De aankondiging van Johannes’ geboorte 

Lukas I 8-20 - Een Engel des Heeren verschynt aan Zacharias

5 Er was in de dagen van Herodes, de koning van Judea, een priester, genaamd Zacharias, behorende tot de afdeling van Abia, en zijn vrouw was uit de dochters van Aäron en haar naam was Elisabet. 6 Zij waren beiden rechtvaardig voor God en leefden naar alle geboden en eisen des Heren, onberispelijk. 7 En zij waren kinderloos, omdat Elisabet onvruchtbaar was, en zij waren beiden op hoge leeftijd gekomen.
 
8 En het geschiedde, toen hij de priesterdienst voor God verrichtte in de beurt zijner afdeling, 9 dat hij door het lot werd aangewezen, volgens de regel van de priesterdienst, om de tempel des Heren binnen te gaan en het reukoffer te brengen. 10 En de gehele volksmenigte was buiten in gebed op het uur van het reukoffer. 

11 En hem verscheen een engel des Heren, staande ter rechterzijde van het reukofferaltaar. 12 En Zacharias ontroerde bij dat gezicht, en vrees beving hem. 13 Maar de engel zeide tot hem: Wees niet bevreesd, Zacharias, want uw gebed is verhoord en uw vrouw Elisabet zal u een zoon baren en gij zult hem de naam Johannes geven. 14 En blijdschap en vreugde zal uw deel zijn en velen zullen zich over zijn geboorte verblijden. 15 Want hij zal groot zijn voor de Here en wijn en sterke drank zal hij niet drinken en met de heilige Geest zal hij vervuld worden, reeds van de schoot zijner moeder aan, 16 en velen der kinderen Israëls zal hij bekeren tot de Here, hun God. 17 En hij zal voor zijn aangezicht uitgaan in de geest en de kracht van Elia, om de harten der vaderen te keren tot de kinderen en de ongehoorzamen tot de gezindheid der rechtvaardigen, ten einde voor de Here een weltoegerust volk te bereiden. 

18 En Zacharias zeide tot de engel: Waaraan zal ik dit weten? Want ik ben een oud man en mijn vrouw is op hoge leeftijd gekomen. 

19 En de engel antwoordde en zeide tot hem: Ik ben Gabriël, die voor Gods aangezicht sta, en ik ben uitgezonden om tot u te spreken en u deze blijmare te verkondigen. 20 En zie, gij zult zwijgen en niet kunnen spreken, tot de dag toe, dat deze dingen geschieden, omdat gij mijn woorden niet geloofd hebt, die op hun tijd in vervulling zullen gaan. 

21 En het volk stond op Zacharias te wachten en zij verwonderden zich, dat hij zo lang in de tempel vertoefde. 22 Toen hij dan naar buiten kwam, kon hij niet tot hen spreken en zij begrepen, dat hij in de tempel een gezicht gezien had. En hij wenkte hun toe en bleef stom. 23 En het geschiedde, toen de dagen van zijn dienst vervuld waren, dat hij vertrok naar zijn huis.

24 Na die dagen werd Elisabet, zijn vrouw, zwanger, en zij verborg zich vijf maanden, want, zeide zij: 25 Aldus heeft de Here aan mij gedaan in de dagen, waarin Hij op mij nederzag om mijn smaad onder de mensen weg te nemen.

In grote verwarring

Op het eerste gezicht kijk je ervan op. Van die oude man die daar als aan de grond genageld bij het altaar staat. Hij verkeert in grote verwarring. En je vraagt je af: waarom? Waarom die verwarring? 

Nou, omdat er ineens een bode van de Heer bij het altaar staat, natuurlijk! Maar met dat je het zo zegt, dringt het tot je door hoe vreemd dat eigenlijk klinkt. Dat iemand die zo vertrouwd is met de dienst van de Heer één en al verwarring is als Hij zich aandient. 

