1 Op dat moment kwamen de leerlingen Jezus vragen: ‘Wie is eigenlijk de grootste in het koninkrijk van de hemel?’ 2 Hij riep een kind bij zich, zette het in hun midden neer 3 en zei: ‘Ik verzeker jullie: als je niet verandert en wordt als een kind, dan zul je het koninkrijk van de hemel zeker niet binnengaan. 4 Wie zichzelf vernedert en wordt als dit kind, die is de grootste in het koninkrijk van de hemel. 5 En wie in mijn naam één zo’n kind bij zich opneemt, neemt mij op. 6 Wie een van de geringen die in mij geloven van de goede weg afbrengt, die kan maar beter met een molensteen om zijn nek in zee geworpen worden en in de diepte verdrinken. 7 Wee de wereld met haar valstrikken. Het is onvermijdelijk dat er mensen ten val worden gebracht, maar wee de mens die de valstrik zet! 8 En als je hand of je voet je op de verkeerde weg brengt, hak hem dan af en werp hem weg: je kunt beter verminkt of kreupel het leven binnengaan dan in het bezit van twee handen of twee voeten in het eeuwigbrandend vuur geworpen worden. 9 Brengt je oog je op de verkeerde weg, ruk het dan uit en werp het weg: je kunt beter met één oog het leven binnengaan dan in het bezit van twee ogen in het vuur van de Gehenna geworpen worden.

10 Waak ervoor ook maar een van deze geringen te verachten. Want ik zeg jullie: hun engelen in de hemel aanschouwen onophoudelijk het gelaat van mijn hemelse Vader.

De term "beschermengel" of "engelbewaarder"  komt niet in de Bijbel voor

Hoewel de Bijbel nooit de term "beschermengel" of "engelbewaarder" gebruikt, bestaan er wel voorbeelden van engelen die als taak hadden gekregen om mensen te beschermen (Handelingen 12:6–10). Engelen zijn hemelse boodschappers die zich met de snelheid van het licht voortbewegen om God's wil uit te voeren (Psalm 103:20–21). In tijden van gevaar zijn "bescherm"-engelen God's dienaren die gezonden zijn om ons te redden (2 Koningen 6:13–17). Zij zijn soms betrokken bij de politieke zaken van naties, maar ook bij de kleinste zorgen van onze kinderen (Jesaja 37:33–36; Matteüs 18:10).

Een beschermengel is een engel die het beschermen en begeleiden van een bepaalde persoon als taak heeft

De overtuiging dat God een geest zendt om op elk individu te letten, was een algemeen geloof in de Oudgriekse filosofie, en ook Plato vermeldde het in zijn dialoog Phaedo. Op dezelfde manier verschijnt het geloof in het Oude Testament, hoewel het niet specifiek wordt omlijnd. Henoch 100:5 zegt dat de goeden beschermengelen hebben. In Handelingen van de Apostelen 12:15 is er een andere zinspeling met betrekking tot het geloof. In het Evangelie van Mattheüs 18:10 zegt Jezus dat kinderen door beschermende engelen worden beschermd:

"Waak ervoor ook maar een van deze geringen te verachten. Want ik zeg jullie: hun engelen in de hemel aanschouwen onophoudelijk het gelaat van mijn hemelse Vader." (NBV)

De heilige Ambrosius geloofde dat de heiligen hun beschermengel verliezen zodat zij een grotere strijd zouden kunnen leveren en kunnen volharden. De heiligen Hiëronymus en Basilius beweerden dat zonden de beschermengelen zouden wegjagen. Het concept van beschermengelen en hun hiërarchie werd door Pseudo-Dionysius de Areopagiet uitgebreid ontwikkeld in de 5e eeuw na Christus en had grote invloed op de kunst en de volksdevotie.

Het geloof in het bestaan van beschermengelen maakt expliciet deel uit van het katholieke depositum fidei en wordt onderzocht in de angelologie. Ter ere van de beschermengelen wordt het feest van de engelbewaarder gevierd.

