De Hogepriester verscheurt zijn kleren

Mattheüs XXVI 65 - De Hoogepriester verscheurt zyne kleederen

57 Die nu Jezus gegrepen hadden, leidden Hem weg naar Kajafas, de hogepriester, bij wie de schriftgeleerden en oudsten bijeengekomen waren. 58 En Petrus volgde Hem van verre tot aan de hof van de hogepriester, en binnengekomen zijnde, ging hij tussen de dienaars zitten om de afloop te zien.
 
59 De overpriesters en de gehele Raad trachtten een vals getuigenis tegen Jezus te vinden om Hem ter dood te brengen, maar zij vonden er geen, 60 hoewel er vele valse getuigen optraden. 61 Maar ten laatste traden er twee op, die verklaarden: Deze heeft gezegd: Ik kan de tempel Gods afbreken en binnen drie dagen opbouwen. 62 En de hogepriester stond op en zeide tot Hem: Geeft Gij geen antwoord; wat getuigen dezen tegen U? 63 Maar Jezus bleef zwijgen. En de hogepriester zeide tot Hem: Ik bezweer U bij de levende God, dat Gij ons zegt, of Gij zijt de Christus, de Zoon van God. 64 Jezus zeide tot hem: Gij hebt het gezegd. Doch Ik zeg u, van nu aan zult gij de Zoon des mensen zien, gezeten aan de rechterhand der Macht en komende op de wolken des hemels. 65 Toen scheurde de hogepriester zijn klederen en zeide: Hij heeft God gelasterd! Waartoe hebben wij nog getuigen nodig? Zie, nu hebt gij de godslastering gehoord. Wat dunkt u? 66 Zij antwoordden en zeiden: Hij is des doods schuldig.
 
67 Toen spuwden zij Hem in het aangezicht en sloegen Hem met vuisten; 68 anderen sloegen Hem in het gelaat en zeiden: Profeteer ons, Christus, wie is het, die u geslagen heeft? 

De veroordeling van Jezus door het Sanhedrin

Er vinden twee rechtszittingen plaats, een onofficiële in de nacht in het paleis van Kajafas en een officiële in de morgen in de rechtszaal bij de tempel. Volgens de wet mag het hooggerechtshof alleen overdag samenkomen om een vonnis uit te spreken. De morgenvergadering bekrachtigt de reeds eerder uitgesproken veroordeling. Mattheüs en Markus beschrijven de nachtelijke rechtszitting; Lukas beschrijft de rechtszitting die ’s morgens wordt gehouden.

Het Sanhedrin

Het Sanhedrin (= de Hoge Raad) is het opperste gerechtshof in Israël. Het bestaat uit 71 leden, samengesteld uit overpriesters, Schriftgeleerden, oudsten en de hogepriester, die de voorzitter is.

Oversten als Jozef van Arimathéa en Nicodémus, die ook zitting hadden in het Sanhedrin, durven het blijkbaar op dit moment niet openlijk op te nemen voor Jezus. Ze zijn bang uit de synagoge geworpen te worden. Pas later bij Jezus’ begrafenis leggen ze hun schroom af, uit liefde voor hun Zaligmaker.
De leden van het Sanhedrin zijn overtuigd van Jezus’ onschuld, want anders zouden ze geen valse getuigen hebben opgeroepen.

Daar staat Jezus dan - geboeid - gevangen genomen

Nu staat Hij voor Zijn rechters. Alleen. Zonder Zijn volgelingen. De Heere Jezus zegt niets. Hij kijkt alleen maar.“Waar zijn Uw discipelen? En vertel eens, wat verkondigt U eigenlijk? Wat is Uw leer?” 

