41 Zijn ouders gingen jaarlijks voor het pesachfeest naar Jeruzalem. 42 Toen hij twaalf jaar was, maakten ze weer hun gebruikelijke pelgrimstocht. 43 Na afloop van het feest vertrokken ze naar huis, maar Jezus bleef in Jeruzalem achter zonder dat zijn ouders (2:43) zijn ouders – Andere handschriften lezen: ‘Jozef en zijn moeder’.het wisten. 44 In de veronderstelling dat hij zich bij het reisgezelschap bevond, reisden ze een hele dag voordat ze hem overal onder hun verwanten en bekenden begonnen te zoeken. 45 Toen ze hem niet vonden, keerden ze terug naar Jeruzalem om hem daar te zoeken. 46 Na drie dagen vonden ze hem in de tempel, waar hij tussen de leraren zat, terwijl hij naar hen luisterde en hun vragen stelde. 47 Allen die hem hoorden stonden versteld van zijn inzicht en zijn antwoorden. 48 Toen zijn ouders hem zagen, waren ze ontzet, en zijn moeder zei tegen hem: ‘Kind, wat heb je ons aangedaan? Je vader en ik hebben met angst in het hart naar je gezocht.’ 49 Maar hij zei tegen hen: ‘Waarom hebt u naar me gezocht? Wist u niet dat ik in het huis van mijn Vader moest zijn?’ 50 Maar ze begrepen niet wat hij tegen hen zei. 51 Hij reisde met hen terug naar Nazaret en was hun voortaan gehoorzaam. Zijn moeder sloot alles wat er met hem gebeurd was in haar hart. 52 Jezus groeide verder op en zijn wijsheid nam nog toe. Hij kwam steeds meer in de gunst bij God en de mensen.

In dit gedeelte) wordt verhaald hoe het twaalfjarige Jezuskind uit het Lucas-evangelie met zijn ouders op het Joodse Paasfeest naar de tempel in Jeruzalem gaat en daar verdwijnt. De leeftijd van twaalf/dertien jaar is in de Joodse traditie de tijd van de Bar Mitzwah, bij jongens 13 jaar, bij meisjes 12 jaar (Bat Mitzwah). De zoon wordt geacht dan de leeftijd te hebben bereikt dat hij zich zelfstandig aan de wet (van Mozes) kan houden. De vader wordt dan ontslagen van die verantwoordelijkheid voor zijn zoon. De ouders van Jezus zijn vanuit Nazareth naar Jeruzalem gereisd, maar op de terugweg merken zij dat zij Hem kwijt zijn geraakt en zoeken zij Hem overal. Zij gaan terug naar de stad waar zij Jezus uiteindelijk vinden bij de leraren in de tempel. Hij zit daar en onderricht hen. 'En ieder stond versteld over zijn inzicht en de inhoud van zijn antwoorden', staat er in de evangelietekst.


1 - Een bijbels rollenspel over de jonge Jezus in de tempel

Maria:

"Ik ben Maria, de moeder van Jezus.

Wat ben ik geschrokken toen ik hoorde dat we Jezus kwijtwaren! Ik ging er van uit dat ‘ie gewoon lekker bij zijn vriendjes zat, bij zijn neven en nichten en de kinderen van de buren die ook met ons op reis waren gegaan.

Jezus is twaalf jaar oud! Over één jaar is hij volwassen, dan mag hij de Bar-Mitswa vieren, geloofbelijdenis doen in onze gemeente! Had ik dan voortdurend in zijn buurt moeten blijven en hem in de gaten moeten blijven houden als een klein kind??! Dat doe je als moeder natuurlijk het liefst, maar dan zegt die altijd: “Ma-ham, niet kijken! Ik red me wel hoor!” Je schrikt behoorlijk, als je hoort dat je eigen kind verdwenen is! Wanhópig ben je dan! Echt wanhopig, dat wil je níet weten! Je wordt er gék van, zó erg is het! Je houd zo van je kind, weet je! Het is je eigen vlees en bloed. ‘Hem is vast iets overkómen’, denk je dan! En je maakt je verwijten: ‘waarom heb ik niet beter opgelet!’ En je denkt: ‘waren ze nu maar op zoek naar míj in plaats van hem!’ Je voelt je schuldig! Gelukkig is alles goed afgelopen. We komen met de schrik vrij! "

Jozef:

"Die ongedurige Jezus, eerst voor het vertrek naar Jeruzalem zo ongeduldig die jongen kon bijna niet wachten, en ik had al zoveel aan me hoofd, zo’n reis is geen kleinigheid weet u.

