1 Hoofdstuk 6

9 Dit is de geschiedenis van Noach en zijn nakomelingen. Noach was een rechtschapen man; hij was in zijn tijd de enige die een voorbeeldig leven leidde, in nauwe verbondenheid met God. 10 Hij had drie zonen: Sem, Cham en Jafet.
11 In Noachs tijd was de aarde in Gods ogen verdorven en vol onrecht. 12 Toen God zag dat de aarde door en door slecht was, dat iedereen een verderfelijk leven leidde, 13 zei hij tegen Noach: ‘Ik heb besloten een einde te maken aan het leven van alle mensen, want door hen is de aarde vol onrecht. Ik ga hen vernietigen, en de aarde erbij. 14 Maak jij nu een ark van pijnboomhout. Maak daar verschillende ruimten in, en bestrijk hem vanbinnen en vanbuiten met pek. 15 Maak hem driehonderd el lang, vijftig el breed en dertig el hoog. 16 Je moet er een lichtopening in aanbrengen en aan de bovenkant één el openlaten; de ingang moet je in de zijkant maken. De ark moet een benedenverdieping krijgen en daarboven nog twee verdiepingen. 17 Ik laat een grote vloed over de aarde komen, een watermassa die haar zal overspoelen, om alles onder de hemel waarin levensadem is te vernietigen; alles op aarde zal omkomen. 18 Maar met jou zal ik een verbond sluiten. Jij moet de ark in gaan, samen met je zonen, je vrouw en de vrouwen van je zonen. 19 En van alle dieren moet je er twee in de ark brengen, om ervoor te zorgen dat die met jou in leven blijven. Een mannetje en een wijfje moeten het zijn. 20 Van alle soorten vogels, van alle soorten vee en van alles wat op de aardbodem rondkruipt, zullen er twee naar je toe komen; die zullen in leven blijven. 21 Leg ook een voorraad aan van alles wat eetbaar is, zodat jullie allemaal te eten hebben.’ 22 Noach deed dit; hij deed alles zoals God het hem had opgedragen.

Hoofdstuk 7

1 Toen zei de HEER tegen Noach: ‘Ga de ark in, samen met je hele gezin, want ik heb gezien dat jij als enige van deze generatie rechtschapen bent. 2 Van alle reine dieren moet je zeven mannetjes en hun wijfjes meenemen, van de onreine dieren moet je er twee meenemen, een mannetje en zijn wijfje, 3 en van de vogels weer zeven mannetjes en wijfjes, om hun voortbestaan op aarde veilig te stellen. 4 Want over zeven dagen zal ik het veertig dagen en veertig nachten op de aarde laten regenen; dan zal ik alles wat er bestaat van de aardbodem wegvagen, alles wat ik heb gemaakt.’ 5 Noach deed alles zoals de HEER het hem had opgedragen.

6 Noach was zeshonderd jaar toen de zondvloed kwam, een watermassa die de aarde overspoelde. 7 Om aan het water te ontkomen ging Noach de ark in, samen met zijn zonen, zijn vrouw en de vrouwen van zijn zonen. 8 Van de reine en de onreine dieren, van de vogels en van alles wat op de aardbodem rondkruipt, 9 kwamen er telkens twee bij Noach in de ark, een mannetje en een wijfje, in overeenstemming met wat God hem had opgedragen. 10 Toen de zeven dagen voorbij waren, kwam het water van de vloed over de aarde. 11 In het zeshonderdste jaar van Noachs leven, op de zeventiende dag van de tweede maand, braken alle bronnen van de machtige oervloed open en werden de sluizen van de hemel opengezet. 12 Veertig dagen en veertig nachten lang zou het op de aarde stortregenen. 13 Diezelfde dag gingen Noach, zijn zonen Sem, Cham en Jafet, zijn vrouw en de drie vrouwen van zijn zonen de ark in, 14 samen met alle soorten wilde dieren, vee en kruipende dieren, en ook met alle soorten vogels en wat er verder maar vleugels heeft. 15 Van alle wezens waarin levensadem was, kwamen er telkens twee bij Noach in de ark: 16 er kwamen van alle dieren een mannetje en een wijfje, in overeenstemming met wat God hem had opgedragen. Toen sloot de HEER de deur achter hem.