Kajafas opent het verhoor. De 70 overpriesters, ouderlingen en Schriftgeleerden van het Sanhedrin luisteren.
Moeten ze dat nú weten? Midden in de nacht? Ze konden Hem toch dagelijks horen in de tempel? Ze hebben Zijn leer toch al zo vaak gehoord? “Ik heb allen tijd geleerd in de tempel, waar de Joden van alle plaatsen samenkomen, en in het verborgen heb Ik niets gesproken.” Rustig geeft Jezus antwoord. “Wat ondervraagt gij Mij? Ondervraag degenen, die het gehoord hebben, wat Ik tot hen gesproken heb; zie, dezen weten wat Ik gezegd heb.”
Zo praat je toch niet tegen een hogepriester! Wat een brutaliteit! Woedend slaat een knecht van de hogepriester Jezus tegen zijn kaak.
Jezus vraagt wat Hij verkeerd gezegd heeft.
Wat? Wie stelt hier eigenlijk de vragen? De leden van het Sanhedrin worden boos. O, wat haten ze Hem. Wacht maar… daar zijn de eerste getuigen al. Eens horen waar zij Jezus van beschuldigen. En de overpriesters en de ouderlingen en de gehele Grote Raad zochten valse getuigenis tegen Jezus, opdat zij Hem doden mochten, en vonden niet. Er is niet één getuige die hetzelfde getuigt als een ander. En er zijn minstens twee getuigen nodig die hetzelfde zeggen! Want de Heere heeft Zelf gezegd: Op den mond van twee getuigen, of drie getuigen, zal hij gedood worden, die sterven zal; op den mond van een enigen getuige zal hij niet gedood worden.
En hoewel er vele valse getuigen toegekomen waren, zo vonden zij toch niet. Wat de overpriesters en schriftgeleerden ook proberen en zeggen, ze kunnen maar geen goede aanklacht vinden. Jezus zwijgt. Hij is onschuldig en dat weet het Sanhedrin ook. Het is ook onmogelijk om een Onschuldige te beschuldigen van misdaden.

De leden van het Sanhedrin worden boos en ongerust

Zou het dan toch mislukken? Gelukkig! Daar zijn toch nog twee getuigen die hetzelfde zeggen: “Deze heeft gezegd: Ik kan de tempel Gods afbreken en in drie dagen denzelven opbouwen.” Zou deze beschuldiging genoeg zijn om Hem ter dood te veroordelen?

“Waarom zegt U niets?”, vraagt de hogepriester, “hoort U niet wat ze tegen U getuigen? Waarom verweert U zich niet?” Stilte. Jezus zwijgt. Wat valt er ook te zeggen op zo’n verzonnen beschuldiging. Ze verdraaien Zijn woorden. Hij heeft dit nooit zo gezegd en ook niet zo bedoeld.

Zou er één lid van het Sanhedrin denken aan deze woorden van Jesaja? Als dezelve geëist werd, toen werd Hij verdrukt; doch Hij deed Zijn mond niet open; als een lam werd Hij ter slachting geleid, en als een schaap dat stom is voor het aangezicht zijner scheerders, alzo deed Hij Zijn mond niet open. Zou er één zijn die beseft dat hij meewerkt aan de vervulling van een profetie?

Daar is de stem van de hogepriester weer, heftiger nu: “Ik bezweer U bij den levenden God, dat Gij ons zegt, of Gij zijt de Christus, de Zone Gods?” Nu kan, nu mag Jezus niet langer zwijgen. “Ja”, zegt Hij, “dat ben Ik, u zult de Zoon des Mensen van nu aan zien zitten aan de rechterhand van God. En u zult Hem ook zien terugkomen op de wolken.”

Kajafas valt niet op zijn knieën voor de Here Jezus

Hij zegt niet dat Jezus onschuldig is. Hij smeekt niet om vergeving van zijn zonden, om genade. Nee! Jezus zal hém straks nog om genade moeten smeken, want Hij heeft zojuist Zijn doodvonnis over zichzelf uitgesproken! Wie durft er te zeggen dat hij de Zoon van God is? Dat is godslastering! Dan verscheurt de hogepriester zijn kleren en hij zegt: “Hij heeft God gelasterd; wat hebben wij nog getuigen van node? Zie, nu hebt gij Zijn godslastering gehoord.” Wat een vertoning van Kajafas. Hij scheurt zijn kleren, maar in zijn hart is hij blij dat ze nu eindelijk iets tegen Jezus gevonden hebben. Voor de vorm vraagt hij ook nog de mening van de anderen in de zaal over deze godslastering. Maar hij weet hun antwoord al: Hij is des doods schuldig!

Zou Kajafas nog wel eens denken aan de Grote Verzoendag, als er één onschuldig bokje moet sterven voor de zonde van het volk? En dat het andere bokje de zonden wegdraagt? Denkt hij eraan nu hij een Onschuldige wil laten sterven?

Dan springen al die deftige mannen overeind. Ze spugen Jezus in Zijn gezicht. Ze slaan Hem met hun vuisten. Nu komt al hun opgekropte woede en haat naar buiten in een regen van slagen. Iemand gooit een doek over Jezus’ gezicht. Een ander geeft weer een vuistslag en ze lachen boosaardig en ze roepen: “Profeteer ons Christus, wie is het die U geslagen heeft?” Maar Jezus zwijgt.

