Bethlehem (Arabisch: بيت لحم Biet Lachem, "vleeshuis", Hebreeuws בית לחם, Beit Lechem, "broodhuis") is een Palestijnse stad op de Westelijke Jordaanoever. Bethlehem heeft ca. 28.000 inwoners. Het aangrenzende Beit Jala en Beit Sahour hebben respectievelijk 13.000 en 12.000 inwoners. De vluchtelingenkampen Dheisheh, Aida en Beit Jebreen zijn inmiddels in Betlehem opgenomen: armoedige woonwijken, die in belangrijke mate afhankelijk zijn van hulp van de VN. Bethlehem ligt ongeveer 10 kilometer ten zuiden van Jeruzalem en 765 meter boven zeeniveau (30 meter hoger dan Jeruzalem).

De plaats waar Jezus werd geboren

Omstreeks deze tijd gaf de Romeinse keizer Augustus bevel dat in zijn hele rijk een volkstelling moest worden gehouden. Quirinius was toen gouverneur van Syrië.

Iedereen moest naar de stad of het dorp van zijn voorouders gaan om zich te laten inschrijven. En omdat Jozef van David afstamde, moest hij naar Bethlehem in Judea, want daar had David vroeger gewoond. Samen met Maria, zijn zwangere vrouw, verliet hij Nazareth in Galilea om zich te laten inschrijven.

Toen zij in Bethlehem waren, moest Maria bevallen. Zij bracht haar eerste kind ter wereld, een jongen. Zij wikkelde hem in doeken en legde hem in een voerbak, want in de herberg van het dorp hadden Jozef en Maria geen onderdak kunnen vinden.

Die nacht kwam een engel van God bij enkele herders, die buiten in het veld overnachtten en op wacht zaten bij hun kudde. Door de verschijning van de engel werd de omgeving in een helder licht gezet. De herders beefden van angst, maar de engel stelde hen gerust. 'Wees niet bang', zei hij, 'want ik breng u het mooiste nieuws dat u ooit hebt gehoord. Het is groot nieuws voor het hele volk. Vandaag is in Bethlehem de Redder geboren: Christus, de Here. Ik zal u vertellen hoe u Hem kunt herkennen: Het kindje ligt in doeken gewikkeld in een voerbak.'

Plotseling kwam bij de engel een menigte andere engelen die God loofden. Een hemels leger was het. 'Ere zij God in de hoge', zongen zij. 'Vrede op aarde bij de mensen die naar Zijn wil leven.'

Zodra de engelen naar de hemel waren teruggekeerd, zeiden de herders tegen elkaar: 'Kom! We gaan vlug naar Bethlehem. Nu de Here ons dit verteld heeft, moeten wij zien wat daar gebeurd is.' Zij liepen snel naar het stadje, vonden Maria en Jozef en zagen het kind! Het lag in een voerbak. Nadat zij het hadden gezien, gingen de herders overal vertellen wat er was gebeurd en wat de engel over het kind had gezegd.

Ieder die hun verhaal hoorde, was verbaasd. Maria nam deze dingen stil in zich op en dacht er veel over na. Later gingen de herders weer terug naar hun kudde in het veld. Zij prezen God voor wat zij hadden gehoord en gezien. Het was precies zoals de engel had verteld.

Acht dagen later werd de voorhuid van het kind weggesneden. Het kreeg de naam Jezus, zoals de engel had gezegd toen hij Maria kwam vertellen dat zij zwanger zou worden. Na de bevalling was Maria volgens de Joodse wet veertig dagen onrein. Toen die tijd voorbij was, ging zij met haar man naar Jeruzalem om het kind aan de Here op te dragen. In de wet stond namelijk: 'Elk eerste kind dat een jongen is, moet aan de Here worden opgedragen.' Op diezelfde dag brachten zij ook het verplichte offer. Volgens de wet hoefden arme mensen maar twee tortelduiven of twee jonge duiven te geven.

In Jeruzalem woonde een zekere Simeon. Hij was een goed en eerlijk man en had een diep ontzag voor de wet van God. Hij was vol van de Heilige Geest en leefde in de stellige verwachting dat de Christus spoedig zou komen. Want de Heilige Geest had hem duidelijk gemaakt dat hij pas zou sterven als hij de Christus had gezien. De Heilige Geest had hem ertoe gedrongen die dag naar de tempel te gaan. Terwijl hij daar was, zag hij Jozef en Maria komen om (in gehoorzaamheid aan de wet) het kind Jezus aan God op te dragen.

Simeon nam het kind in zijn armen en begon God te prijzen. 'Here', juichte hij, 'het wachten is voorbij! Nu ben ik gerust. U hebt Uw woord gehouden. Met eigen ogen heb ik de Redder gezien, Die U aan de wereld gaat geven.
 Hij is een licht voor alle volken; de roem en eer voor Uw volk Israël.'

