KANAÄNITISCHE PERIODE:?-1000 V.CHR.

Archeologische vondsten ten zuiden van de Gihonbron in de Kidronvallei leveren de bewijzen van de aanwezigheid van een nederzetting. Dit gebied valt onder het Egyptische Rijk.
Deze nederzetting werd waarschijnlijk bewoond door herders.

3000 v. Chr.

De herders verlaten dit gebied doordat er te weinig voedsel is voor de kudde.
Er volgt een onbewoonde periode van ongeveer 1000 jaar.

2000 v. Chr.

Bronzen Tijdperk. Vondsten geven aan dat er nieuwe bewoners kwamen.

1800 v. Chr.

Het Egyptische Rijk wordt veroverd door het Hyksosvolk.
Alle stadstaten worden onafhankelijk.

Uit deze tijd zijn papieren gevonden waarop voor het eerst de naam Jeruzalem, geschreven als Ursalim wordt genoemd, als een van de steden die belasting betaalden aan Egypte.

Er wordt een muur gebouwd door de inwoners, de Jebusieten.
 
1500 v. Chr.

Er wordt een onderaardse tunnel gegraven naar de bron omdat, in tijd van oorlog, Jeruzalem makkelijk kan worden afgesloten van water. 
D.m.v. een stenen trap konden burgers makkelijk zonder gevaar water halen.

1400 v. Chr.

Ook begonnen rond deze periode de volksverhuizingen; nomadenstammen zoeken vaste plekken en Jeruzalem wordt belangrijk omdat het een altijd water gevende bron heeft.
Bijvoorbeeld het volk Israël en het Hebreeuwse volk uit Egypte gaan naar het beloofde land.

Op een gegeven moment willen 12 stammen een leider. Saul wordt de eerste koning.

David, die een beter leider is, trouwt met de dochter van Saul.

Er ontstaat rivaliteit en na Saul's dood verslaat David Saul's zoon na een één jaar durende burgeroorlog.

ISRAELITISCHE PERIODE:1000-5586 V. CHR.

1008 v. Chr.

David wordt de nieuwe koning op de leeftijd van 30 jaar.

1006 v. Chr.

David trekt op naar Jeruzalem, toen nog een onafhankelijke stadsstaat en via het onderaardse tunnelstelsel kan een soldaat ongemerkt de stad inkomen en de poorten openen.
David laat de Jebusieten met rust en roept Jeruzalem uit tot hoofdstad.
Hij slaagt er in alle bevolkingsgroepen in vrede naast elkaar te laten wonen.
Dan brengt hij de ark des verbonds naar Jeruzalem.

EERSTE TEMPELPERIODE:960-538

968 v. Chr.

Salomo, Davids zoon, bouwt de eerste tempel,
het eerste paleis en een kanaal vanaf de Gibonbron naar een vijver ongeveer 300 meter vanaf de stad.

928 v. Chr.

Salomo overlijdt: zoon Rehebean regeert Juda met hoofdstad Jeruzalem.
Jerobean (edelman) regeert Noordelijk deel van Israël.

Door verdeling ontstaan zwakke plekken.

Het Egyptische leger valt aan. Er komt een burgeroorlog tussen Juda en Israël.

722 v. Chr.

Israël wordt een Assyrische provincie—eerste ballingschap van edelen en priesters naar Mesopotamië.

632 v. Chr.

Josia wordt koning van Juda. Hij sterft in de strijd als Israël weer aanvalt.
Zijn zoon Jojakim volgt hem op maar overlijdt snel ten gevolge van de oorlog met Nebukadnezar (een Babylonische koning).

Jojakims zoon Jojakin had geen andere keus dan zich over te geven aan de Babyloniërs.

Jojakins zoon Zedekia werd, door de Babyloniërs tot koning gekroond.

Als hij een poging doet tot opstand word deze door het Babylonische leger neergeslagen.

587 V. Chr.

Het Babylonische leger verovert Jeruzalem nu met groot geweld.
De stad wordt verwoest, de muren worden neergehaald en de tempel wordt verbrand.

De helft van de bevolking wordt verbannen naar Babylon.

Deze, 50-jaar durende, ballingschap maakt een eind aan de 400-jarige eerste tempelperiode.

538 v. Chr.

Babylon wordt veroverd door de Perzische koning Cyrus en de joden mogen terug naar Jeruzalem.
Ze krijgen toestemming om de tempel te herbouwen en offers te brengen, maar hij verbood hen om de muren te herbouwen. Zo bleef Jeruzalem in de macht van de Perzen.

De opvolgers van koning Cyrus, Darius en Artaxerxes handhaafden deze toezeggingen.

TWEEDE TEMPELPERIODE:515-332 V. CHR.

516 v. Chr.

De tweede tempel werd ingewijd.
Met behulp van Ezra en Nehemia, twee vooraanstaande joodse leiders uit Babylon werd het joodse leven weer opgebouwd.

Jeruzalem werd een stad van vrede en joden uit alle delen van het Perzische Rijk maakten jaarlijks hun bedevaarten naar het centrum van hun geloof.

333 v. Chr.

Alexander de Grote verslaat het Perzische Leger bij Issos.

HELLENISTISCHE PERIODE:332-168 V. CHR.

332 v. Chr.

Een jaar later verovert zijn leger Juda en Jeruzalem.
De situatie, onder de Macedonische regering, veranderd voor de Joden niet.

De Griekse overheersing bracht wel het Hellenisme ( nadruk op individu en materialisme) wat in vergelijking met het joodse geloof voor veel onrust zorgde.

323 v. Chr.

Alexander de Grote overlijdt. Het rijk valt uit alkaar en zijn opvolgers vechten erom.

320 v. Chr.

Ptolemeus, heerser van Egypte, maar ook de Seleuciden, heersers over Syrië, vallen Juda en Jeruzalem binnen. Het volk lijdt erg onder deze tweestrijd.

199 v. Chr.

Seleuciden heersen na ongeveer 100 jaar strijd.
Onder invloed van het Hellenisme werd het handelsverkeer een belangrijke bron van inkomsten voor Jeruzalem en kon deze flink uitbreiden.

Grieks werd de taal van het gebied.

190 v. Chr.

Antiochus ( de derde in Griekse letters) aan de macht.
Er komt een strijd tussen pro-Hellenisten en inwoners die zich strikt onderwerpen aan de joodse wet en levenswijze. Met de grote stad Rome aan de overzijde van de Middellandse Zee kiest Antiochus, opvolger van de derde, voor de hellenisten. Hij beveelt dat de tempel ingewijd moet worden voor Zeus en rooft de tempelschatten. Er komt een verbod op de joodse godsdienst.

168 v. Chr.

Opstand tegen Antiochus de vierde. Mattathias en 5 zonen waaronder Judas met de bijnaam Makkabeus (= de hamer) verzetten zich tegen het Hellenisme en na 2 jaar burgeroorlog bezetten de Makkabeeën Jeruzalem en herstellen de tempel in ere.
Dit wordt elk jaar gevierd met het feest van Chanoeka (= inwijding).

DE HASMONEËRS:141-63 V. CHR.

141 v. Chr.

Simon, broer van Judas, riep onafhankelijke staat uit over Juda.
Na 4 eeuwen vreemde overheersing werd Jeruzalem weer de residentie van de joodse koning.

63 v. Chr.

Na interne problemen nam Rome zijn kans waar en viel in op een zwak moment.
Pompeius verovert Jeruzalem. Hierbij komen 12.000 joden om en wordt de Tempel verwoest.

ROMEINSE (HERODUS’) PERIODE:37-70 V. CHR.

37 v. Chr.

Koning Herodus maakt Jeruzalem tot hoofdstad en bovendien tot een van de mooiste steden ter wereld.
Hij droeg de titel van koning maar was niet meer dan een Romeins vazal.
Wij herinneren hem als de koning die bevel gaf tot het doden van het kindje Jezus, omdat hij vreesde voor zijn eigen positie als koning der joden.
Hij bouwt de burcht Antonia en begint met de restauratie van de tempel.