De rol van de overpriesters

Pilatus is officieel en volledig verantwoordelijk voor de uitspraak, die hij als rechter doet. Jezus is absoluut onschuldig. Dat heeft hij in het onderzoek vastgesteld. Dat heeft Johannes schriftelijk vastgelegd. Daarmee verzekert God zelf ons: Jezus werd geen offer voor eigen zonden. Hij werd offer voor jouw zonden. Hij was immers onschuldig?

Jezus zegt zelf, dat degene, die Hem voor de rechter heeft gebracht, groter verantwoordelijkheid draagt. Dat is Kajafas. Die werd ondersteund door zijn schoonvader Annas, de vorige hogepriester. En de Hoge Raad had ingestemd met de beslissing, dat Jezus moest sterven.

De Hoge Raad had er ook mee ingestemd, dat Jezus via Pilatus snel moest worden terecht gesteld - deze dag nog. De Hoge Raad is de officiele vertegenwoordiger van het Joodse volk.

Dat betekent niet, dat het hele Joodse volk schuldig is. Er zijn leerlingen van Jezus, die totaal anders denken. Die beleden hebben, dat Jezus inderdaad de Zoon van God is. Er zijn nog heel veel anderen in Jeruzalem op het feest, die absoluut tegen een terechtstelling van Jezus zijn.

Je kunt dus beslist niet zeggen, dat het hele Joodse volk schuldig ia aan de kruisiging van Jezus. Dan zou je ook de aanhangers van Jezus in de Hoge Raad schuldig moeten verklaren: Nicodemus en Jozef van Arimathea. Of zij de enige aanhangers van Jezus in de Hoge Raad waren, is niet bekend.

Of zij op die nachtelijke zitting aanwezig waren, weten we ook niet. Het kan niet anders of ze waren tegen het doodvonnis van Jezus. Maar de meerderheid besliste. Verantwoordelijk voor de dood van Jezus is elk lid van de Hoge Raad, dat voor gestemd heeft.

Binnen de Hoge Raad zijn het vooral de overpriesters, die er bij Pilatus alles aan doen om Jezus veroordeeld te krijgen. Ze dreigen Pilatus een zwartboek naar Rome te sturen over zijn wandaden, over zijn achteloosheid in een proces tegen iemand, die zich koning noemt.

Pilatus probeert het dan nog eens. Deze man een koning? Laat Hem gaan. Hij is toch geen gevaar meer voor jullie? Gegeseld en bebloed, zijn aanhangers zullen diep teleurgesteld zijn in Hem. Ze hadden hun hoop op Hem gevestigd. Maar als je zo gemarteld en vernederd wordt, zo zwak blijkt te zijn. Dan laten ze Hem natuurlijk in de steek.

De overpriesters spreken dan woorden, die eigenlijk een verloochening zijn van Israëls belijdenis. Toen in het verleden het volk een koning wenste, had de Here gezegd: Ik ben jullie koning. En de koning in Israël moest zichzelf zien als onderkoning onder de Here.

De echte koning van Israël is de Here. Maar hier roepen ze iets anders. Heel die belijdenis, dat de Here Israëls koning is, is verdwenen. In het proces tegen Jezus wordt het wezen van Gods verbond met Israël verloochend. Ze erkennen niet de Here, maar de keizer als hun koning.
Een machteloze messias willen ze niet. Want zo kwam Jezus op hen over, toen Hij eenmaal gearresteerd was.

De schuld van de Hoge Raad is veel groter dan van Pilatus. Want zij kennen het OT. Ze kennen de profetien over b.v. de lijdende knecht van de Here. Maar de wezenlijke boodschap van het OT hebben ze afgewezen. 

De boodschap, dat God genadig en barmhartig is. Ze willen geen beroep doen op Gods genade. Ze doen een beroep op alles wat ze gepresteerd hebben. Op het naleven van al die wetsregels, die door de rabbijnen in vele honderden bepalingen nog verder uitgepluist zijn.

Niet gered door genade, maar door de wet. Daar hopen ze op. Ze willen niet op hun knieen bij God komen, maar fier rechtop. Wij hebben zoveel gepresteerd. Onze schuld is weg. Onze zonden hebben we zelf goed gemaakt door zo goed mogelijk de wet uit te voeren.