17 De vloed overstroomde de aarde veertig dagen lang. Het water steeg en de ark werd opgetild, zodat hij van de aarde loskwam. 18 Het water op aarde nam steeds maar toe, hoger en hoger steeg het, en de ark dreef op het water. 19 Het water bleef voortdurend toenemen, zelfs de hoogste bergen kwamen onder te staan. 20 Tot vijftien el daarboven reikte het water, de bergen stonden helemaal onder. 21 Alles wat op aarde leefde kwam om, alles wat er rondwemelde: vogels, vee, wilde dieren, en ook alle mensen. 22 Alles wat op het land leefde en ademde vond de dood. 23 Alles wat op aarde bestond werd weggevaagd: de mensen, het vee, de kruipende dieren

De ark van Noach

De ark van Noach was 150 meter lang, 25 meter breed en 15 meter hoog. De verhouding lengte - breedte was dus 6:1. Dit was in die tijd totaal onbekend voor een vrachtschip. Tot aan de 16e eeuw waren de zeewaardige zeilschepen van Nederland en andere Europese landen ongeveer twee keer zo lang als breed (2:1). De slankste modellen waren hooguit 3:1. Totdat in 1594 een Nederlandse koopman, Pieter Jansz Liorne uit Hoorn zich liet inspireren door de ark en haar verhoudingen nabootste: het werd een overweldigend succes. De schepen zeilden veel makkelijker en sneller. Het heeft de scheepsbouwers dus duizenden jaren gekost om te ontdekken wat de ideale verhoudingen zijn. Volgens de huidige inzichten is de beste verhouding voor een schip dat niet wordt voortgestuwd door motor of zeil 6:1! Ook de diepgang van de volgeladen ark was perfect: Er staat dat de ark 15 el boven de bergen uitkwam, dus we mogen ervan uitgaan

Vertel het verhaal over de ark van Noach aan de mensen

God zag dat de mensen en dieren op aarde slecht waren. De hond paarde met de wolf en de haan met de pauw, en God wenste dat hij ze nooit geschapen had. En God zei: "Ik zal de mens, die ik heb gemaakt, van de aarde wegvagen, zowel mens als vee, kruipend gedierte zowel als de vogels in de lucht, want het spijt me dat ik ze heb gemaakt. Ik breng de grote watervloed over de aarde om elk wezen waarin levensgeest is onder de hemel te verdelgen, alles wat op aarde is zal omkomen."

Maar Noach vond genade in de ogen van God, want Noach was een rechtschapen man. Van alle mensen op de aarde mochten alleen Noach, zijn zonen en zijn vrouw en de vrouwen van zijn zonen de grote watervloed overleven. God zei tot Noach dat hij een ark van goferhout moest bouwen van driehonderd el lang, vijftig el breed en dertig el hoog. Zo groot moest de ark zijn. Want ook de dieren die zich goed gedragen hadden, zouden gered worden. Er konden alleen al 365 soorten reptielen mee; alleen voor de vissen hoefde Noach geen hok te bouwen.

God sprak tot Noach: "Van al het levende, van alle wezens moet je twee van elk in de ark brengen, een mannetje en een wijfje moeten het zijn. Van de vogels naar hun soort en van het vee naar zijn soort, van alle op de aarde kruipende dieren naar hun soort, van elk een paar zullen ze naar je toekomen. Van al het reine moet je er telkens zeven nemen, een mannetje en zijn wijfje en van de dieren die niet rein zijn, één paar, een mannetje en zijn wijfje. Ook van de vogels uit de lucht telkens zeven, een mannetje en een wijfje, om nakomelingen te houden over heel de aarde."

Voor de zondvloed waren er meer onreine dan reine dieren op de aarde. Na de zondvloed was het omgekeerd: er zouden immers zeven paar van de reine dieren overleven en slechts één paar van de onreine dieren.