Jaar 0

Geboorte van Jezus Christus (volgens de bijbel)
10 jaar na de dood van Koning Herodus kwam Jeruzalem weer rechtstreeks onder Rome te staan.

Jezus van Nazareth predikte toen in het stadje.

26 na Chr.

Pontius Pilatus benoemd tot stadhouder van Judea.

30 na Chr.

Kruisiging van Jezus Christus in Jeruzalem.

41 na Chr.

Koning Agrippa, kleinzoon van Herodus, bouwt de derde stadsmuur.

66 na Chr.

Joodse opstand tegen Romeinse onderdrukking.

70 na Chr.

Deze opstand eindigt met de val van Jeruzalem en de verwoesting van de tweede tempel door keizer Titus.

LAAT ROMEINSE PERIODE:132-324 N.CHR.

132 na Chr.

Keizer Hadrianus regeert.
Opstand o.l.v. Simon Bar Kochba, de joden verdrijven de Romeinen en Jeruzalem wordt weer hoofdstad.

135 na Chr.

Keizer Hadrianus neemt Jeruzalem weer in en verwoest het.
Hij bouwt een nieuw ommuurde stad, Aelia Capitolina, en het joodse volk wordt gedeporteerd over het hele Romeinse Rijk. Diaspora = verstrooiing.

312 na Chr.

Keizer Constantijn van Byzantium bekeerd tot het christendom.

BYZANTIJNSE PERIODE:324-638 N. CHR.

324 na Chr.

Hij verovert Jeruzalem, de eerste christelijke heerschappij veroverde stad.

326 na Chr.

Helena, zijn moeder, bezoekt Jeruzalem en wijst alle plekken aan die met Jezus`s leven te maken hadden, daar laat ze kerken bouwen waaronder de kerk van het heilige graf.
Jeruzalem wordt weer Jeruzalem genoemd en er komen steeds meer joden terug.

De opvolger van Constantijn, Julianus, geeft toestemming voor het opbouwen van de tempel, maar dit mislukt door een aardbeving.

614 na Chr.

De Perzen veroveren Jeruzalem, met behulp van de joden. Jeruzalem tijdelijk in joodse handen.

629 na Chr.

Jeruzalem heroverd door de Byzantijnen. Zij richten een slachting aan onder de joden, de overlevenden werden verdreven.

ISLAMITISCHE PERIODE: 638-1099 N. CHR.

638 na Chr.

Jeruzalem ingenomen door kalief Omar Ibn el-Katab. De Arabische ruiters waren veel sneller dan de Byzantijnen omdat zij zware maliënkolders droegen.
Kalief Omar sticht de eerste, houten, moskee op de berg Moria.

De joden mochten terugkeren naar Jeruzalem.

660 na Chr.

Bouw van de Al Aksa moskee op de Tempelberg (op de ruïnes van een Byzantijnse kerk).

691 na Chr.

Rotskoepel voltooid.
Meer dan 4 eeuwen duurde de Mohammedaanse overheersing.

Overeenkomsten tussen het Oude Testament en de Koran kunnen worden toegeschreven aan de nauwe contacten tussen de profeet Mohammed en de joodse gemeenschap in Arabie.

969 na Chr.

De Egyptische Fatimiden veroveren Jeruzalem.

1071 na Chr.

Verovering van de stad door de Turkse Seldjoeken. Kerken en Synagogen worden in brand gestoken.

1095 na Chr.

Paus Urbanus 2 roept op tot een Kruistocht tegen de Islam om Jeruzalem en de heilige plaatsen uit heidense handen te bevrijden.

KRUISVAARDERSPERIODE:1099-1187 N. CHR.

1099 na Chr.

Onder leiding van Godfried van Bouillon nemen de kruisridders Jeruzalem in.
Het merendeel van de bevolking wordt afgeslacht, zowel joden als islamieten.
Zijn opvolger, Boudewijn van Vlaanderen maakt Jeruzalem tot hoofdstad van het koninkrijk van kruisvaarders met zichzelf als koning.

1187 na Chr.

Salah –ad-Din (Saladin), een Koerdische leider, neemt Jeruzalem in.
De joden krijgen toestemming terug te keren.

1229 na Chr.

Kruisvaarders veroveren Jeruzalem nog een maal m.b.v. een verdrag met de Islamitische heersers.

MAMMELUKSE PERIODE:1260-1517 N. CHR.

1290 na Chr.

Kalawun, een Mammelukse heerser verdrijft de kruisvaarders voorgoed uit het Heilige Land.
Mammelukken waren vrijgevochten slaven uit Turkije.

1517 na Chr.

De Mammelukken verdreven door Ottomaanse Turken. Onder de Turkse heerschappij van Sultan Suleiman de Grote worden de stadsmuren hersteld en wordt Jeruzalem met vele Islamitische bouwwerken verfraaid.
Joden kwamen terug en ook Christenen werden getolereerd. Vele kloosters en kerken dateren uit deze periode.

OTTOMAANSE PERIODE:1517-1917 N. CHR.

1551 na Chr.

De gouden poort wordt dichtgemetseld, om de komst van de Messias te voorkomen.

1844 na Chr.

Tijdens een volkstelling blijkt er een joodse meerderheid in de stad te wonen: 7120 Joden, 5760 Moslims en 3390 Christenen.
De neergang van het Turkse Rijk verschafte aan Europese landen een nieuwe mogelijkheid voet aan de grond te krijgen in Jeruzalem. Er werden vele Europese consulaten gevestigd.

Pelgrims verschaften enige bron van inkomsten, maar Jeruzalem bleef arm.
Heilige plaatsen werden verwaarloosd, gebouwen raakten in verval en de levensomstandigheden gingen snel achteruit.

BRITSE PERIODE:1917-1948 N. CHR.

1917 na Chr.

Het Britse Mandaat; eerste wereldoorlog, de Britten onder leiding van generaal Edmund Allenby veroveren Jeruzalem.

1947 na Chr.

De Britten stonden op het punt Palestina te verlaten, de V.N. wil Jeruzalem verdelen tussen de Arabieren en de joden. Ze stellen voor Jeruzalem een internationale status te geven.
De Arabieren wijzen deze resolutie af want deze zou voor 10 jaar gelden en dan door een referendum opnieuw bekeken worden. De Arabieren wisten dat ze in de minderheid waren en dan dus zouden verliezen. Jeruzalem telde toen 100.000 Joden en 65.000 Arabieren. De Arabieren vallen Israël aan.

ISRAËLITISCHE PERIODE:VANAF 1948

1948-1949

Israëls onafhankelijkheidsoorlog eindigde in een verdeling van Jeruzalem: West-Jeruzalem = de Israëlische sector en Oost-Jeruzalem = de Jordaanse sector.
Jeruzalem werd hoofdstad van de jonge staat Israël en het Israëlitische volk begon met herbouwen.

In West- Jeruzalem kwam de Knesset ( Israëlisch parlement) en andere regeringsgebouwen, maar ook de Hebreeuwse Universiteit, nieuwe woonwijken, parken en tuinen en maakte dit deel tot een levendige moderne stad. De ontwikkeling in het oostelijke deel stagneert onder de Jordaanse regering, het wordt verwaarloosd en raakt in verval. Joodse historische monumenten worden opgeblazen om herinneringen aan joodse aanwezigheid uit te wissen.

Jeruzalem bleef 19 jaar lang verdeeld door middel van prikkeldraad en hoge muren.

Arabische scherpschutters schoten op voorbijgangers aan de joodse kant.

1965 na Chr.

Teddy Kollek gekozen tot burgermeester.

1967 na Chr. tot heden

Voortdurende spanningen tussen Israël en omringende Arabische staten.
Verbond tussen Jordanië, Syrië en Egypte. Samen vallen zij Israël aan.

Tijdens de Zesdaagse oorlog verovert Israël Oost-Jeruzalem op de Jordaniërs. De stad wordt herenigd.

Tegenwoordig na bijna 20 jaar gaan er weer mensen wonen in joodse wijken naast de Armeense, christelijke en islamitische wijken in de oude stad, en zijn alle heilige plaatsen voor iedereen toegankelijk.