Maar dan als iedereen weer naar huis gaat doodleuk achterblijven in de tempel! Ik heb Maria nog nooit zo ongerust en angstig gezien, het waren drie lange dagen voordat we Jezus terugvonden in de tempel.

Jezus is mijn zoon die mijn zoon niet is, ik ben namelijk niet de echte Vader van hem, maar toch houd ik van Maria, ik ben haar trouw gebleven, een stem van Boven heeft me verteld dat ik dat moet doen: haar niet in de steek laten! het is allemaal zo verwarrend.

En zag u hoe Jezus daar stond tussen de Rabbi’s, zo wijs en zeker van zichzelf en hij is maar 12 jaar!! Toen voelde ik me ook wel weer trots. Het is zo vreemd Bang, Boos, angstig en trots het is zo verwarrend allemaal, wat zal de toekomst brengen? Maar waarom bleef Jezus achter?? - En die woorden die hij sprak tegen Maria:  ”wist u niet dat ik moest zijn in het huis van mijn Vader”. Ik begrijp er niets van. "

Jezus:

 "Ik ben Jezus, die ze kwijt zijn geweest.

Tjonge, jonge, wat een ophef allemaal. Ik ben toch geen kind meer, nu ik deze tocht mee mocht maken! Wat was er nou toch aan de hand! Ik ben inmiddels 12 jaar oud! Dan mag je toch ook wel eens langer wegblijven, vind je niet ook!? En wat is er nou mis om in de tempel, in de kerk te zitten?!

Wat was de tempel prachtig mooi en wat was het fijn om met de schriftgeleerden te praten in het huis van mijn vader. Ik heb hen eens laten zien, hoeveel ik al weet! Van vrijwel al hun vragen wist ik het antwoord, ook de moeilijke! En ik heb ook gelijk maar eens verteld, hoe ik over het geloof en zo denk. Ze waren onder de indruk, hoor! Ik ben nu nog niet oud genoeg, maar ik denk dat ik later iets ga doen op het gebied van het geloof! Dat lijkt me wel wat! Daar ligt vast nog een taak die op me wacht. Ik ervaar God namelijk als een echte Vader, bij wie ik altijd wil zijn en voor wie ik alles wil doen!

Maar goed, nu ga ik voorlopig weer met mama en papa mee, ze zijn zo ongerust. En ga gewoon weer doen wat zij van me vragen. Maar die paar dagen in de tempel, die waren tof! Ik weet zeker dat ik daar later nog vaak weer heen zal gaan. Dat is echt iets voor Mij, die tempel daar. Daar is het goed vertoeven. Daar voel ik me echt Thuis."

De Schriftgeleerden:

"Wij zijn de Schriftgeleerden, naar wie Jezus toen is toe gegaan.

Leuke knul die Jezus. Een echte wijsneus, zo klein als die is! Best intelligent, dat jochie! - We amuseerden ons kostelijk, toen die altijd weer aan kwam zetten, drie dagen lang, en luisterde naar waar wij het met elkaar over hadden.

Weet je, we hebben altijd van die heel moeilijke discussies over het geloof, soms snappen we er zelf zelfs niets meer van! Maar Jezus kwam altijd weer aanzetten en hij bleef luisteren. Volgens mij begreep ‘ie al best veel van wat we zeiden. We hadden althans het gevoel dat ‘ie ons begreep!

De eerste dag ging Jezus nog alleen maar naar ons luisteren. Toen ‘ie op de tweede dag ook weer bij ons kwam, ging hij ook vragen stellen, zo van: ‘waarom doen jullie in het geloof nou eigen dít?’ ‘En waarom doe je het eigenlijk zús en niet zó??” ’t Was best lastig, daar altijd gelijk een antwoord op de vinden, op z’n vragen. Op de derde dag ging ‘ie nog een stap verder, toen zei ‘ie: ‘Ik vind dat het een en ander best mag veranderen bij jullie! Waarom doe je dingen niet gewoon zus of zo?!! Dat is toch veel makkelijker en dat is toch ook goed dan? Dat is dan toch ook volgens de bijbel? We konden hem geen ongelijk geven, een pienter jochie dat jongetje!"