Noach bouwde de ark precies zoals hem bevolen was. Want God had gezegd: "Het duurt nog maar zeven dagen, dan zal ik het laten regenen op aarde, veertig dagen en veertig nachten en al het bestaande, dat ik gemaakt heb, zal ik verdelgen op de aarde."

De mensen die buiten stonden en zagen wat Noach aan het doen was, bestormden de ark, maar de wilde dieren die haar bewaakten sloegen hen neer. Ook de dieren die zich slecht gedragen hadden, dromden naar de ark om aan de grote watervloed te ontkomen. Op de dag dat ze daar aankwamen, was de zon verduisterd en de aarde beefde, bliksemflitsen schichtten en de donder rolde als nooit tevoren. Er kwamen zoveel dieren naar de ark dat Noach bij de ingang ging zitten om te kijken welke dieren gingen liggen en welke dieren bleven staan. Alleen de dieren die gingen liggen mochten mee, want er was niet genoeg plaats. De reëm, die hoorns had van vijf el lang en zo scherp als een zwaard, was zo groot dat hij niet in de ark paste. Daarom bond Noach hem eraan vast.

In het zeshonderdste jaar van Noachs leven, in de tweede maand, op de zeventiende dag van de maand, op die dag braken alle ondergrondse waterbronnen los en werden de hemelse sluizen opengezet. De slagregens waren veertig dagen over de aarde. Het water nam steeds toe en het droeg de ark, die zich boven de aarde verhief. Toen het water in kracht en massa toenam op de aarde, bewoog de ark zich over het wateroppervlak voort. Zo geweldig nam het water toe dat alle hoge bergen onder de gehele hemel bedekt waren. De ark slingerde heen en weer en de leeuwen in de ark brulden van angst, de ossen loeiden en de wolven huilden. Noach richtte zijn smeekbeden naar God om hen te sparen. En God beschermde hen. Maar alle wezens die zich op aarde bewogen, vogels zowel als vee, in het wild levende dieren en alle dieren die zich kruipend over de aarde bewogen en alle mensen stierven. Alles wat levensadem in zijn neus had stierf. Alleen Noach, zijn naaste familie en de dieren in de ark bleven leven.

Noach voerde de dieren die overdag waken overdag en de nachtdieren 's nachts. Hij kon daarbij over slangen en schorpioenen lopen zonder gewond te raken, want de dieren in de ark waren tam. Maar de kat kon haar ware aard niet vergeten en zat op een dag een muis achterna: de muis rende van links naar rechts, van boven naar beneden, zocht en speurde maar kon nergens een hol vinden om in weg te kruipen. Toen gebeurde er een wonder. Daar waar eerst alleen een wand was geweest, week het goferhout uiteen zodat de kat, die te groot was voor het gat, de muis niet kon vangen. Maar ze stak wel haar klauw naar binnen en trok met haar nagels een diepe snee in zijn wang. Om die reden hebben alle muizen tot op de dag van vandaag een litteken naast hun bek.

Honderdvijftig dagen bleef het water toenemen op aarde. Toen dacht God aan Noach en aan alle in het wild levende dieren en aan al het vee dat bij hem in de ark was; God joeg een wind over de aarde zodat het water rustiger werd. Toen werden de bronnen der ondergrondse watermassa's en de hemelsluizen gesloten en de regen uit de hemel hield op. Het water ebde weg van de aarde en de ark kwam tot rust op het gebergte de Ararat in de zevende maand, op de zeventiende dag. Meer en meer nam het water af, totdat de toppen der bergen zichtbaar werden. Dat was in de tiende maand.

Omdat Noach wilde weten of hij de aarde veilig kon betreden, riep hij na veertig dagen de raaf bij zich. Deze verborg zich onder de vleugel van de adelaar. Daar vond Noach hem. De raaf zei: "God, uw Heer, haat mij en ook u moet mij haten. U haat mij, want hij zei u zeven paar van alle reine dieren mee te nemen en één paar van de onreine dieren, zoals ik. U haat mij, want als verkenner kiest u juist mij, en van mijn soort is er maar één paar. Stel dat ik doodga, zou de wereld dan niet een hele diersoort kwijt zijn? Kan het zijn dat u mijn dood wenst om met mijn vrouw te kunnen slapen?"