Jeruzalem is een moderne stad die werkgelegenheid en onderdak biedt aan al haar inwoners.

Tegelijkertijd geeft de stad getuigenis van haar eeuwenoude historie, zij blijft uniek en een mysterie, daardoor is zij zo kostbaar in de ogen van haar inwoners en bewonderaars over de hele wereld.

Geschiedenis Israël (1967-2001)

Goodse nederzettingen 

Met de verovering van de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever had Israël in één klap de zeggenschap gekregen over meer dan een miljoen Palestijnen. De Palestijnen profiteerden weer van de Israëlische welvaart. Om economische redenen kwam er behoefte om ook in deze bezette gebieden Joodse nederzettingen te stichten. Aanhangers van de Groot-Israël gedachte benadrukten dat Israël ook op deze gebieden recht heeft

PLO

Door het falen van de Arabische wereld kwam onder de Palestijnen het besef zelf voor de ‘bevrijding van Palestina’ te zorgen: In 1964 werd de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) opgericht. Vanaf 1968 trad hier radicalisatie op door de deelname van El Fatah. Jordanië werd de thuisbasis voor de PLO. Toen de PLO in 1970 een staat-in-de-staat dreigde te worden, schakelde koning Hoessein het Jordaanse leger in om de Palestijnse guerrilla’s en milities het land uit te zetten. Arafat, inmiddels voorzitter van de PLO, verplaatste het hoofdkwartier naar Libanon

VIERDE OORLOG: De Oktoberoorlog (=Jom Kippoeroorlog, 1973)

President Sadat (boven samen met Begin en Carter) was opvolger van de in 1970 overleden Nasser. Egypte wilde de Sinaï weer in Egyptische handen krijgen, en dat kon alleen door oorlog. Op 6 oktober 1973 (op de Grote Verzoendag, de heiligste dag van het Joodse jaar, waarop de Joden niet mogen eten, geen werk verrichten, geen radio luisteren of televisie kijken en al helemaal niet vechten!) vielen de legers van Egypte en Syrië Israël aan. Israël zag dit als een hernieuwde poging de staat Israël te vernietigen. Aanvankelijk leed Israël grote verliezen. Amerika verschafte toen Israël op grote schaal oorlogsmaterieel. Nog nooit had Amerika sinds het bestaan van de Joodse staat zo duidelijk partij gekozen. Nederland leverde reserveonderdelen voor tanks. Israël wist na enkele dagen alles terug te drijven en zelfs terreinwinst te boeken

Amerika tegenover de Sovjet-Unie

Toen de Sovjet-Unie aankondigde Egypte te hulp te komen, dreigde er een botsing tussen de twee wereldmachten. Amerikaans minister van buitenlandse zaken Kissinger slaagde erin een escalatie te voorkomen door Israël onder druk te zetten om een staakt-het-vuren te accepteren. Israël kwam verzwakt uit de oorlog. Daar kwam nog bij dat de olieproducerende landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika een olieboycot toepasten op landen die pro-Israël waren. Zo kwam Israël in een politiek isolement. In 1975 nam de VN zelfs een resolutie aan, waarin het zionisme werd veroordeeld als een vorm van racisme! Deze resolutie is in 1991 formeel weer ingetrokken

Egypte wil vrede

Sadat begreep dat verdere militaire inspanningen Egypte zouden ruïneren en nam het initiatief tot vredesonderhandelingen met Israël. Zelfs reisde hij in 1977 af naar Jeruzalem om in de Knesset zijn vredesvoorstellen toe te lichten! Egypte erkende Israël als staat en Israël beloofde gefraseerde terugtrekking uit de Sinaï. Sadat en de Israëlische premier Begin werden hiervoor beloond met de Nobelprijs voor de vrede. De Arabische wereld was verontwaardigd; Egypte werd uit de Arabische Liga gezet. Sadat werd in 1981 vermoord door fundamentalistische moslims.

Libanon

In Israël was in 1977 voor het eerst een niet-socialistische regering aangetreden. De rechtse Likoed kabinetten onder leiding van Begin stimuleerden de opbouw van Joodse nederzettingen in de bezette gebieden, vooral op de Westelijke Jordaanoever. Op die manier zouden die gebieden een onlosmakelijk deel van Israël gaan vormen. Vanuit Libanon verhevigde de PLO de terreuracties; reeds in 1978 hield het Israëlische leger een schoonmaakactie in Libanon om de Palestijnse bases te vernietigen. In 1982 besloot de regering de PLO in Libanon uit te schakelen. Drie jaar lang hield Israël een deel van Zuid-Libanon als veiligheidszone beet. Veel kritiek kwam hierop. Libanese christenen werden door de PLO vernederd, hun vrouwen geschonden en hun kinderen getraumatiseerd. Hun leider werd gedood door een bomaanslag. Milities richtten ware slachtpartijen aan in kampen. Dit gebeurde uiteindelijk onder verantwoordelijkheid van het Israëlische leger.

Intifada 1987

Vanaf eind 1987 brak de Intifada uit (=Palestijnse opstand in de bezette gebieden). De vaak nog jonge opstandelingen blokkeerden wegen, gooiden stenen naar soldaten, staken akkers in brand en gingen niet meer naar hun werk. Israël verloor door de Intifada in de wereld veel sympathie. Eenzijdige journalistiek beeldde het Israëlische leger af als harde onderdrukker en de Palestijnse jongeren als slachtoffers.

De Golfoorlog (1990-1991

De Irakese leider Saddam Houssein vuurde Scudraketten op Tel Aviv en anderen Israëlische doelen af in de hoop dat Israël zou terugslaan. Door de Israëlische terughoudendheid mislukte dit plan. Saddam Houssein probeerde de Arabische staten achter zich te krijgen. Dat de Palestijnen partij kozen voor Saddam Houssein, werd kwalijk genomen door zowel Israël als de Arabische landen. Het heeft nadelige economische gevolgen gehad: zo’n 300.000 Palestijnse Arabieren werden uit de Golfstaten gezet. Dit leidde tot hoge werkloosheid en grote armoede op de Westoever en in de Gazastrook.

Het Oslo-I akkoord (1993)

In 1989 was de Sovjet-Unie ingestort en had de PLO een bondgenoot verloren. Toen de PLO financieel aan de grond zat en haar aanhang onder de Palestijnen verminderde door de opkomst van het moslimfundamentalisme, speelde Arafat zijn laatste troef uit: erkenning van Israël! Arafat ondertekende in 1993 het Oslo-I akkoord. Rabin en Arafat ontvingen de Nobelprijs voor de vrede. In 1994 is met Jordanië een officiële vrede gesloten. Marokko en Tunesië knoopten weer diplomatieke banden aan en de Golfstaten hielden niet zich niet langer aan de Arabische boycot van Israëlische

Terroristische organisaties

In Israël echter was veel weerstand tegen het Oslo-akkoord. In orthodoxe kringen wilde men de bijbelse kerngebieden Judea en Samaria niet opgeven en de kolonisten voelden er niets voor de Westelijke Jordaanoever te verlaten. Zouden de Palestijnen op de langere termijn wel genoegen nemen met slechts een deel van Palestina? Ook veel Palestijnen konden zich niet in het Oslo-akkoord vinden. Organisaties van fundamentalistische moslims, zoals de Hamas, de Islamitische Jihad en de seculiere Brigade van de Al Agsa Martelaren voerden zelfmoordaanslagen en andere terroristische activiteiten uit. Hierop kwamen – soms harde – vergeldingsacties

Het Oslo-II akkoord (1995)

In 1995 werd het Oslo-II akkoord gesloten weer tussen Rabin en Arafat. Anderhalf maand later werd Rabin vermoord door een rechts-extreme Israëli (4 november). De regering Netanyahu (1996-1999) stond zeer geresereerd tegenover de voortgang van het vredesproces en legde sterk de nadruk op de behoefte aan veiligheid. Het lukt Arafat niet om een vertrouwenwekkend bestuur op te bouwen. Integendeel, zijn regime kenmerkte zich door dictatuur, corruptie en verdeel-en-heers-politiek. Arafat hield zich niet aan de afspraken. Hij kon en wilde de Palestijnse terreur niet beteugelen, ja hij heeft het zelfs gefinancierd! Hij stond toe dat in de media de bevolking stelselmatig tegen Israël werd opgehitst

Bezette gebieden gesloten, kolonisatie gaat door

Door de zelfmoordacties van Palestijnen sloot Israël de bezette gebieden zodat velen niet meer naar hun werk konden. Het werkloosheidspercentage bedroeg nu 50 procent. Ook de aanleg van snelwegen in de Palestijnse gebieden ging gewoon door. Van 1993-2003 hebben zich meer Joodse kolonisten in de Westoever gevestigd dan in de 25 jaar vóór het Oslo-akkoord.