God:

“Ik vindt het allereerst fantastisch dat elk jaar weer zoveel mensen op reis gaan naar mijn tempel in Jeruzalem om tot Mij te bidden en veel voor me over te hebben, te offeren. Want daar moet ik het van hebben, als God in de hemel: van mensen die aan me denken en die op me attent maken en die laten zien dat ze veel voor me over hebben! Want anders zou niemand weten op aarde weten dat Ik er óók nog ben! Dan zat ik hier helemaal alleen in de hemel, alles gade te slaan op aarde, en niemand wist dat Ik besta. En dat ik altijd de mensen beneden probeer te hélpen waar het maar kan! – Dus ik vind het fantastisch dat elk jaar weer zoveel mensen op reis gaan naar mijn tempel in Jeruzalem om aan mij te denken: ze maken me overal bekend!

Ik, God, ga heel graag met jullie mensen om! Ik zou me behoorlijk eenzaam voelen hier in de hemel, als Ik niet ook met jullie mensen mocht ómgaan! Het liefst zou ik altijd helemáál bij jullie mensen willen komen en bij jullie zijn. Maar dat is best moeilijk, want als ik me laat zien zoals ik ben, gaat iedereen dood, want Ik besta uit zóveel prachtig licht, dat kan niemand uithouden die er naar kijkt. - Daarom heb ik toen maar eens besloten, me wat te verkleden! Ik heb besloten om me te verkleden in de gestalte van een gewoon mens - en dat is Jézus geworden! Jezus, een mens zoals jullie, maar Hij is ook God zoals ik ben! En Jézus, die is gewoon mens, daar gaat niemand aan dood, daar kan iedereen gewoon naar kijken! – Maar af en toe, af en toe kun je wel merken, dat ik, God, er achter zit. Dan gebeuren er bijzondere dingen: Jozef, de man van Maria, mijn moeder, zegt altijd: ‘Maria, Jezus is toch ánders dan de andere kinderen die we samen hebben, hoor!’ En daar in de tempel, daar merkten de Schriftgeleerden óók, dat Jezus niet zó maar iemand ben, maar iemand bijzónders: Jezus wist de antwoorden op vrijwel ál hun vragen! Nogal wiedes natuurlijk: Jezus, dat was op dat moment natuurlijk ik, God, die alles gemaakt heeft, dan weet ik natuurlijk best veel. Later, als Jezus groot is, zullen de mensen achteraf zeggen: dat was toch een best bijzonder iemand, die Jezus: Hij zei altijd van die bijzondere dingen en hij hielp waar Hij maar kon! – Zo ben ik, God, graag bij jullie mensen en onder jullie mensen aanwezig, heel gewoon, verkleed als mens, maar in het gewone toch ook zo bijzonder! Dienend, helpend, overal.

Nu is Jezus, nu ben ik God, weer in de hemel! Maar wie nog steeds onder jullie mensen aanwezig is, is de heilige Geest van Jezus! Die zorgt er vóórtaan voor dat mensen me niet vergeten! Die zorgt er voortaan voor, dat mensen zeggen: kóm, we gaan weer eens naar de tempel en naar de kerk! Kom, we gaan weer eens bidden en denken aan God! Kom, want toen God hier op aarde was, verkleed als Jezus Christus, heeft hij laten zien hoe leuk het is om te stoppen met elkaar kapot te maken, en hoe leuk het is elkaar te dienen en te helpen en bij te staan, wáár het maar kan! Kom, wij gaan dat ook zo doen voortaan! Ik, God, hoop, dat nog heel lang heel veel mensen af en toe aan me denken en van me houden!

Ik weet dat Maria en Jozef behoorlijk ongerust waren, toen Jezus drie dagen lang weg was, verdwenen! Ach, wie wil het hen kwalijk nemen, hmm. Het waren immers de ouders van Jezus! En wellicht is het nu ook wel zo dat hier in de kerk enkele ouders zitten, die zich ongerust maken, hun kinderen, mee naar kamp gaan! ‘Komt het allemaal wel goed, vragen ze ze af!” -Ja, het is moeilijk als je kind wat ouder wordt, en wat zelfstandiger! En niet alleen maar meer alleen thuis wil blijven! Maar dat heb ik, God, zo bedoeld en gemaakt! Dat een kind groter wordt en volwassen wordt! Dan kan je kind ook eens zélf ontdekken hoe mooi de wereld is die ik gemaakt heb, wat voor ‘groot avontuur’ het leven is! En dan kan je kind eens zélf ontdekken, wat voor talenten het allemaal zelf in huis heeft! En dan kan je kind ook eens vanuit zichzelf op zoek gaan naar Mij, zijn God! Niet meer omdat jullie z’n ouders het zeggen, maar omdat hij of zij het zélf wil!