De mannen en de vrouwen in de ark leefden gescheiden; de raaf echter bezocht zijn vrouw, hoewel het hem verboden was. Daarom ontstak Noach in woede en luisterde hij niet langer. Hij opende het venster dat hij in de ark gemaakt had en zond de raaf op verkenning. Hem overkwam niets, maar zijn missie had geen succes: toen de raaf het lijk van een mens zag, begon hij het te verslinden en vergat de opdracht die Noach hem gegeven had.

Toen zond Noach een duif weg, om te zien of het water verminderd was op aarde. De duif kon eerst geen plekje vinden om haar pootjes neer te zetten en keerde naar de ark terug, want overal op de aarde was water. Toen zond Noach de duif nog eens de ark uit. En zie: tegen de avond kwam ze terug met een takje van een olijfboom in haar bek, dat ze geplukt had op de Olijfberg in Jeruzalem.

Toen wist Noach dat het water op de aarde gezakt was. Weer zond hij de duif weg, maar zij kwam niet meer bij hem terug. In het zeshonderdeerste jaar, in de tweede maand, op de zevenentwintigste dag van de maand, een jaar na het begin van de zondvloed, was de aarde droog. En God sprak tot Noach: "Ga uit de ark, jij en je vrouw en je zonen en de vrouwen van je zonen met jou. Alle dieren die bij je zijn, alle levende wezens, de vogels, het vee en al wat zich kruipend op de aarde beweegt, laat ze met jou eruit gaan, zodat het ervan krioelt op de aarde; ze zullen vruchtbaar zijn en zich vermeerderen."

Toen bouwde Noach een altaar voor God en nam van al het reine vee en van alle reine vogels en liet daarvan offers in rook opgaan. God rook de verkwikkende geur en zei bij zichzelf: "Ik zal niet nogmaals vloek brengen over de aarde door toedoen van de mens, want de neiging van 's mensen hart is slecht vanaf zijn jeugd. Nooit meer zal ik al het levende treffen, zoals ik gedaan heb." Hij tekende een regenboog en verscheen daarin aan Noach om hem te beloven dat hij niet nogmaals vloek zou brengen over de aarde. De regenboog is het eeuwigdurende symbool van deze belofte. En God zegende Noach en zijn zonen en zij zouden vruchtbaar zijn en zich vermeerderen op aarde.

Nagedacht over deze geschiedenis uit Genesis

Er blijft geen steen staan; mensen dieren: alles vergaat. De vernietiging is volkomen. Wat een leed ben je geneigd te zeggen, met de beelden van Katrina en die 89jarige vrouw nog op het netvlies. Moest het nu zo? Had God geen andere manier kunnen vinden om een frisse start te maken met zijn schepping? Immers: ook dieren en kinderen sterven...

Temidden van alle waarom-vragen en de volstrekte verwoesting krijgen we een man in beeld met zijn huishouding: Noach. Eigenlijk is hij al in beeld voordat de ramp zich voltrekt. In die tijd leren we hem kennen. Er wordt van hem gezegd dat hij een 'rechtvaardig en onberispelijk man' was. Met andere woorden: Noach leefde zoals God dat van hem vroeg. Er was niets op zijn leven aan te merken. Hij kende de geboden van zijn God en hield zich eraan. Dat wordt er bedoeld als de Bijbel Noach rechtvaardig noemt.

Onberispelijk wil eigenlijk hetzelfde zeggen: niets op aan te merken, zo zuiver als een offerdier voor de dienst aan God moest zijn! Het zal trouwens voor Noach een hele opgave zijn geweest om zo te leven. Het kwam hem niet aanwaaien. Want Noach moest leven temidden van mensen die nogal anders leefde en dachten. Het oordeel over hen is opvallend hard: ze brengen alleen nog maar ellende voort. Van binnen en van buiten zijn ze daardoor bepaald.