Arafat weigert

Ehud Barak, die in 1999 premier werd, probeerde op een topontmoeting met Arafat in Camp David (juli 2000) met een vergaand voorstel het vastgelopen vredesproces uit de slopte halen: er zou een Palestijnse staat mogen komen die 95 procent van de Westoever (Israëlische nederzettingen zouden de Westoever in nagenoeg drie losse stukken splitsen en de Palestijnse hoofdstad van de andere gebieden scheiden) en de hele Gazastrook zou bevatten, Oost-Jeruzalem als hoofdstad, de Tempelberg onder Palestijns toezicht en financiële compensatie voor Palestijnse vluchtelingen. Arafat wees de voorstellen af! Arafat liet een unieke kans liggen

Tweede Intifada (2000)

Zo brak in oktober 2000 een tweede Intifada uit. De aanleiding was een demonstratief bezoek van Likoedleider Sharon aan de Tempelberg, waar zich onder andere de Al-Aqsa moskee bevindt. Opnieuw werd Israël getroffen door een golf van terreur. De meeste Israëli’s geloofden niet meer in onderhandelingen voor vrede. Sharon haalde in 2001 een historische overwinning. Hij was het die het ‘veiligheidshek’ voorstelde.

2001

Sharon premier van Israël

2004

Palestijnse president Yasser Arafat sterft, Abbas president

2006

Hamas krijgt meerderheid parlementszetels. Fatah minderheid
Sharon in coma en Olmert premier van Israel
 
2007

Na strijd in Gaza regeert Hamas in Gaza en Fatah op de Westbank

Libanonoorlog. Israelische bombardementen op Liban
 
2009

Gaza oorlog. Israel en Gaza / Hamas.

Christenen - Om eens over na te denken

Hoe hoger (in het christendom) het chiliasme in het vaandel staat, des te uitgesprokener is de opvatting dat Israël geen enkele concessie aan de Palestijnen mag doen


Het Chiliasme - de leer van het duizendjarig rijk
(bron: De Gereformeerde Kerken in Nederland (hersteld)

In dit en het volgende artikel wil ik het zogenaamde chiliasme behandelen. De naam daarvan is afgeleid van het Griekse woord chilioi, dat duizend betekent. In Openbaring 20:1-5 lezen wij dat de satan duizend jaar zal worden gebonden. Verder wordt in dat gedeelte van de Schrift geopenbaard dat de zielen van hen die gedood waren vanwege hun getuigenis van Jezus en om het Woord van God weer levend gemaakt worden. Dat is de eerste opstanding.
Zij mogen dan heersen duizend jaar. Dat is hun voornaamste Schriftbewijs.
De vertaling van het NBG van 1951 geeft deze perikoop het opschrift: Het duizendjarig rijk. De Herziene Statenvertaling geeft een beter opschrift: De eerste opstanding.

1 En ik zag een engel nederdalen uit de hemel met de sleutel van de afgrond en een grote keten in zijn hand;
2 en hij greep de draak, de oude slang, dat is de duivel en de satan, en hij bond hem duizend jaren,
3 en hij wierp hem in de afgrond en sloot en verzegelde die boven hem, opdat hij de volkeren niet meer zou verleiden, voordat de duizend jaren voleindigd waren; daarna moest hij voor een korte tijd worden losgelaten.
4 En ik zag tronen, en zij zetten zich daarop, en het oordeel werd hun gegeven; en ik zag de zielen van hen, die onthoofd waren om het getuigenis van Jezus en om het woord van God, en die noch het beest noch zijn beeld hadden aangebeden en die het merkteken niet op hun voorhoofd en op hun hand ontvangen hadden; en zij werden weder levend en heersten als koningen met Christus, duizend jaren lang.
5 De overige doden werden niet weder levend, voordat de duizend jaren voleindigd waren. Dit is de eerste opstanding.
7 En wanneer de duizend jaren voleindigd zijn, zal de satan uit zijn gevangenis worden losgelaten,
8 en hij zal uitgaan om de volkeren aan de vier hoeken der aarde te verleiden, Gog en Magog, om hen tot de oorlog te verzamelen, en hun getal is als het zand der zee.

Openbaring 20:1-7

Actualiteit

Altijd al hebben chiliasten geprobeerd aan te geven wanneer en hoe verschillende profetieën en teksten uit Openbaring volgens hen vervuld worden. Met name heeft men zich steeds weer heel druk gemaakt om het volk Israël. Immers, één van de veronderstellingen van het chiliasme is, dat er een massale terugkeer van Joden naar Israël zal plaatsvinden, tegelijk met hun bekering tot de Christus. En zeker sinds de staat Israël is opgericht en deze staat verschillende oorlogen heeft moeten voeren, heeft men gegrepen naar allerlei profetieën van het Oude Testament.

Enkele teksten over de Filistijnen worden door hen uitgelegd als te slaan op de Palestijnen van nu. Bijvoorbeeld Ez.25:15-16:

Zo zegt de Heere HEERE: omdat de Filistijnen wraakzuchtig gehandeld hebben door met bitter leedvermaak wraak te nemen en in eeuwigdurende vijandschap te verdelgen, daarom, zo zegt de HEERE, strek Ik mijn hand uit tegen de Filistijnen.

Teksten over Jeruzalem passen zij letterlijk toe op het huidige Jeruzalem:
Zach.12:3

Te dien dage zal Ik Jeruzalem maken tot een steen, die alle natiën moeten heffen; allen die hem heffen, zullen zich deerlijk verwonden....
Jeruzalem zal blijven voortbestaan... en alle volken die tegen Jeruzalem oprukken, zullen verdelgd worden.

Verder weet men dan zeker, dat de Olijfberg zal splijten (Zach.14:4,5) - (je kunt het begin daarvan al zien, zegt men) en dat het verstrooide Israël zal terugkeren naar zijn land (Ez.38:27-29). De komst van zoveel Joden uit Rusland zou dan de vervulling zijn van de profetie in Jer.16:14 en Zach.2:6 over het optrekken uit het Noorderland, terug naar Sion. Rusland is dat Noorderland dan.
Daarmee gaat gepaard de aanwijzing van een massale bekering van Joden, gepaard met hun terugkeer. Men ziet die aangekondigd in het bekende vers uit Rom.11:26: aldus zal geheel Israël behouden worden.
Zoals gezegd: dit alles wordt dan verbonden aan de opvattingen van het duizendjarig rijk. Daarover gaan we nu dan schrijven.

Geschiedenis van het chiliasme

Het chiliasme, de leer van het duizendjarig rijk, is niet iets nieuws.
Al bij de Joden leefde een verwachting, die samenhangt met hun Messiasverwachting, van een aards koninkrijk. Jeruzalem zou dan ook eens weer het middelpunt van Gods rijk op aarde worden.
Daarom hebben zij immers Jezus verworpen als de Christus. Er was bij Hem niets te zien van dat verwachte rijk.
Die aardsgerichte verwachting komt steeds weer op bij de mensen. In de tijd van de Reformatie was ze heel sterk bij de Wederdopers, die zelfs dachten dat dat Rijk al begonnen was. Zij stichtten toen een nieuw Jeruzalem in Münster! Later vinden we de gedachte aan een duizendjarig rijk weer bij de piëtisten. In Nederland leefde deze gedachte vooral ook bij het Reveil. Een man als Da Costa, een bekeerde Jood, bleef geloven dat een massale bekering van Joden het duizendjarig rijk zou inluiden.
Vandaag vinden we deze opvatting heel sterk in de kringen van de Evangelische Omroep. Telkens wordt het huidige Israël naar voren gehaald. Daarmee hangt samen een beweging als van Christenen voor Israël.