Verwonderd luisterden Jozef en Maria naar wat Simeon over hun kind zei. Simeon noemde hen bevoorrechte mensen. 'Maar', waarschuwde hij Maria, 'er zal een zwaard door uw ziel gaan. Want velen in Israël zullen zich aan dit kind ergeren, tot hun eigen ongeluk. Maar vele anderen zal Hij de grootste vreugde geven. Hij zal de diepste gedachten van de mensen aan het licht brengen.'

Er was in de tempel ook een profetes, Anna, een dochter van Fanuël. Ze hoorde bij de stam van Aser en was84 jaar oud. Zeven jaar na haar huwelijk was haar man gestorven. En nu kwam ze nooit buiten de tempel. Dag en nacht bleef zij daar om God te dienen met vasten en bidden. Zij kwam er net aan terwijl Simeon met Jozef en Maria stond te praten. Ook zij begon God te danken. Aan iedereen die uitkeek naar de bevrijding van Jeruzalem, vertelde zij dat de Christus was gekomen.

Nadat Jezus' ouders alles hadden gedaan wat zij volgens de wet van God moesten doen, gingen zij terug naar huis, naar Nazareth in Galilea. Daar groeide het kind op tot een flinke, sterke jongen. Hij bleek een bijzondere wijsheid te hebben. De genade van God was op Hem.

Geschiedenis

De plaats Bethlehem wordt in de Tenach genoemd, onder meer in het boek Ruth. Verder zou koning David uit deze plaats afkomstig zijn. In Micha 5:1 wordt voorspeld dat Bethlehem de geboorteplaats van de toekomstige leider van Israël zal zijn Nog net binnen de bebouwde kom van de huidige stad ligt volgens de overlevering het graf van de Joodse 'aartsmoeder' Rachel. Deze pelgrimsplaats die eeuwenlang door joden, christenen en moslims bezocht werd, is thans veranderd in een militaire vesting die alleen nog via een speciale toegang bijna alleen nog door Israëli bezocht wordt. Rachels Tomb werd in 2010 onder protest van het gemeentebestuur van Bethlehem door Israël, net als de oude stad Hebron, tot nationaal Israëlisch erfgoed uitgeroepen. In verschillende landen zijn er stemmen opgegaan om plaatsen in Israël en de bezette gebieden die door meerdere religies als heilig worden aangemerkt op de lijst van cultureel werelderfgoed van de UNESCO te plaatsen.

Bethlehem is vooral belangrijk voor het christendom aangezien het de plaats is waar Jezus van Nazareth volgens de Bijbel geboren is, maar ook voor de islam waar Jezus bekend staat als de profeet Isa. In Bethlehem leeft nog steeds een van de grootste gemeenschappen van Palestijnse christenen, die in het Midden-Oosten zijn overgebleven. Tijdens de Vijfde Kruistocht van Frederik II, maakte deze kezier met de sultan Al-Kamil van Egypte al afspraken over het christelijke karakter van zowel Nazareth als Bethlehem.

Kindermoord van Bethlehem
 
De heilige onschuldigen, door Giotto di BondoneDe Kindermoord van Bethlehem is de naam waarmee de enkel in het Evangelie volgens Matteüs vernoemde infanticide, die plaats vond ter gelegenheid van de geboorte van de koning der Joden, aangeduid wordt. Volgens Matteüs zou hiermee een profetie van Jeremia vervuld worden:

"Een stem werd gehoord in Rama, geween en veel geweeklaag; het was Rachel, die weende om haar kinderen, en zij wilde zich niet laten troosten, omdat zij er niet meer zijn." -- Jeremia 31:15 / Matteüs 2:18
 Rachel, de geliefde vrouw van Jakob, werd in Bethlehem begraven.

Er zijn geen andere historische of archeologische bronnen over deze gebeurtenis. Hierbij moet wel vermeld worden dat Bethlehem rond het begin van onze jaartelling een onbeduidend stadje was. Vergeleken met de gruweldaden die over Herodes zijn opgetekend, zou de kleinschalige kindermoord daarom geen gebeurtenis zijn geweest die bij historici bekend werd. De kindermoord is wel de inspiratie geweest voor vele schilderijen en andere afbeeldingen. Als zodanig valt het in de categorie hagiografie, ofwel religieuze fictie.

Bethlehem bleef eeuwenlang een christelijke stad

Vlak na de Tweede Wereldoorlog bestond de bevolking van Bethlehem nog voor bijna 90 procent uit christenen. Een van de beroemdste en mogelijk oudste kerken ter wereld staat in Bethlehem: de Geboortekerk, althans het deel dat bekend staat als Grieks-Orthodoxe basilica, gelegen naast de aangebouwde Rooms-Katholieke Catharinakathedraal, waarvan de kloosterhof teruggaat tot de tijd van de kruisvaarders. De bouw van de basilica dateert van keizer Constantijn de Grote, ze werd later door Justinianus I gerestaureerd. Onder deze, aan het Manger Square (Kribbeplein) gelegen basilica zou de grot zijn geweest waarin Jezus is geboren. In een andere grot zou Hiëronymus aan zijn beroemde bijbelvertaling, de Vulgaat, gewerkt hebben. In Bethlehem bevindt zich ook nog de zogenaamde 'Melkgrot', waar Jezus, Maria en Jozef zich verborgen zouden hebben, toen de engel Jozef opdracht had gegeven om naar Egypte te vluchten. Ook de zogeheten 'Herdersvelden' vormen een attractie voor pelgrims. Op de Tweede Kerstdag start hier traditioneel een vredesdemonstratie.