Het was niet perfect, maar wel genoeg. Zo hopen ze voor God te verschijnen. En daar zit nu de grote afkeer van Jezus. Hij heeft hun traditie aangetast. Wat we altijd gehoord hebben: doe de wet en dan kun je eeuwig leven krijgen. Dat is door Jezus onderuit gehaald.

Daar zit eigenlijk hun verzet tegen Jezus. Daarom willen ze Hem dood. Dat ze lang niet alles uit zijn optreden begrepen, is nog niet zo erg. Zelfs zijn leerlingen begrepen veel dingen toen nog niet. Maar het doodvonnis over Jezus is eigenlijk een veroordeling van God.

Ze willen Gods genade niet. Ze willen rechten bij God. En de man, die voor Gods genade opkomt, gaat eraan. Als ze geloofd hadden, dat een zondaar alleen door genade gered wordt, hadden ze Jezus niet ter dood veroordeeld.
Dan hadden heel veel vragen kunnen hebben; omdat ze geen goed beeld van de Messias hebben. Zo was dat met de leerlingen van Jezus ook. Maar dan was er geen doodvonnis uitgekomen.

Zij eisen de kruisiging. En tenslotte geeft Pilatus aan die eis toe. Dat is een groter kwaad dan Pilatus beging, toen hij een onschuldige ter dood veroordeelde.
De kruisiging van Jezus: dat is de verwerping van Gods genade. Dat is het verschrikkelijke feit, waaraan de overpriesters zich schuldig maken.
Genade in plaats van recht. Het staat de mensen tegen. Ze willen recht. Recht in de samenleving. Je moet rechten kunnen laten gelden bij de overheid. Je moet ook rechten kunnen laten gelden bij God.

Als je toch goed leeft, heeft God het recht niet je voor eeuwig te veroordelen. Er zijn echt grote schurken. Dan heeft God wel het recht hen voor eeuwig te straffen. Maar voor een gewoon mens, die zich inzet voor goede dingen, bestaat het recht op geluk in het hiernamaals.

Maar beginnen met toegeven, dat je daar geen recht op hebt. Ook niet, als je een toonbeeld van naastenliefde bent. Dat is voor een mens te veel gevraagd. Smeken om genade bij God. Zonder één enkel recht. Alleen maar je beroepen op het offer van Jezus Christus. Dat vinden mensen stuitend.
In wezen sta je dan aan dezelfde kant als de Joodse overpriesters. Je kunt alleen overgaan naar de andere kant, als je gegrepen bent door het evangelie van het kruis.

Lees ook eens het document: Zijn bloed over ons

Om nooit te vergeten

Na Zijn dood is de Heere Jezus begraven. Maar Hij is ook opgestaan, opgevaren ten hemel. En toen is Hij de hemel binnengehaald door juichende engelen. Hij kreeg een plaats aan de Rechterhand van Zijn Vader. En daar is Hij nog. Hij bidt daar. “Vader”, zegt Hij, “Ik wil, dat waar Ik ben, ook die bij Mij zijn, die Gij Mij gegeven  hebt; opdat zij Mijn heerlijkheid mogen aanschouwen, die Gij Mij gegeven hebt; want Gij hebt Mij liefgehad, voor de grondlegging der wereld.” Eens komt Hij terug. Dan zal Hij al die schuldige mensen binnenhalen die Hem liefhebben, die mensen voor wie Hij al die tijd heeft gebeden, dat hun geloof niet op zou houden. Hij zal ze onschuldig, rechtvaardig verklaren omdat Hij, de Onschuldige hun schulden, hun ongerechtigheden heeft gedragen.
Wat is de Heere barmhartig. Wat is Gods genade groot! Groter dan de grootste zonde. Veel groter dan al jouw zonden bij elkaar. En Hij vergeet je niet. Hij zoekt jou. Hij wil dat je je zaligheid buiten jezelf in Christus zoekt! Als je dat doet, dan kun je het meebidden zoals het in het dankgebed van het Avondmaalsformulier staat: “O almachtige, barmhartige God en Vader, wij danken U van ganser harte, dat Gij, uit grondeloze barmhartigheid, ons Uw eniggeboren Zoon tot een Middelaar en offer voor onze zonden, en tot een spijs en drank des eeuwigen levens geschonken hebt; en dat Gij ons geeft een waarachtig geloof. (…)”

Lees eens het document: Het leven van Jezus