Nu voelen we ons verwant aan Israël. Het is het land, waar de HEERE Zijn volk vanuit Egypte naar toe gebracht heeft, het beloofde land van vroeger, waar de koningen mochten regeren in de naam van de HEERE en de profeten opgeroepen hebben tot de terugkeer naar de God van het verbond. Het is het land, waarheen de Joden uit de ballingschap mochten terugkeren, en waar onze Heere Jezus geboren werd, Zijn discipelen riep, wilde lijden en sterven en ook mocht opstaan en ten hemel varen, waar de Heilige Geest uitgestort werd en van waaruit het Evangelie de wereld binnengedragen werd.
Als zodanig zijn ook wij geïnteresseerd in Israël.
En verder: wij zijn begaan met het lot van de Joden, die de eeuwen door zoveel vervolgingen moesten doorstaan en die ook nu nog steeds moeten leven onder de dreiging van verbitterde vijanden, die gezworen hebben Israël van de kaart te zullen vegen.

Maar dat is allemaal iets anders dan wat de EO en Christenen voor Israël willen. Voor ons is dan ook de grote vraag: is Israël als land en als volk nog steeds het centrum van de hele wereld, de spil waar heel de geschiedenis om draait? Wat moeten wij verwachten van de toekomst ten aanzien van dit volk? Zijn we inderdaad soms kortzichtig, zoals ons gesuggereerd wordt? Zijn we blind voor de tekenen van de tijden? Hebben we inderdaad een duizendjarig rijk te verwachten?
 
De leer van het duizendjarig rijk

De leer van het duizendjarig rijk komt in grote trekken hierop neer, dat op een bepaald ogenblik in de geschiedenis Christus zal terugkomen. Dat is Zijn eerste wederkomst, want Hij zal na Zijn komst op aarde en Zijn duizendjarige regering nog weer heengaan.
Die eerste wederkomst luidt een heerlijke tijd in. Christus zal de antichristelijke machten terneer werpen, satan binden en de gestorven gelovigen opwekken. Dat is dan de eerste opstanding van de doden, die tot dan toe gestorven waren en bij de HEERE mochten wonen. Zij gaan terug naar de aarde. Daar moeten zij dan wonen en werken, duizend jaar lang. Daarna gaan zij weer terug naar de hemel.
Hij zal dan Zijn gemeente, met name die van het bekeerde en naar Jeruzalem teruggebrachte Israël, rondom Zich vergaderen.
Christus gaat dan duizend jaar lang met Zijn gelovigen regeren. Hij zal dat doen vanuit Jeruzalem, het plaatselijke Jeruzalem in Israël.
Over de hele wereld zullen alleen de gelovigen samen met Christus regeren. Overal worden dan ook de wetten in christelijke geest omgezet en alle goddeloosheid verboden en weggedaan. Dat wordt een tijd van geestelijke bloei en stoffelijke welvaart voor Zijn volk.
Die heerlijke tijd zal duizend jaar duren. Gelukkig wie juist in die tijd leven mag. Er is dan geen enkele vervolging van de kerk, integendeel, het is juist een voordeel wanneer je dan christen bent. Want dat is de enige manier om mee te kunnen doen en iets te kunnen betekenen.
Maar dan! Aan het eind van die duizend jaar gaat Christus weg, samen met die opgestane gelovigen. En dan komt er nog een tijd van grote verdrukking. Van alle kanten zal de christelijke kerk verdrukt worden.
Maar ook daaraan komt een einde, wanneer Christus voor de tweede maal terugkomt. Dan definitief. Dan begint het laatste oordeel en komt de nieuwe hemel en de nieuwe aarde.

Dit is in grote trekken de leer van het duizendjarig rijk.
Op één detail wijzen we nog apart: velen hebben de overtuiging, dat met die eerste komst van Christus gepaard gaat een massale bekering van de Joden en hun terugkeer naar het land Israël. Volgens hen wordt dan vervuld wat Ps. 69:36-37 profeteert:
Want God zal Sion verlossen, en de steden van Juda bouwen, opdat zij daar wonen en het bezitten. Het kroost van Zijn knechten zal het beërven en wie zijn naam liefhebben, zullen daarin wonen.

Vooral de profetieën worden door de aanhangers van de leer van het duizendjarig rijk graag aangehaald. Verder ook wat het Nieuwe Testament volgens hen leert over de bekering van Israël. En dan natuurlijk ook Openbaring 20. Daar willen we dan nu eerst onze aandacht aan geven.

Beoordeling van de leer van het chiliasme

Eerst in het algemeen: de HEERE heeft gezegd, dat het steeds moeilijker zal worden om Hem te dienen. We moeten er op voorbereid zijn, zegt de HEERE steeds weer, dat we om Zijnentwil een kruis moeten dragen, Zijn smaad. We moeten rekenen op de haat en vervolging van de kant van de wereld.
De dagen die aan de zondvloed voorafgingen, zullen terugkeren. Er zal over de wereld een grote verzoeking gaan, die zo geraffineerd zal zijn, dat niemand staande zou kunnen blijven, zelfs Gods eigen uitverkorenen niet, als Hij die dagen niet zou verkorten.
Wat vreemd is het dan, dat er dan zo lange tijd mensen zullen zijn, die nergens last van hebben. Wat een voorrecht om in die tijd te mogen leven! Wat gemakkelijk zal het dan zijn om christen te zijn, zelfs aantrekkelijk! In feite zou dat dan toch betekenen een aards en zichtbaar koninkrijk, wat de Joden ten tijde van Christus altijd zochten en waarvan Hij steeds weer zei, dat zij dat niet mochten verwachten. Mijn koninkrijk is niet van deze wereld!

Wat leert Openbaring 20?

Maar verder; de leer van het duizendjarig rijk is duidelijk in strijd met Openbaring 20.
Ik wil nu eerst uiteenzetten, wat wij uit Openb.20 leren, om dan aan de hand van dit hoofdstuk de leer van het duizendjarig rijk te weerleggen.
Allereerst: het getal duizend moet symbolisch opgevat worden en niet letterlijk. Het zou vreemd zijn, wanneer nu ineens een getal in de Openbaring wel letterlijk moet worden genomen. Wij zien het als het getal van de volheid: 10 x 10 x 10.
Verder: er is hier geen sprake van een 'rijk', maar van gestorven gelovigen, die bij Christus mogen zijn en met Hem vanuit de hemel mogen heersen.
De binding van satan kunnen we pas goed beoordelen, wanneer we zien wat er gaat gebeuren, wanneer hij ontbonden wordt. Dat wordt ons verteld in Openb.20. Als satan ontbonden wordt, gaat hij heen om de volkeren der aarde te verleiden tot de grote en beslissende aanval op de gemeente van Christus. Met andere woorden: zolang de satan gebonden is, kan hij dat nu juist niet doen; gedurende de tijd van zijn binding kan hij niet alle volkeren mobiliseren tot de grote aanval op de kerk van de HEERE.
Dat tijdperk van de binding van de satan is dus al lang en breed begonnen.
Sommige uitleggers denken daarbij aan de tijd sinds keizer Constantijn, die in het jaar 311 bescherming aan de christenen beloofde en het christendom staatsgodsdienst maakte. Toen kwam er dus een einde aan de vervolging van de gelovigen. Anderen denken dat de binding van satan kwam, toen hij na de hemelvaart van Christus uit de hemel geworpen werd, zoals beschreven in Openb.12. In elk geval: die tijd is er nu. Wanneer de satan nog eens ontbonden zal worden, is niet precies aan te geven. Misschien is die tijd al aangebroken en is hij bezig de volkeren te verleiden tot de grote aanval op Christus' kerk.