In het volksgeloof nog niet verdwenen

De voorstelling van beschermengelen of engelbewaarders zijn in het volksgeloof nog niet verdwenen. Sinds een uitspraak van Honorius van Autun uit de twaalfde eeuw en de officiële bevestiging van kerkelijke zijde in 1670 door paus Clemens X, circuleert de gedachte dat elke menselijke ziel aan een engel is toevertrouwd. Het volksgeloof ontstond dat kinderen vanaf hun geboorte een beschermengel meekregen die hen moest behoeden voor gevaren. De bijhorende tekeningen laten telkens kinderen zien die dreigen in het water te vallen of in een ravijn te storten, m.a.w die gevaar lopen te sterven. En achter hen een imposante, lieflijke, vrouwelijke engel die hen daarvoor moet behoeden. Het geloof in beschermengelen heeft verschillende wortels. In bijbelse verhalen verschijnen er vele engelen. Veelal zijn deze engelen boodschappers van God. Maar sommige engelen verschijnen als beschermengel.

In het boek Tobias (ca. 200 v. Chr.) bijvoorbeeld wordt Tobias zonder het te weten vergezeld door de engel Rafaël op zijn reis om -het door zijn blinde vader in bewaring gegeven- geld te Rages in Medië te halen. In Psalm 91,11-12: wordt poëtisch het handelen van een beschermengel omschreven: 'God heeft zijn engelen bevolen om u te beschermen op al uw wegen. Op hun handen zullen zij u dragen, opdat uw voet niet aan een steen zal stoten.' Ook in het Jodendom bidden kinderen, voor zij gaan slapen, tot de aartsengel Michaël, met de woorden van aartsvader Jacob: 'De engel die mij beschermt tegen alle kwaad.' In de islam is de aanwezigheid van de engelen identiek aan de aanwezigheid van het goddelijke.

Waar het goddelijke aanwezig is, heerst zegen, rust en veiligheid. Elk mens heeft van bij zijn geboorte twee beschermengelen. Van hen wordt in de Koran gezegd: de mens heeft een 'gevolg' voor en achter zich die hem op Gods bevel bewaken. Soera 13.11. Als de mens volwassen is en in staat wordt gesteld om verantwoordelijkheden te dragen, wordt hij door deze twee nauwkeurig in de gaten gehouden. Alles wat hij zegt, doet en denkt, wordt door hen vastgelegd. Aan het eind van elke salat (gebed) worden deze twee engelen begroet: 'assalamoe alikoem' (vrede zij met u). Beiden zijn goede engelen. De engel aan de rechterhand houdt de goede dingen bij. De engel aan de linkerhand noteert, met spijt en tegenzin, het falen.

Overigens kenden ook Germaanse voorouders beschermgeesten. In de Oud-Noorse literatuur is een fylgja een volggeest, een uit een lichaam vrij gekomen ziel die in dromen of door zieners of zieneressen kan worden waargenomen, vaak in de gedaante van een vrouw of dier. Volgens het Oud-Noorse lied Bjarkamál verscheen de fylgja van Bjarki als beer en vecht terwijl deze held slaapt. Als hij ontwaakt, is de beer verdwenen. Van de Noorse koning Olaf Tryggvason vertelde men dat hij gelijktijdig met zijn fylgja was geboren. De fylgja kon na de kerstening gemakkelijk als beschermengel voortleven: in de Njals sága laat een man zich dopen, maar hij wil eerst zekerheid dat de heilige Michaël zijn fylgju engill wordt. De fylgjur treden op als beschermer van een persoon of familie en zijn te vergelijken met de Romeinse genii: een genius gold als beschermgeest of onsterfelijk levensbeginsel waarover ieder mens zou beschikken.  

Al in de vijftiende eeuw leerden kinderen een gebedje voor zij gingen slapen. En welke oma herinnert zich niet deze regels:
's Avonds als ik slapen ga volgen mij veertien engeltjes na: twee aan mijn hoofdeind, twee aan mijn voeteneind, twee aan mijn linkerzij; twee aan mijn rechterzij, twee die mij dekken, twee die mij wekken, twee die mij wijzen naar 's hemels paradijzen.

