verbond dicht op ons leven. Heel persoonlijk plaatst God ons binnen de lichtkring van zijn genade, binnen de warmte van zijn zegen. Aan ons nu de opdracht om dat verbond te houden.

Wat jou aangaat, jij moet je houden aan dit verbond met mij. Zo begint deel twee van de verbondsbepalingen. Gods aandeel zijn zijn beloften. En het feit dat Hij zichzelf verbindt aan een mens. Nu volgt Abrahams aandeel. Een verbond is immers een relatie tussen twee partijen met wederzijdse beloften en verplichtingen. Zo werkt het in een verbond wat volken en landen met elkaar sluiten. Zo gaat het in het verbond van een huwelijk, dat man en vrouw met elkaar sluiten. Wederzijdse verantwoordelijken zijn vastgelegd. Zo gaat het ook in het verbond dat God sluit met Abraham. Maar er is wel een belangrijk verschil. Van God wordt steeds gezegd dat Hij het verbond sluit of opricht. Aan Abraham en zijn nageslacht wordt gevraagd om dat verbond te houden of te bewaren. Hoort u het verschil? De Here zegt niet: laten wij samen een verbond sluiten. De Here zegt: Ik sluit mijn verbond met jou en jij zult mijn verbond houden.

Aan mij en u dus de vraag om Gods verbond te houden. Hoe doe je dat? Hoe bewaar je Gods verbond in je leven? Ook daarin gaat Abraham ons voor. Op diezelfde dag besneed Abraham zijn zoon, zijn knechten en zichzelf. Abraham liet zich opnemen in Gods verbond. Dat is de eerste opdracht: laat je opnemen in Gods verbond. Aanvaard en vertrouw de beloften van de Here, dat Hij je God is. Neem je eigen persoonlijke plaats in de familie van God. Houdt je niet afzijdig, maar laat je door de Here zegenen.

En leer het je kinderen en anderen verstaan wat God heeft beloofd. Dat is de tweede opdracht die direkt meekomt. Een opdracht die je niet kunt afschuiven op een gereformeerde school of een evangelisatiecommissie. En de derde opdracht is: leef zoals past bij het verbond. Leef in verbondenheid met mij en leid een onberispelijk leven. Dat sprak de Here tot Abraham. En zoals de besnijdenis van het vlees een aansporing was tot de besnijdenis van het hart, zo vormt de wegwassing van de zonden in de doop een aansporing om de zonden zoveel mogelijk te vermijden en te ontvluchten. Je krijgt er de vrijheid en de motivatie voor.

Drie opdrachten die hier zo uit de verbondssluiting met Abraham komen bovendrijven. Accepteer Gods verbond voor jezelf, onderwijs anderen in Gods beloften en leef zoals past bij het verbond. Dat is de weg waarin wij Gods verbond bewaren.

Zo is leven voor God mogelijk

Eens verscheen de Here aan Abraham en Hij zei: 'Ik ben God de Ontzagwekkende. Ik sluit mijn verbond met jou en met je nakomelingen tot een eeuwig verbond.' Die gebeurtenis hoort bij de top-3 uit de menselijke geschiedenis. God verbindt zich aan een mens. En God verbindt zich aan miljoenen mensen over duizenden jaren. Met beloften die over de geschiedenis heenreiken en die de aarde te boven gaan. En in dat verbond ben jij persoonlijk opgenomen. En dat maakt leven mogelijk. Want Hij is voor ons!

Het is waar. Het gaat over grotere verbanden. Over de bedding van je leven. Over de oriëntatie waarin je bemoediging en correctie vindt. Je bent opgenomen in een geheel waar de liefde en de trouw van onze God de sfeer bepaalt. Maar daarin ben ik niet opgenomen als nummer zoveel. Maar met mijn eigen persoon en met mijn eigen leven. Hij zegt: je bent mijn kind. En ik mag zeggen: u bent mijn God. Die verhouding in liefde is de enige vaste basis voor ons leven. Die verhouding vol beloften is het enige open perspectief in deze wereld. Dat is Gods verbond met Abraham en zijn nageslacht. En van dat nageslacht mag u deel uitmaken. Dat is Gods verbond dat in Jezus Christus leven voor Gods aangezicht mogelijk maakt. En dat leven in deze wereld mogelijk maakt.

Dat is het grotere verband. Een bezielend verband voor het dagelijks leven. Wie erbij stilstaat, beseft opnieuw Gods genade en kracht. Hij is erbij. Dat geeft geloof, hoop en liefde om voor Hem en met Hem te leven..