Dus is het NU de tijd, dat de gelovigen met Christus heersen mogen. Dat zijn degenen, die al heengegaan zijn uit dit leven en voor wie de dood genoemd wordt 'de eerste opstanding'.
Ja, zo wordt de dood van hen die het Lam gevolgd zijn, genoemd. Dat is de eerste opstanding. De tweede opstanding komt voor Gods kinderen als de Heere Jezus Christus wederkomt. Maar voor hen is de dood de doorgang tot het eeuwige leven. Zij gaan stervende het leven in. Wij horen dus dat zij samen met Christus heersen. Het is het Lam, zoals ons getekend wordt in Openb.5, Die het boek van God aangenomen heeft en de zeven zegels ervan verbreekt: Hij regeert als Degene, aan Wie alle dingen onderworpen zijn. En de gestorven gelovigen mogen met Christus heersen.

De zielen onder het altaar

Laten we nu nog lezen zoals het in Openb.20 beschreven staat.
Vs.1: afgrond = voorlopige bewaarplaats (huis van bewaring) van de boze geesten. Zoals in Luk.8:31, laat ons niet in de afgrond varen.
Ketting: zóver en niet verder dan die ketting reikt. Wel toegelaten hier en daar gelovigen te vervolgen, maar niet méér dan dat. Niet de grote geconcentreerde aanval op de kerk.
Vs.4: tronen - het oordeel hen gegeven; vs.6 zij zullen priesters van God en van Christus zijn en zij zullen met Hem als koningen heersen, die duizend jaren.
Vooral vs 4: ik zag de ZIELEN van hen die gedood waren om het getuigenis van Jezus. De zielen. Johannes ziet dat dus in de hemel!! Zij zijn dus door de dood heen en hebben deel aan het leven met Christus.
Hier wordt ook gesproken over de 'tweede dood', dat is de eeuwige dood. Die heeft over hen geen macht.
Het zijn de mensen die het Beest en zijn beeld niet hebben aangebeden en ook het zegel van dat Beest niet op hun voorhoofd wilden hebben. In feite zijn dat de eeuwen door alle gelovigen die trouw gebleven zijn aan Christus in de dagelijkse strijd tegen satan. Zij mogen dus in de hemel bij Christus zijn en nu al samen met Hem regeren.

Dan volgt in vers 7-10 de beschrijving van de ontbinding van de satan. Hij gaat heen om alle volkeren van de aarde te verleiden, die worden genoemd Gog en Magog. Dat is heel moeilijk te verklaren. Genomen uit Ez.38 en 39. Eén grote wereldmacht? De volkeren van de derde wereld? De Islam? Nu weten we het niet. Als het zover zal zijn, zult u het goed begrijpen, heeft de HEERE Jezus eens gezegd. We moeten dus rekenen op een zware tijd van zielsverzoeking en van strijd. De Grote verzoeking zal over de wereld gaan.
En zelfs: eens zal er nog een geconcentreerde aanval plaatsvinden op de kerk. Maar degenen die ons zijn voorgegaan naar de HEERE, zij zijn bij Hem en zij leven.

Heersen met Christus

Ik noem hier apart nog de dwaze dwaling van ds. B. Telder, die nog steeds in de Nederlands Gereformeerde kerken toegelaten wordt, alsof de doden van niets weten en slapen totdat Christus wederkomt.

Al in Openb.6:9-11 wordt ons getekend, hoe de zielen in de hemel zijn en tot de HEERE roepen, samen met de kerk op aarde, om de komst van Christus:
Tot hoelang, o heilige en waarachtige Heerser, oordeelt en wreekt Gij ons bloed niet aan hen, die op de aarde wonen?
En aan elk hunner werd een wit gewaad gegeven, en hun werd gezegd dat zij nog een korte tijd moesten rusten, totdat ook het getal vol zou zijn van hun mededienstknechten en van hun broeders, die gedood zouden worden evenals zij.
Zij moesten rusten - dat betekent niet: niets doen. Want Openb.20 zegt ons, dat zij met Christus mogen heersen.
Een hoge positie!
Wat een troost te mogen weten dat dat ons voorland is en dat we zo mogen meeregeren met Christus!
Ook: wat een troost is het te weten, dat wij maar niet overgelaten worden aan de grillen van satan, maar dat we veilig zijn in de hand van Hem, het Lam, dat staat als geslacht. En dat Hij regeert, samen met de gelovigen.

Nog een bijzondere zaak is deze: zij regeren in de hemel, wij mogen regeren hier op aarde, en in dat regeren samen met Christus, door hen hierboven, door de kerk hierbeneden, is er een sterke band. Wij zijn en blijven één kerk, daarboven, hierbeneden. En die band aan elkaar wordt door de dood niet verbroken.
Want ook wij hier op aarde mogen met Christus regeren. Dat geloven wij toch, dat ons gebed niet krachteloos is, maar dat het hemel en aarde beweegt? Openb.8 zegt dat op het roepen van de gelovigen vuur op aarde geworpen wordt. Dat is het vuur, waarvan Christus eens zei: hoe wil Ik dat er vuur op aarde geworpen wordt, maar Ik moet eerst met een doop gedoopt worden (dat is Zijn lijden).
En opnieuw: dat blijven we toch geloven, ook als de kerk klein en in de ogen van de wereld haast tot niets gekomen – dat blijven we toch vasthouden, dat ons getuigenis niet maar een krachteloos roepen is in de woestijn, waar niet naar geluisterd wordt en dat verwaait in de wind? Want het is krachtig en het werkt uit, hetzij bekering, hetzij verharding. Openb.11 staat vol van die kracht van de profeten Gods, de gezalfden met Christus.
Zo regeren wij met Christus en met de Zijnen, daarboven, hier beneden.
Dan moeten wij wel door de strijd heen. Vuur op aarde. Twee getuigen verworpen en tenslotte zelfs gedood.
Dan is er niet de zoete en glorierijke tijd van alleen maar voorspoed en welvaart, zoals de chiliasten ervan dromen. Het blijft: geen vrede alhier,
geen wapenstilstand vragen, maar de kruisbanier tot in Gods handen dragen.

De positie van Israël en de tekenen van de tijden.

In het voorgaande hebben we een begin gemaakt met de bespreking van de leer van het duizendjarig rijk. Dat wil ik nu afronden om te laten zien wat de afwijzing van deze dwaling betekent voor de verwachting van een massale terugkeer van de Joden naar het land Israël en van hun bekering. Maar dan verder ook met betrekking tot de openbaring van de Heere Jezus Christus ten aanzien van de tekenen van de tijden en onze geloofshouding in deze tijd.

De vraag naar de positie van Israël

We hebben er al bij stilgestaan dat steeds meer de overtuiging veld wint, niet alleen dat er nog een aparte plaats is voor het volk van de Joden als Gods bijzondere volk, maar ook dat het terugkeren zal naar het land der belofte en massaal tot bekering zal komen.
Dat was vroeger al de opvatting van de chiliasten, maar nu zijn ze er nog in versterkt. Immers, de staat Israël is er gekomen, en vele Joden zijn naar dat land geëmigreerd na de Tweede Wereldoorlog. En de laatste tijd is er een enorme toename van terugkerende Joden, vooral dan uit Rusland. Het is nog wel zo, de nuchterheid gebiedt het om dat te zeggen, dat er méér Joden in de Verenigde Staten wonen dan in Israël. Ook is het zo, dat al die Joden niet eens een plaats zouden kunnen krijgen in Israël. Maar dat neemt niet weg, dat men zegt: zo zal dat gaan als het duizendjarig rijk aanbreekt. Christus zal in Jeruzalem gaan regeren met zijn volk Israël en met de gemeente uit de heidenen.