Om wat voor kwaad ging het dan? Dat weten we niet precies. Maar wel is duidelijk dat we eerder in Genesis lezen wat er gebeuren kan als mensen elkaar en God gaan zien als concurrenten. Dat tast relaties aan en er kunnen zelfs doden vallen. Denk maar aan Adam en Eva, die uit het paradijs worden verdreven door hun poging aan God gelijk te worden. Dat kost hen het directe contact met God. Denk maar aan de jaloerse Kaïn die zijn broer Abel vermoordt. In dat kader lezen we over de tijdgenoten van Noach.

In een wereld waar dit soort dingen aan de orde van de dag zijn, moet Noach zich staande zien te houden. Makkelijk is het niet, maar het lukt hem. Want, zo lezen we, Noach wandelt met zijn God (6:9). Met andere woorden: Noach ging heel direct en vertrouwelijk met God om. God was voor hem even dichtbij als iemand die naast je loopt. Die intieme omgang met God gaf Noach de kracht om te leven zoals hij leefde. Dwars tegen de draad in.

En Noach vond genade bij God (6:8), juist vanwege die levensstijl die voortkwam uit de omgang met God. Noach vond genade, maar als het ware had God ook wel iemand als Noach nodig. Want aan de ene kant wil God een radicaal einde maken aan het kwaad, dat zijn schepping van binnen en van buiten bedorven had. Wat de mensen met zijn goede aarde en met elkaar doen raakt Hem gigantisch. Het raakt Hem tot in zijn hart (6:6).

Maar tegelijk lijdt Hij er ook onder dat het zover gekomen is. Stel je ook eens voor: al dat mooie scheppingswerk voor niets. Het is net alsof God dat zou bevestigen door een radicaal einde te maken aan zijn schepping. Dat kost Hem moeite.

Noach vond genade bij God

Er was toch 1 persoon in wie Gods bedoelingen met de mensen tot hun recht kwamen. Met hem gaat God verder. En daarmee gaat Gods scheppingswerk verder en niet helemaal verloren. Het blijft juist behouden. Dat is vooral de boodschap van het verhaal over de zondvloed: God gaat door met het werk van zijn hand. Het klinkt misschien ongelooflijk tegenstrijdig, maar de zondvloed was juist niet bedoeld om een orgie van chaos en verwoesting aan te richten. Dat dat juist via deze weg moest, valt nauwelijks te begrijpen, laat staan uit te leggen.

Maar in het zondvloedverhaal leren we dezelfde God kennen als overal elders in de Bijbel: de God die leven wilde in het begin en daar altijd door trouw aan blijft. Het is daarom God Zelf die Noach de ark laat bouwen en met de zijnen en vertegenwoordigers van alle dieren naar binnen brengt. Het is God begonnen om het behoud van heel de schepping. De deur van de ark gaat dicht en meer dan een jaar blijft dat zo. Het water stijgt en stijgt en de ark gaat drijven, als een soort reusachtige kist: 150 meter lang, 25 meter breed en 15 meter hoog, met een diepgang van bijna 7 meter. Een kist is het, een doodskist. Het is net alsof Noach met de zijnen en al de dieren levend wordt begraven in het water. Maar God gedenkt Noach (8:12).

Noach leek levend begraven, maar God haalt hem als het ware dwars door de dood heen. God blijft trouw, en tenslotte kunnen Noach en alle andere mensen en dieren de aarde opnieuw bewonen. Veilig en wel. Want God zegt bij Zichzelf: 'Dit doe Ik nooit meer, al blijven de mensen even onverbeterlijk als ze nu zijn. Ik sta ervoor in, Ik zorg ervoor dat dag en nacht met de seizoenen, blijven. Ik draag de schepping, het werk van mijn handen.' In de zondvloed en erna bleef God trouw aan zijn schepping. En daarom kan Noach een feest maken van het leven, vrij uit genieten van al het goede van de aarde. Gods woord, zijn belofte, zijn 'ja' tegen het leven maakte hem het leven mogelijk , maakte het tot een feest.