2 - Over het leven van Maria

Maria is de belangrijkste vrouw in het Nieuwe Testament, maar toch staat er in de Bijbel niet veel over haar leven beschreven. Wat er nu bekend is van haar leven is dan ook ontstaan uit een combinatie van teksten uit de Bijbel, andere historische bronnen en de Heilige Overlevering van de Kerk.

Geboorte van Maria

Historische bronnen van ca. 150 na Christus beschrijven het begin van Maria's leven. Zij wordt geboren uit het huwelijk van Joachim en Anna. Anna is lang onvruchtbaar, maar na aankondiging door een engel blijkt ze toch zwanger. Maria verblijft in de tempel tot haar verloving met Jozef.

De betekenis van de naam Maria is niet zeker. Meestal wordt het vertaald met 'bedroefd', 'zee' of 'bitter'.

De Annunciatie

Het Evangelie volgens Lucas vertelt over de aankondiging van de geboorte van Jezus (Lc. 1,26-38). De engel Gabriël spreekt haar aan met: 'begenadigde, de Heer is met u'. Zoals te verwachten, schrikt zij daarvan terug, maar de engel stelt haar gerust: 'Maria, u hebt genade gevonden bij God'. Hij vertelt haar dat ze zwanger zal worden van de 'Zoon van de Allerhoogste'.

Hoewel Maria dit alles niet begrijpt -zij heeft geen omgang met een man- stelt ze zich volledig in dienst van God: 'Ik ben de dienares van de Heer; laat met mij gebeuren wat u gezegd hebt.' De engel geeft haar nog een aanwijzing: haar nicht Elisabeth, die altijd onvruchtbaar was geweest, was nu ook zwanger.

De aankondiging wordt elk jaar gevierd op 25 maart - 9 maanden voor kerst, de geboorte van onze Heer.

Bezoek aan Elisabeth

Vervolgens bezoekt Maria haar nicht Elisabeth. Meteen toen Elisabeth de begroeting van Maria hoorde, sprong het kind op in haar schoot. Elisabeth werd vervuld met heilige Geest. Ze riep met luide stem:

'Gezegend ben jij onder de vrouwen, en gezegend is de vrucht van je schoot. Waar heb ik het aan te danken dat de moeder van mijn Heer bij mij komt?'
(Lc. 1,40-43)

Het kind van Elisabeth zal ook later het kind van Maria als Zoon van God herkennen: het is Johannes de Doper, die dus al vóór zijn geboorte de komst van Christus verkondigt.
 
Geboorte van Jezus

Dan volgt het bekende kerstverhaal: Keizer Augustus schrijft een decreet uit voor een volkstelling. Jozef vertrekt met Maria naar de stad van David, Bethlehem. In Bethlehem is geen plaats in de herberg, Maria moet bevallen in de stal.

Jezus wordt in een voederbak gelegd, waaruit al blijkt waarvoor de Zoon van God op aarde is gekomen: hij is het Brood dat uit de hemel is neergedaald.

De herders die die nacht in het veld lagen worden opgeschrikt door een engel die hen het goede nieuws komt verkondingen: 'Schrik niet, want ik heb een goede boodschap voor u, een grote vreugde voor het hele volk. Vandaag is in de stad van David uw redder geboren; Hij is de Messias, de Heer. Dit is het teken voor u: u zult een kind vinden dat in doeken is gewikkeld en in een voerbak ligt.'

Het Gloria dat dan klinkt wordt nog steeds in alle kerken gezongen (hoewel natuurlijk op andere klanken): 'Glorie aan God in de hoogste hemel, en op aarde vrede onder de mensen in wie Hij een welgevallen heeft'.