Voor deze opvatting wordt er op allerlei manier een beroep gedaan op wat de profeten voorzegd hebben over de terugkeer van Israël uit de ballingschap.
We hebben al enige teksten genoemd, die men vooral vandaag graag gebruikt om te bewijzen dat er voor Israël nog een grote toekomst is weggelegd.
Al in 1932 heeft de Oudtestamenticus van de VU, prof. dr. G.Ch. Aalders, uitvoerig al deze zogenaamde 'bewijzen' weerlegd in een omvangrijk boek, dat hij daaraan wijdde. En nadat de staat Israël uitgeroepen was, is hij daar nog weer op teruggekomen, en heeft hij opnieuw bewezen, dat de aanhangers van deze theorie zich vergissen. Zij citeren de Schrift op eigen manier, en leggen de Schriftplaatsen die zij aanhalen voor hun opvattingen verkeerd uit.
Wij kunnen niet alle teksten nu gaan bespreken, dat zou veel te veel tijd vergen.

Het belangrijkste is dit: is het waar dat God aan Israël weer de centrale plaats zal geven in Zijn regering van de wereld? Gaat de Here opnieuw Israël het centrum van zijn rijk maken, zoals het dat gedurende de tijd van het Oude Testament was?

Dat is de eerste en principiële vraag die aan de orde is.
Ik herinner mij wat ik als student op college eens hoorde van prof. dr. K. Schilder en dat is mijns inziens beslissend. Hij zei: God zet zijn klok niet terug.
Wat betekent dat? Dit, dat Israël zijn tijd heeft gehad. De tijd dat Israël Gods eigen en Gods enige volk was, was tijdelijk. Die positie was aan Israël gegeven als een tijdelijke positie.
 
God was begonnen met de hele wereld. De heilsgeschiedenis begint eerst zonder Israël. Zo was het tot aan de zondvloed. Maar er kwam scheiding. Na de zondvloed moest er weer scheiding komen. De HERE riep Abram uit Ur der Chaldeeën. Dat was om zo te zeggen bittere noodzaak. De stroom van het heil zou verzanden, wanneer zij over de hele wereld bleef stromen. Zij moest in een smalle bedding geleid worden.
Israël werd apart als volk van God uitverkoren. Met welk doel? Om het heil te bewaren. In een wereld, die helemaal zich overgegeven had aan de afgodendienst, had de HERE één klein plekje afgezonderd, het land Kanaän. Daar stond de tempel - de enige plek grond die nog heilig was.
Maar dat was tijdelijk. Israël moest de Christus voortbrengen. En dan zou het heil breed uitstromen over de hele wereld.
In dat heil zou ook Israël mogen delen. Zelfs als eerste mocht Israël daarin delen . Maar voortaan zou dat heil voor de hele wereld zijn. Daarvan hebben de profeten steeds weer getuigd.
Dus mogen we zeggen, dat Gods kerk er altijd geweest is, vanaf het paradijs. Israël was er maar tijdelijk. En als Christus gekomen is en het offer heeft gebracht, heeft Israël zijn taak volbracht. Dan gaat God terug naar het oorspronkelijke plan: het gaat Hem immers om de hele wereld!

Een gedeeltelijke verharding

We noemen het beeld, dat de apostel Paulus gebruikt in zijn brief aan de Romeinen: de boom is blijven staan, alleen er zijn takken uit weggehakt, onvruchtbare takken - daarmee bedoelt hij de Joden die Christus bleven verwerpen; en andere takken zijn ingeënt - dat zijn heidenen die christen werden. De ene boom van vroeger is blijven staan en tot volle bloei gekomen.
Het is dezelfde gedachte die hij uitspreekt in Rom.11:25-27.
Deze tekst wordt vooral gebruikt om de massale bekering van de Joden te bewijzen.

Want, broeders, opdat gij niet eigenwijs zoudt zijn, wil ik u niet onkundig laten van dit geheimenis: een gedeeltelijke verharding is over Israël gekomen, totdat de volheid der heidenen binnengaat, en aldus zal gans Israël behouden worden, gelijk geschreven staat:
De Verlosser zal uit Sion komen,
Hij zal goddeloosheden van Jakob afwenden.
En dit is Mijn verbond met hen,
wanneer Ik hun zonden wegneem.

Dat wordt dan zó uitgelegd, dat er wel een verharding over Israël gekomen is, maar die zou maar tijdelijk zijn. Het woordje 'gedeeltelijk' wordt dan zó uitgelegd, dat dat zou slaan op de tijd. In plaats van gedeeltelijk leest men dan tijdelijk. En dan maakt men er van: de verharding is niet voorgoed.
Wanneer houdt dan volgens deze theorie de verharding op? Wel, zo zegt men dan vervolgens, dat zal zijn wanneer de volheid der heidenen is ingegaan. Dan zal er aan die verharding een eind komen. Dat is: op de tijd, wanneer alle heidenen bekeerd zullen zijn, die God daartoe uitgekozen had, zal vervolgens de verharding van Israël een einde nemen. Dàn zal heel Israël behouden worden. Dan bekeren alle Joden zich. Dan zal Israël opnieuw volk van God zijn. Dan komt Christus weer om op aarde, vanuit het aardse Jeruzalem, te regeren. Aldus deze dwaling over Israël.

Maar we moeten Schrift met Schrift vergelijken. En dan moeten we deze woorden heel anders uitleggen.
U moet niet eigenwijs zijn, zegt Paulus tot de heiden-christenen. Ze moeten vooral niet hoogmoedig zijn en denken dat het met Israël nu gedaan is. Geen sprake van. Gods genade blijft ook voor Israël gelden. Ook zij mogen komen en delen in het heil van Christus. Ook de afgebroken takken kunnen weer worden ingeënt.
De verharding van Israël is gedeeltelijk, wil zeggen: altijd nog zijn er Joden die behouden worden, omdat zij zich tot de Christus der Schriften bekeren. Niet allen zijn verhard. Wel werden er takken uitgebroken, maar de boom bleef behouden. Wel een groot deel van Israel is afgevallen, maar er zijn toch velen die zich bekeerd hebben tot de Heere Jezus Christus.

De volheid van de heidenen

Wat betekent de uitdrukking: de volheid van de heidenen? Dat vat men dus op als: als alle heidenen, die in Gods boek geschreven staan, bekeerd zijn. Aan het eind van de bekering van de heidenen, dan zal er een massale bekering van Joden plaatsvinden.
Maar de uitdrukking: de volheid van de heidenen betekent iets heel anders. Het wil zeggen: de kerk wordt vergaderd uit alle volkeren.
Dan het woord: binnengaat. Dat binnengaan van de volheid van de heidenen vat men dan zo op: eens, in misschien wel de naaste toekomst, zal de toevoeging van de heidenen aan Gods kerk voltooid zijn. Het getal is vol geworden. We zijn dan gekomen aan het eind van de bekering van de heidenen. Als dat zo ver is komen de Joden aan de beurt.
Er staat: wanneer de volheid van de heidenen binnengaat. Maar het woord 'binnengaat' betekent gewoon wat er staat: binnengaan. Ergens naar binnen gaan. Waar naar binnen? In het koninkrijk van God. De volheid van de heidenen gaat het koninkrijk van God binnen, dat gebeurt nu. De heidenen uit alle volkeren stromen binnen.
Dat is een groot wonder.
Nòg groter wonder is dat de verharding van Israël maar gedeeltelijk is. Nog groter wonder dan dat heidenen tot geloof komen en de kerk vergaderd wordt uit alle geslacht en taal en volk en natie is dit: dat zelfs Joden bekeerd worden. Wie iets weet van de vijandschap van de Joden tegen het evangelie van Jezus die de Christus is, en hoe moeilijk, ja haast onmogelijk het is hen te bereiken met dat evangelie, die zal het beamen: dat is nog groter wonder!