Zacharias is immers een priester. Hij is in de wieg gelegd om God en zijn mensen te dienen. En dat doet hij dan ook. Daarom wordt hij „rechtvaardig voor God‟ genoemd – ja, zelfs onberispelijk in het houden van alle geboden! Waarom schrikt hij dan zo als de Heer uitgerekend in de tempel van zich laat horen? Als je dat er-gens zou mogen verwachten, dan toch wel daar! Ja, inderdaad: als je het zo bekijkt, is die vrees en verwarring eigenlijk vreemd.

En toch moet je dat niet te snel zeggen, want je zult maar Zacharias zijn. Dan ben je in de wieg gelegd om priester te worden. Je bent rechtvaardig voor God en wandelt onberispelijk volgens zijn geboden. Zelfs je naam is één en al verkondiging. „God gedenkt‟ heet je.

Ja, maar ondertussen ben je oud. Nooit werd er een kind geboren. Vind je het gek dat twijfel en teleurstelling zich vastgezet hebben in Zacharias’ ziel? „God mag dan gedenken‟, denkt hij, „maar niet aan mij. Al mijn geloof, mijn gehoorzaamheid en mijn dienst ten spijt, zal ik de laatste zijn die namens mijn geslacht God en zijn volk zal dienen.‟

En dan – dan is daar toch opeens een bode van de Heer. „Wees niet bevreesd‟, zegt hij, „want uw gebed is verhoord en uw vrouw Elisabeth zal u een zoon baren en u zult hem de naam Johannes geven.‟ 

Zacharias rekende er allang niet meer op. Dat God nog zou gedenken. Of dat Hij nog van zich zou laten horen. En toch gaf hij niet op. Trouw en toegewijd verrichtte hij zijn dienst in de tempel. En toen gebeurde het. Toen Zacharias er niet meer op rekende, diende de Heer zich aan. 

Hij geeft toekomst, waar geen toekomst meer is. „Je vrouw Elisabeth zal je een zoon baren en jij zult hem de naam Johannes geven‟, belooft de engel. „God is genadig‟ betekent die naam. Veelbelovend vindt u niet? Wees daarom ook in de adventsweken van harte welkom in het huis waar God ons wil ontmoeten. Wie weet, gedenkt Hij ook ons en dient Hij zich aan, ook al reken je er soms niet meer op!

Wat een gebeurtenis

Het komt in het alledaagse leven soms voor dat we ‘met stomheid geslagen’ zijn. Maar bij een vreugdevol bericht raak je niet met stomheid geslagen, maar kun je wel stil zijn van verwondering.

Stil zijn

In het adventsevangelie horen we hoe zowel Zacharias als zijn vrouw Elisabeth stil zijn. We ontmoeten de priester Zacharias op het moment dat het de dag van zijn leven moet worden. Zacharias heeft er zijn leven lang naar uitgezien. Hij weet trouwens wel wat het betekent om te moeten wachten, om geduld te oefenen. Samen met zijn vrouw is hij immers kinderloos gebleven. Hij wordt samen met zijn vrouw getekend als ‘vrome en gelovige mensen, die zich strikt aan alle geboden en wetten van de Heer hielden.’ Zacharias en zijn vrouw Elisabeth waren rechtvaardig in de betekenis dat zij hun verwachting en hoop op de HERE God stelden. Ondanks alle persoonlijke verdriet wagen zij het met de levende God van Israël..      

Een engel

Op de dag van zijn leven, wanneer Zacharias in de tempel het avondoffer brengt, staat er plotseling een engel van de HEER in zijn nabijheid. Het blijkt de engel Gabriël te zijn, die gezonden is door God om goed nieuws te brengen aan Zacharias. Het is dan ook een heilsboodschap die deze engel brengt. God heeft het gebed van Zacharias om de komst van de Here Jezus Christus verhoord!