De herders gingen naar Bethlehem en vertelden aan Jozef en Maria wat hun over dit kind was gezegd. Maria bewaarde dit alles in haar hart en dacht erover na. (Lc. 2,6-20)

Na het bezoek van de herders volgt ook hoog bezoek: drie wijzen uit het oosten volgen de ster die hen de weg naar het pasgeboren kind leidt. In eerste instantie komen zij aan bij het paleis van Herodes, omdat ze aannemen dat de Konging die ze verwachten in een paleis geboren zou worden. Al snel wordt echter duidelijk dat ze verder moeten. Herodes is nu echter op de hoogte gebracht en begint door de komst van deze nieuwe koning voor zijn heerschappij te vrezen. (Mt. 2,1-12)

Vlucht naar Egypte

In een droom verschijnt een engel aan Jozef. Hij wordt gewaarschuwd dat Herodes het kind komt zoeken om het te doden. Jozef en Maria vluchtten met Jezus naar Egypte en blijven daar, totdat zij het nieuws horen van de dood van Herodes. Dan keren ze terug naar Nazareth. (Mt. 2,13-23)

In de tempel

Maria gaat naar Jeruzalem om zichzelf te reinigen en haar kind op te dragen aan God, zoals dat was voorgeschreven door Mozes. In de tempel ontmoeten zij Simeon en Hanna. Simeon bevestigt opnieuw dat Jezus de gezalfde van de Heer is en spreekt de zegen over hen uit. Hij doet een voorspelling over Jezus en Maria. Maria's ziel zal door een zwaard worden doorboord. (Lc. 2,22-40)

Veel later, als Jezus twaalf is, gaat het gezin naar Jeruzalem ter gelegenheid van het paasfeest. Jozef en Maria raken Jezus kwijt, na drie dagen zoeken vinden zij Hem eindelijk in de tempel terug. Hij is daar bezig de schriftgeleerden uitleg te geven over de heilige geschriften.

Zijn moeder zei tot hem: 'Kind, waarom hebt Ge ons dit aangedaan? Denk toch eens met wat een pijn Uw vader en ik naar U hebben gezocht.' Maar Hij antwoorde: 'Wat hebt ge toch naar Mij gezocht? Wist ge dan niet, dat Ik in het huis van mijn Vader moest zijn?' Zij begrepen echter niet wat Hij daarmee bedoelde.

 Zijn moeder bewaarde alles wat er gebeurd was in haar hart.
 (Lc. 2,41-52)
  
Maria's stille leven

Jezus groeit op tot volwassen man. In de Bijbel wordt zijn leven aan ons doorgegeven, met Maria op de achtergrond. Zij heeft geen prominente plaats in het publieke leven van Jezus. Zij was echter wel duidelijk aanwezig bij Jezus' eerste openbare wonder: de bruiloft te Kana. Daarbij verwijst ze uitdrukkelijk naar haar Zoon: 'Doe al wat Hij u zal zeggen'. Ondanks de typische reactie van een zoon, luistert Jezus wel naar zijn moeder.

Bij Jezus' kruisiging is Maria ook aanwezig. Hoe bedroefd moet zij niet zijn, haar zoon zo te zien. In het Johannesevangelie is een korte conversatie tussen hen:

Intussen stonden bij Jezus' kruis Zijn moeder, de zuster van zijn moeder, Maria de vrouw van Klopas en Maria Magdalena. Toen Jezus zijn moeder zag, en naast haar de leerling die Hij liefhad, zei Hij tot zijn moeder: 'Vrouw, zie daar uw zoon.' Vervolgens zei Hij tot de leerling: 'Zie daar uw moeder.' Van dat ogenblik af, nam de leerling haar bij zich in huis.
(Joh 19,25-27)

Christenen zien niet alleen Johannes, maar ook zichzelf in de rol van geliefde leerling. Om die reden wordt Maria ook gezien als Moeder van álle christenen en ook als Moeder van de Kerk.

Pinksteren

Maria komt ten slotte nog eenmaal in beeld tijdens Pinksteren. De apostelen zijn bij elkaar gekomen in het cenakel en bidden om de heilige Geest en Maria en de vrouwen bidden mee. (Hand 1,12-14; 2,1-4)

De dood van Maria

Na de kruisdood van haar zoon zou Maria met Jezus' lievelingsapostel, Johannes, naar Efese zijn gegaan. Daar is zij vervolgens vreedzaam gestorven. Zeker is dit echter niet. Andere aanwijzingen geven aan dat Maria in Jeruzalem bleef en daar is overleden.

Bij de dood van Maria wordt gesproken over Koimesis (grieks: Dormitio): de ontslaping van Maria, de orthodoxe term voor haar tenhemelopneming. Maria tenhemelopneming wordt gevierd op 15 augustus. Met dit feest wordt herdacht dat Maria, door haar Zoon, met lichaam en ziel is opgenomen in de hemel.