Vaak worden tijdens het Kerstfeest beelden van de Geboortekerk wereldwijd op televisiezenders vertoond. De rooms-katholieke patriarch van Jeruzalem komt de middag voor kerstmis naar de stad en wordt in een grote demonstratie, waar de gehele christelijke gemeenschap aan meedoet, met veel vertoon naar de kerk begeleid. Diverse christelijke stromingen, waaronder de Grieks-orthodoxe Kerk, de Rooms-katholieke Kerk, de Armeens-orthodoxe Kerk beheren als het ware een onderdeel van deze kerk. Er wonen in Betlehem ook kleine gemeenschappen van de Grieks-melkitisch-katholieke Kerk en de Evangelisch-Lutherse Kerk, waarvan de theoloog Mitri Raheb een representant is.

In 1947 deelde de VN Bethlehem in bij de door haar bestuurde enclave Jeruzalem

Tijdens de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948 werd de stad veroverd door Jordanië. Toen in 1948 na de uitroeping van de Israëlische onafhankelijkheid de Palestijnse bevolking uit circa 400 dorpen werd verdreven (de zogenaaamde Nakba), vluchtten duizenden, voornamelijk islamitische Palestijnen, onder meer nar Bethlehem, waar ze in vluchtelingenkampen werden ondergebracht. Inmiddels maken de moslims daardoor de meerderheid van de bevolking uit.

In de Zesdaagse oorlog in 1967 werd Bethelehem met de gehele Westelijke Jordaanoever door Israël bezet. Na de Oslo Akkoorden heeft Israël Bethlehem in 1996 aan de Palestijnse Autoriteit overgedragen, maar het Israëlische leger behoudt zich het recht voor de stad binnen te gaan wanneer het wil. In 2002 kwam het zo tot zware gevechten in de stad, waarbij Palestijnse verzetstrijders de Geboortekerk invluchtten, waar hen door de Franciscanen, die door de kerk over meerdere christelijke heilige plaatsen als beheerders zijn aangesteld, kerkasiel geboden werd.

Bethlehem anno nu

Tegenwooordig is het stadje bijna geheel omsingeld door de acht meter hoge afscheidingsmuur waarvoor hele woon- en winkelstraten door Israël werden gesloopt. Ook zijn aanzienlijke delen van het oorspronkelijke grondgebied van het vroegere Bethlehem door Israël geconfisqueerd. Voor deze ingrepen is de Bethlehemse gemeenschap niet gecompenseerd. Je kunt tegenwoordig de stad alleen in en uit via zware metalen poorten, mits je over de juiste reispapieren beschikt. Veel inwoners zijn al jaren niet meer buiten de stad geweest in verband met dit passensysteem. Het gevolg is dat Palestijnse christenen, die relatief gemakkelijker worden toegelaten in westerse landen dan hun molslim landgenoten, de stad vanwege de bijzonder slechte economische situatie aan het verlaten zijn. Bijna alle nijverheid is over de kop en het toerisme blijft vanwege de politieke situatie een zeer wisselvallige bron van inkomsten, ook al omdat de meeste pelgrims en toeristen vanuit Israël en de daar gelegen hotels een bezoek aan Bethlehem brengen. Bij zijn laatste bezoek aan Israël en de Palestijnse gebieden, deed paus Benedictus XVI een oproep aan de christenen om niet op te geven en te blijven.

In de stad bevindt zich een katholieke Palestijnse universiteit, de eerste die op de Westbank werd gevestigd (1981) en die open staat voor alle religies. Verder bevindt zich in Betlehem het Arab Educational Institute, geaffilieerd met Pax Christi International dat zich richt op educatief werk voor kinderen, jongeren- en vrouwengroepen en hun trainers en begeleiders. Iedere zomer reizen er uit de hele wereld vrijwillige docenten aan voor de zogeheten Summerschool, om de in Bethlehem opgesloten jeugd allerlei curssussen aan te bieden.

Verder bevindt zich tegenover de Geboortekerk een oude moskee. Er zijn veel, veelal vanwege de bezetting nu gesloten souvenirwinkels en een internetcafé. Op hetzelfde plein waar de Geboortekerk staat, is ook het Bethlehem Peace Center te vinden. Dit culturele centrum beschikt over een eigen auditorium waar regelmatig culturele, maar ook commerciële, films worden vertoond. Daarnaast heeft men regelmatig culturele exposities.