Aldus of alsdan

ALDUS zal gans Israël behouden worden. Er staat beslist niet: alsdan. Zo wordt het steeds gelezen. Op dat tijdstip, als alle heidenen zijn binnengebracht, alsdan zal vervolgens heel Israël behouden worden.
Maar de HEERE zegt: de heidenen èn de Joden worden behouden. Van alle volkeren komen ze het rijk van God binnen. En ook leden van het volk van de Joden komen het rijk van God binnen.
En wat betekent dat nu voor Gods werk? Dit: dat aldus gans Israël behouden wordt.
Gans Israël betekent natuurlijk niet: alle Joden, hoofd voor hoofd. Maar het wil zeggen: toch is de boom behouden, al zijn er takken uitgehakt. De trouwe, gelovige rest van Israël vertegenwoordigt heel Israël.
God heeft Zijn volk niet verstoten. Hij blijft naar hen omzien. Het is wel als verbondsvolk verworpen. God gaat niet terug op Zijn plannen, Hij zet de klok niet terug. Maar ze mogen toch nog weer terugkomen. Het is niet zo: eens verworpen, altijd verworpen. Het is met de Joden niet zoals het vroeger met de heidenen was, die moesten Gods getuigenissen en zijn verbondsgeheimen missen. Zo is het met de Joden niet. Zij mogen hun plaats innemen in het volk, dat de voortzetting is van Abraham en Mozes en de profeten: de gemeente van Jezus Christus.
Dat is het grote wonder van Gods welbehagen, dat Hij Zijn kerk heeft vergaderd door alle tijden heen. Toen Hij Zijn verbond sloot met Abraham en hem beloofde dat door zijn nageslacht die zegen van het verbond door het offer van de Heere Jezus Christus er zal zijn voor alle volkeren.
Het wonder dat door de hardnekkigheid van de Joden in de verwerping van de Heere Jezus Christus de HEERE bewerkte dat voortaan Zijn kerk vergaderd zou worden uit alle geslachten en volkeren en talen en natiën.
Jeruzalem is voortaan dan ook niet meer de plaatselijke hoofdstad van Israël, maar Zijn kerk. Zo zingen we toch gewoon van het binnengaan van de poorten van Jeruzalem, wanneer we naar de kerk gaan en samen ons schikken onder de bediening van de sleutelen van het Koninkrijk der hemelen?
De kerk is dan ook het geestelijke Israël.

Vervanging of vervulling

Voor ons betekent dit alles eerst, dat wij luisteren naar de vermaning van de apostel en niet eigenwijs moeten zijn. Wij moeten niet zeggen: het is nu een afgedane zaak met Israël, want wij zijn in de plaats van Israël gekomen.
Want dat is niet waar. Joodse takken zijn afgebroken van de olijfboom en heidenen zijn daartussen geënt. Het blijft een wonder van Gods genade. Dat zien we steeds meer, wanneer we de grote afval opmerken die onder de christenen voortvreet. En we moeten luisteren naar de waarschuwing van de Here in Rom.11:21-22:

Wees niet hoogmoedig, maar vrees! Want indien God de natuurlijke takken niet gespaard heeft, Hij zal ook u niet sparen.
Let dan op de goedertierenheid van God en zijn gestrengheid: over de gevallenen gestrengheid, maar over u goedertierenheid van God, indien gij bij de goedertierenheid blijft; anders zult ook gij weggekapt worden.

Jodenzending

Verder betekent dit alles, dat wij het Joodse volk niet links mogen laten liggen. Wij mogen volstrekt niet denken dat de Joden toch wel behouden worden, omdat zij dezelfde God aanbidden als wij, de God van de schepping, de God van Abraham, Izaäk en Jakob. Die tendens is te zien in allerlei vriendelijke en goedbedoelde pogingen om de Joden voor zich te winnen door hen te steunen in hun moeiten en vervolgingen en strijd, zoals we bijvoorbeeld waarnemen in de acties van Christenen voor Israël.
Maar als dat alles zou zijn, als er alleen maar overblijft een gesprek met Israël en niet een prediking van het evangelie met de oproep tot bekering, is dat in strijd met de Schrift. Want de Heere Jezus Christus heeft gezegd: niemand komt tot de Vader dan door Mij. Wie Mij verwerpt, verwerpt Hem Die Mij gezonden heeft. Er is geen ander behoud dan door Hem. Er is ook onder de hemel geen andere naam gegeven, waardoor wij behouden moeten worden dan de naam Jezus, Hand.4:12.
Daarom verdient de poging om aan Joden het evangelie te brengen, onze steun. Die evangelieverkondiging aan hen onthouden vanuit de verkeerde veronderstelling, dat zij toch wel behouden worden - dàt is pas echt antisemitisch!

De tekenen van de tijden

Wij komen tot onze conclusie. Wij hebben de leer van het duizendjarig rijk moeten afwijzen, alsmede de opvatting dat de terugkeer en bekering van Israël al aan de gang zijn als voorboden van dat duizendjarig rijk.
Is er dan helemaal niets te zien van het komen van Christus?
Christus wees op de tekenen van de tijden. Het einde komt niet abrupt, plotseling, zonder dat er iets aan zou zijn voorafgegaan. Er is een lange aanloop naar het einde, en op de weg daarheen vinden veel gebeurtenissen plaats.
Aardbevingen en natuurrampen, hongersnoden en epidemieën, oorlogen en geruchten van oorlogen. Toen de Christus ons dat zei, voegde Hij er aan toe: dat is nog niet het einde, dat is nog maar het begin van de weeën, de barensweeën van de nieuwe tijd. Want dan komt de grote vervolging, waar zowel Openb.11 als Openb.20 van spreekt. En wat nog veel gevaarlijker is: dan komt de grote verzoeking, dan komt de macht van de valse profetie, om als het kon, zelfs de uitverkorenen te verleiden. De wetsverachting zal toenemen en de liefde verkillen, de mensen zullen maar een schijn van godsvrucht hebben, terwijl zij de kracht ervan verloochend hebben (2 Tim.3:5).
Dat vooral zijn de duidelijke tekenen van het einde. Dat maken we steeds meer mee. En het ziet er naar uit dat wij in Nederland nu een veel linksere regering zullen krijgen.
Maar God zal ter wille van de uitverkorenen die tijd verkorten, anders zou niemand staande kunnen blijven en zou er niemand meer overblijven die de HEERE dient (Marc.13:20-22).

Uitzien naar de grote dag

We hebben nu veel gehoord over het einde. We hebben veel dwalingen moeten weerleggen.
Het einde is, dat wij uitzien naar die grote dag. Wel zal het een zware tijd worden en hebben we veel gebed nodig voor ons en onze kinderen om in de verzoeking staande te blijven. Maar we bedenken: het zijn geboorteweeën. Het is het morgenrood van de nieuwe dag. Het gaat om Hem Die wederkomt. Dat moet ons ervan weerhouden om alleen maar aandacht te hebben voor de dood of de tekenen van de tijden. Het gaat om de Schepper, Die weerkeert als Herschepper. Hij komt om zijn werk te voltooien.
Met Hem komt de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. Daar moeten wij naar zien, en niet alleen aan onszelf denken en aan ons eigen eeuwig heil. Het gaat om Zijn werk.
Daarom is het niet zo, dat de schepping helemaal verbrandt en dat er niets van over zou blijven. Hij herschept alles. Wat gedaan werd uit liefde tot Jezus, zo zegt een gezang, dat houdt zijn waarde en blijft eeuwig bestaan. Wij mogen wegdragen wat in en door het lichaam is gedaan. De werken volgen de doden.
Het einde is dat wat God in het begin als opdracht aan de mens gegeven had, vervuld is. De Here gaf de mens immers de cultuuropdracht: de hof bouwen en bewaren, dat is: uit de schepping halen wat er in zit. Dat zal dan zijn voltooid door de genade van Christus.
Het einde is de volheid van alle mogelijkheden, die God in de schepping gelegd had en die dan gerealiseerd zijn, tot hun vervulling gekomen.
Het einde gaat terug naar het begin - Christus is immers de alpha en de omega. De eerste dingen zijn gekomen tot hun verste en hoogste, hun diepste en breedste vervulling.
Daarom verwachten wij die grote dag met sterk verlangen, om ten volle te genieten de beloften van God in Jezus Christus, onze Heere (art.37 Nederlandse Geloofsbelijdenis).