In de bijbel zijn engelen in de eerste plaats aanduidingen van Gods nabijheid. In de ontmoetingen met de engel, krijgen de mensen met God te maken, ze laten de lezer horen hoe God omgaat met de mens, met z'n volk. Het zijn uitbeeldingen van de zorg van God voor de mens. Dat de mens erop mag vertrouwen dat God naar hem omziet en hem niet laat vallen. In de bijbel zijn engelen dus verhaalfiguren. Vele mensen houden het er dus ook bij dat ze niet echt bestaan, maar dat een mens soms wel het gevoel kan hebben zich beschermd te weten. Ze zeggen dan dat het was alsof een engel hen bewaarde. Toch zijn er daarnaast ook vele mensen die geloven dat engelen echt bestaan. De laatste jaren is het letterlijke geloof in engelen enorm toegenomen mede o.a. onder invloed van het New Age denken. Maar ook als beeld, als wijze van spreken is de engel die praktisch verdwenen leek terug in the picture.
Het feest van de Heilige engelbewaarders

Het feest van de Heilige engelbewaarders op 2 oktober is gewijd aan de Beschermengelen en wordt eigenlijk als een vervolg op het feest van de aartsengelen (29 september) gevierd. Met dit feest drukt de Kerk haar geloof uit dat alle mensen door Gods engelen worden begeleid, beschermd en bewaard. Dit wordt onder andere uit de Bijbel gefundeerd met de passages Mattheüs 18:10 (Hoedt u er voor een van deze kleinen te minachten, want Ik zeg u: zij hebben engelen in de hemel en deze aanschouwen voortdurend het aangezicht van Mijn Vader die in de hemel is) en Handelingen der apostelen 12:15 (Maar zij bleef volhouden dat het werkelijk zo was. Toen zeiden ze: "Dan is het zijn engel").

De Catechismus van de Katholieke Kerk zegt in artikel 336: Vanaf de kinderjaren tot de dood is het menselijk leven omringd door hun bescherming en voorspraak. Iedere gelovige wordt terzijde gestaan door een engel om hem als een behoeder en herder naar het leven te leiden. Vanaf het aardse bestaan neemt het christelijk leven in het geloof deel aan de gelukzalige gemeenschap van engelen en mensen, verenigd in God.

De Rooms-Katholieke Kerk over Engelbewaarders

Kort
De engelbewaarders zijn volgens de katholieke traditie door God aangesteld om de mensen te verlichten, te beschermen, te geleiden en te besturen. Het doel van deze taken is niet het aardse welbevinden van de mens maar zijn eeuwig geluk bij God.
Ieder mens heeft een engel
De Engelbewaarders of Beschermengelen zijn volgens de christelijke traditie de Engelen die zijn aangesteld om de mensen te behoeden voor het kwaad. Geloofd wordt dat God aan iedere mens, dus niet alleen aan de gelovige, een eigen beschermengel heeft toegewezen.

Kerkvaders
De Katholieke Kerk heeft het bestaan van deze engelbewaarders nooit tot dogma uitgeroepen. Het is echter wel door de meeste gezagvolle theologen uit de katholieke traditie voor waar gehouden. In de Katechismus van de Katholieke Kerk wordt de Byzantijnse kerkvader Basilius de Grote (329-379) geciteerd: 'Iedere gelovige wordt terzijde gestaan door een engel om hem als een behoeder en herder naar het leven te leiden' (Adversus Eunomium 3:1). De westerse kerkvader Hiëronymus (ca.340-420) schrijft in zijn commentaar op het Matteüs-evangelie: "Hoe groots is de waardigheid van de ziel, want iedere ziel heeft vanaf de geboorte een engel toegewezen gekregen om over haar te waken" (Comm. in Matt., xviii, lib. II).

