Here, leer ons schuldbelijden

Wie in onze tijd " Jom Kippoer" zegt, denkt onwillekeurig aan de oorlog, die het tegenwoordige Israël te voeren had in oktober 1973 en (Lev. 16 : 1-34) die de naam heeft meegekregen van " Jom Kippoer-oorlog". Het was de oorlog, die uitbrak op de zogenoemde "Grote Verzoendag", die ook nu nog onderhouden wordt in Israël.

In de bijbel valt het accent daarbij op de schuldbelijdenis van het volk tegenover God en op de verzoening met de naaste. Het is een vastendag, die 24 uur duurt. Een dag van ernst, eigenlijk een vasten- en boetedag. De instelling van de verzoendag vinden we in Leviticus 16, waar de instructies nauwkeurig zijn omschreven.

Allereerst moest de hogepriester het heiligdom (met alles wat daartoe behoort) reinigen, "ontzondigen". Vervolgens moest hij verzoening doen voor zijn eigen zonden als hogepriester. Tenslotte moest er verzoening gedaan worden over de zonden van het volk. Dus drie afzonderlijke cultische handelingen.

Reinigen van het heiligdom

Wat dat eerste betreft, het "ontzondigen" van het heiligdom, de ta- bernakel met alle attributen (later de tempel), dat lijkt vreemd: een gebouw "zondigt" immers niet. Maar de achterliggende gedachte is, dat de zondige mensen, die in dat heiligdom binnenkomen door hun zondig-zijn het heilige ontheiligen. Dat heiligdom is de plaats waar de HERE "woont" en gemeenschap met zijn volk wilonderhouden.

Ook de profeet Ezechiël kent dat reinigen of ontzondigen van het (Ezech. 45 : 18, 20) heiligdom.

De hogepriester Aiiron mag slechts éénmaal per jaar in het heiligdom binnen het voorhangsel komen en daarom wordt hem precies gezegd hoe dat mag en moet gebeuren.  Nadat hij zich gewassen heeft moet hij eenvoudige linnen kleren aantrekken, dus niet zijn prachtig ambtsgewaad van hogepriester .

Vóór hij het heiligdom mag binnengaan, moet hij eerst een jonge stier slachten als "zondoffer" voor zijn eigen zonden, want ook de hogepriester staat met zijn eigen zonden schuldig voor God. Met het bloed van de stier en een schaal met gloeiende kolen van het altaar mag hij dan het binnenste heiligdom binnengaan. Daar staat de Ark van het verbond, de gouden kist met een massief gouden deksel: "het verzoendeksel". Onder dat dekselligt, in de ark, de wet van de HERE.

Reiniging van de hogepriester

Tegen de wet hebben én de hogepriester én het volk gezondigd. Daar, boven op dat verzoendeksel, openbaart zich de HERE. Daar is het hart van de eredienst in tabernakel en tempel. Daar is de "heiligheid van de HERE". Daarom mag de hogepriester dat verzoendeksel niet zien. Hij moet bij het binnenkomen reukwerk werpen op de gloeiende kolen. De wolk van reukwerk onttrekt de ark aan zijn oog. Dan sprenkelt hij het bloed van de stier vóór en op het verzoendeksel. Dat bloed verzoent de zonden die de hogepriester tegen de wet van de HERE heeft begaan.

Verzoening van het volk

Gereinigd van de zonden gaat hij nu weer naar buiten. Daar staan twee bokken. Door middel van loting wordt één bok aangewezen om geslacht te worden als verzoening voor de zonden van het volk. Met het bloed van die bok gaat de hogepriester opnieuw het heilig- dom binnen. zelf is hij nu rein in de ogen van God. Nu mag hij het bloed van de bok sprenkelen op het verzoendeksel. Zo worden de zonden van het volk verzoend.

Als de hogepriester weer naar buiten komt is daar de tweede bok. De hogepriester legt nu beide handen op de kop van die bok en moet zo "over hem al de ongerechtigheden van de Israëlieten en al (Lev. 16: 21) hun overtredingen en al hun zonden belijden: hij zal die op de kop van de bok leggen..." Die bok, die dus de zonden van het volk draagt, wordt naar de woestijn gebracht, in "een onvruchtbaar land". Daar zal de bok worden vrijgelaten. Dáár hoort hij blijkbaar thuis.

Deze bok heet "voor Azazel". De betekenis van die naam is niet helemaal duidelijk. De Statenvertaling heeft als vertaling: "voor de weggaande bok". Dat is eigenlijk geen vertaling maar een verklaring die niet bevredigt. Beter is " Azazel" op te vatten als een eigennaam, en dan wel de naam van een of andere demon, duivel of boze geest.

De woestijn was voor Israël vaak de plaats waar de duivelen huisden. Nu, de zonde hoort bij de duivel, en dus wordt die "zondebok" beladen met de zonden van het volk naar "huis" gestuurd: hij mag niet meer terugkomen. Als dit alles gebeurd is offert de hogepriester nog een ram als brandoffer voor zichzelf en een ram als brandoffer voor het volk.

Al dat vergoten en gesprenkelde bloed duidt dus op de reiniging van de zonden. Die weggezonden bok symboliseert het feit, dat God de zonden van zijn volk inderdaad ver weg heeft gedaan: de zonde hoort niet te wonen bij het volk van God!

Er zit een prachtige symboliek in de gebeurtenissen op de Grote Ver- zoendag, zoals deze beschreven wordt in Levitikus 16.

Jezus, de Zondebok

De kerk van Christus viert na Pinksteren niet meer haar Grote Verzoendag, met gesprenkeld.bloed, geslachte offerdieren en een weggestuurde zondebok. Het IS ook met meer nodig.

In de brief aan de Hebreeën wordt dat bijzonder mooi verklaard. Jezus (Hebr. 13 : 12) heeft buiten de poort geleden om zijn volk door zijn eigen bloed te heiligen. We merken daarbij twee dingen op: er is sprake van zijn eigen bloed, in tegenstelling tot het vreemde bloed van jonge stier, ram en bok; en in de tweede plaats: Jezus heeft geleden buiten de poort, Hij moest weg uit Jeruzalem, want Hij was beladen met zonden. Niet zijn eigen zonden, maar die van zijn volk. Hij werd de werkelijke "zondebok".

Diezelfde brief aan de Hebreeën zegt ook, dat Christus door de grotere (Hebr. 9 : 11) en meer volmaakte tabernakel, niet met het bloed van bokken en kalveren, maar met zijn eigen bloed, eens voor altijd is binnengegaan in het heiligdom, waardoor Hij een eeuwige verlossing verwierf .

De Goede Vrijdag bleek de Grote Verzoendag te zijn. De unieke Hogepriester offerde zijn eigen, dure bloed. Op die Goede Vrijdag volgde Pasen en Hemelvaart: de grote Hogepriester is nu in de hemel om van daar de verzoening toe te passen. (2 Cor. 5 : 18) De gemeente van Christus beleeft haar Jom Kippoer: "en dit alles is (2 Cor. 5: 21) uit God, die door Christus ons met Zich verzoend heeft. Hem, die geen zonde gekend heeft heeft Hij voor ons tot zonde gemaakt, opdat wij zouden worden gerechtigheid Gods in Hem."