Vreemde vraag

Hoe zou je reageren op zo’n boodschap?! Waarschijnlijk hetzelfde als Zacharias. Zacharias stamelt het uit: ‘hoe kan ik weten of dat waar is?’ Is dit nu zo’n vreemde vraag van Zacharias? Ook Zacharias ziet niet iedere dag een engel! De engel Gabriël was voor de laatste keer in de geschiedenis verschenen in de tijd van Daniël, toen de engel aan Daniël aankondigde dat er dwars door een hele moeilijke periode heen, hoop was. Verder was de boodschap die de engel bracht in strijd met de gewone menselijke mogelijkheden. En bovendien klinkt dezelfde vraag ook bijvoorbeeld in de aankondiging van de geboorte aan Abraham. Soms zoek je toch bevestiging van je geloof?! Soms wil je toch ook een teken, een tastbaar bewijs, dat de grote woorden van God wáár zijn?!

Een nieuw begin

Toch: de engel spreekt Zacharias aan op zijn gebrek aan geloofsvertrouwen. Zacharias had kunnen weten dat Gods macht oneindig veel groter is dan onze mogelijkheden! Heel het Oude Testament getuigt ervan dat de HERE God een weg vindt in de wildernis! Waar geen mogelijkheden meer waren, schept de HERE God een nieuw begin! De geschiedenis van Israël is er één van onvruchtbaarheid en mislukking, maar steeds opnieuw komt de HERE God in zijn trouw en genade om een nieuwe start te maken! Zacharias had kunnen denken aan Elkana en Hanna, Manoah en zijn vrouw, Jakob en Rachel, Izaäk en Rebecca en vooral aan Abraham en Sara. 

Ongeloof? 

Zacharias had kunnen denken aan het volk Israël dat in de ballingschap was gegaan en toch weer terug mocht komen. Zo zou Zacharias hebben kunnen weten dat de onvruchtbaarheid van zijn vrouw Elisabeth voor de HERE God geen blokkade vormde om grote dingen te doen voor Israël. Maar omdat Zacharias het niet kan geloven, legt de engel zijn vinger om zijn mond. Zacharias raakt met stomheid geslagen. Is het een straf van God om zijn ongeloof? 

God gaat zijn gang

Dat Zacharias niet kan spreken, kan ook een teken zijn waarmee de HERE God wil duidelijk maken, dat Zijn werk voortgaat ondanks menselijke mogelijkheden. Zacharias wordt volkomen buitenspel geplaatst. Zacharias is deel van het wonder dat God in de geschiedenis bezig is te volbrengen. God gaat zijn ongekende gang! Ook ons leven kan vol zijn van twijfel en aanvechting. Ook wij kunnen talloze vragen hebben. Hoe weten we dat de HERE God er is, dat Hij mijn hemelse Vader wil zijn, dat Hij voor mij zorgt, dat Hij zijn beloften waarmaakt? Hoe kan ik dat alles weten?! En toch: ondanks onze aanvechtingen en tekort aan geloofsvertrouwen gaat de HERE God door met zijn heilswerk. Dat maakt stil van verwondering!

Gebarentaal

Zo gaat Zacharias naar buiten. Hij kan niet anders dan gebaren maken. In gebarentaal maakt hij duidelijk dat hem iets wonderlijks is overkomen. Na verloop van tijd gaat hij naar huis. Daar ontmoet hij zijn vrouw Elisabet die na korte tijd zwanger blijkt. Hoe zal zij reageren? Elisabet zwijgt eveneens. Net als haar man houdt zij zich stil. Zij verbergt zich zelfs. Is het uit schaamte? Of verbergt zij zich vanuit solidariteit met Zacharias? Elisabet spreekt alleen bij zichzelf over God, die zich kennelijk haar lot heeft aangetrokken. Elisabet geeft de Here God de eer voor de zwangerschap en daarmee voor het heil dat haar en heel Israël overkomt.

God vertrouwen

Het adventsevangelie maakt, dat ook wij niet zozeer met stomheid geslagen zijn, maar wel dat we stil worden van de verwondering omdat de Here God grote en ontzagwekkende dingen doet! Gods weg door de wereldgeschiedenis is een heilsgeschiedenis! Ook wij mogen op deze God vertrouwen. 

Lees ook eens het document: Reukofferen