Babylonië
Het geloof in engelbewaarders is niet typisch christelijk. In de Oudheid bestond het al bij de Babyloniërs, de Assyriërs en de Grieken. Er bestaat een theorie dat het joodse geloof in engelen afkomstig is van oosterse culturen in de tijd dat het Joodse volk in de Babylonische ballingschap verkeerde (6e eeuw v.Chr.).

Psalm 91
In het Oude Testament wordt nergens expliciet gesteld dat aan iedere ziel een beschermengel is toegewezen. Een tekst die het dichtst bij het huidige katholieke standpunt komt is Psalm 91. Over de mens die zijn vertrouwen op God heeft gesteld zegt de psalmist: 'Hij heeft zijn engelen last gegeven op al uw wegen u te bewaken. Zij zullen u op hun handen dragen, geen steen zal uw voeten kwetsen' (Bronkhorst-vertaling).

Jezus over engelen
De meest expliciete tekst van het Nieuwe Testament die met engelbewaarders in verband kan worden gebracht is hoofdstuk 18, vers 10 van het Matteüs-evangelie. Daar zegt Jezus tegen zijn leerlingen: 'Pas op dat je niet op één van deze kleinen neerkijkt, want Ik zeg jullie: hun engelen in de hemel zien voortdurend het gelaat van mijn Vader in de hemel.' Met 'deze kleinen' bedoelt Jezus de kinderen. Uit deze tekst is afgeleid dat alle kinderen engelen hebben en dat hun hemelse voogden in nauw contact met God staan.

Hebreeënbrief
Een ander nieuwtestamentisch vers zegt over de engelen: 'Wat zijn zij anders dan dienende geesten, uitgezonden ten behoeve van hen die de redding zullen erven' (Hebreeën 1:14). 'Redding erven' betekent hier: deelachtig worden aan Gods heerlijkheid. Uit dit vers wordt afgeleid dat engelbewaarders niet zozeer bedoeld zijn om mensen tegen aards onheil te beschermen, maar eerder om ze veilig te geleiden naar het Koninkrijk van God.

Thomas van Aquino
Kerkleraar Thomas van Aquino (1225-1274) behandelt het onderwerp van de engelbewaarders in Questio CXI en Questio CXIII van zijn Summa Theologiae. Volgens hem heeft de Goddelijke Voorzienigheid bepaald dat iedere individuele mens vanaf zijn geboorte, en niet vanaf zijn conceptie, een individuele engel heeft. Onze engelen kunnen ons beïnvloeden door in te werken op onze zintuigen en onze verbeelding. Ze kunnen onze wil echter niet sturen, we blijven te allen tijde vrij. Als een mens zonde bedrijft of kwaad overkomt, dan heeft een engel geen verdriet, zegt Sint Thomas. Een engel legt zich immers altijd neer bij de wilsbesluiten van de Goddelijke Rechtvaardigheid, die het feitelijke kwaad heeft toegestaan. Thomas zegt verder in navolging van Pseudo-Dionysius de Areopagiet dat de engelbewaarders tot de laagste rang van de hemelse hiërarchie behoren.

Liturgische gedachtenis
De Katholieke Kerk viert de gedachtenis van de Engelbewaarders op 2 oktober. Pas in 1608 werd deze gedachtenis door paus Paulus V op de universele kalender geplaatst, eerst als een facultatieve viering later al een verplichte. Liturgiewetenschappers vermoeden dat de gedachtenis van de engelbewaarders is ingesteld als een verrijking van het feest van Sint Michaël op 29 september. De datum 2 oktober zou destijds de eerste gedachtenisloze dag na 29 september zijn.

Gebed tot engelbewaarder
Veel katholieken zijn opgevoed in het besef dat een engel hun terzijde staat. Er zijn tal van kindergebedjes die dit besef voeden. Het bekendste gebed tot de Engelbewaarder dat vroeger werd aangeleerd luidt:
Engel van God die mijn bewaarder zijt,
aan wie de goddelijke goedheid mij heeft toevertrouwd,
verlicht, bewaar, geleid en bestuur mij. Amen.