"de knecht des HEREN"

In het boek van de profeet Jesaja staat vier maal een profetie over "de knecht des HEREN". De laatste daarvan is ook de bekendste: Jesaja 52: 13-53: 12.

Het is duidelijk dat met deze "Knecht des HEREN" de Messias wordt bedoeld, onze Here Jezus Christus, het Lam van God, dat de (Joh. 1 : 29) zonde van de wereld wegneemt. Dat blijkt vooral doordat in het Nieuwe Testament veel profetieën, ook uit Jesaja 53, regelrecht betrokken worden op Christus.

In Mattheus 8 : 17 wordt Jesaja 53 : 4 Ietterlijk geciteerd. En als Petrus in zijn eerste brief schrijft over het lijden van de Christus, gebruikt hij veel citaten uit hetzelfde hoofdstuk. (1 Petr. 2 : 22-2)Ook voor Jesaja geldt stellig wat Petrus schrijft over de profeten, dat zij "gezocht en gevorst" hebben en "naspeurden op welke of hoedanig tijd de Geest van Christus in hen doelde, toen Hij vooraf getuigenis (1 Petr. 1 : 10-12) gaf van al het lijden, dat over Christus zou komen..."

We kunnen niet nagaan in hoeverre Jesaja bewust profeteerde over de komende Messias. Maar als hij gedacht zou hebben aan een gewone menselijke figuur zou hij wel met allerlei moeilijke vragen hebben gezeten. Het gaat immers over een persoon die "verbrijzeld wordt", die "ter slachting wordt geleid", "is afgesneden uit het land der levenden" en wiens graf is "bij de goddelozen". En die toch ook "een lang leven zal hebben" en "met machtigen de buit zal delen.'Daaruit blijkt duidelijk dat de profeet niet spreekt over een gewone menselijke figuur . Jesaja profeteert hier dat de Knecht des HEREN zallijden en sterven in onze plaats.

Een plaatsvervangend offer

De kerngedachte van dit hoofdstuk is dus de plaatsbekleding. Let op de volgende teksten: Hij heeft ónze ziekten op zich genomen en ónze smarten gedragen (vs. 4). Om ónze overtredingen werd Hij doorboord, om ónze ongerechtigheden verbrijzeld; de straf die óns de vrede aanbrengt was op Hem, en door zijn striemen is óns genezing geworden (vs. 5).

De Here heeft óns aller ongerechtigheid op Hem doen neerkomen (vs. 6) en: Hij zal zich tot een schuldoffer stellen (vs. 10). Het woord "schuldoffer" komt voor in de offerdienst van Israël. De gelovige Israëliet ging naar de tempel om daar, met belijdenis van zonde, God om vergeving te vragen. Maarhij wist tegelijk dat hij door zijn zonde de straf van God had verdiend. Dat hij verdiende te sterven om zijn zonde. Daarom had hij een dier bij zich. Dat dier werd geslacht, soms helemaal op het altaar . verbrand, geofferd, en het bloed van het dier werd uitgegoten.

Dat bloed, dus het leven, kwam in de plaats van het bloed (het leven) van de zondigende mens. Het dier sterft in plaats van de zondaar. In die offerdienst zat dus heel sterk de gedachte van de "plaatsvervan- Ez. 18 ; 32 ging". God wil de dood van de zondaar niet maar toch moet voor de zonde betaald worden, want God is heilig en rechtvaardig. De zonde moet worden verzoend; de schuld moet worden betaald.

Het bloed van een offerdier is echter niet in staat werkelijk de schuld (Hebr.. 10 : 1-18) van de mens te verzoenen. Dat kunnen dieren niet, dan kunnen ook mensen niet. Er was ander bloed nodig. Het bloed van het offerdier was een profe- tie van het bloed van Christus, het echte Lam.

Daarover spreekt Jesaja in dit hoofdstuk: "als een lam dat ter slachting geleid wordt en als een schaap dat stom is voor zijn scheerders..." (vs. 7).

Een vrijwillig offer

De nadruk valt daarbij op het vrijwillige karakter van het offer dat de Messias brengen zal. Een dier wordt tenslotte geslacht en geofferd. Het is daarin willoos overgeleverd aan de offerende priester. Maar de Knecht des HEREN, Jezus Christus, liet Zich als een lam ter slachting leiden: Hij heeft Zichzelf ten schuldoffer gesteld (vs. 10). Daarom spreken we liever niet van "plaatsvervanging" maar van "plaatsbekleding". Hij stelt zich in de plaats van de mensen die de Vader Hem heeft gegeven. Daarin hebben ook allerlei mensen hun aandeel gehad. Denk aan Judas, Kajafas, Herodus, Pilatus, die dragen alle, maal hun persoonlijke verantwoordelijkheid.

Maar het offer van Christus blijft helemaal een vrijwillig offer. Dat blijkt nog bij zijn gevangenneming in Gethsemané. Met één woord of desnoods met één blik kon Hij al zijn belagers vellen. Als Hij zelf niet meegewerkt had, hadden ze niets tegen Hem kunnen (Joh. 18 : 6-11) beginnen. Hij heeft de schuld van anderen vrijwillig op Zich genomen. De schuld van heel het mensengeslacht moest worden betaald. En geen mens is in staat om zich met God te verzoenen.

Daarom heeft Christus onze ongerechtigheden gedragen. Daarom heeft Hij zichzelf geofferd en de schuld verzoend. Nu kan Hij "velen rechtvaardig maken" (vs. 11) en zal Hij veel "(Openb. 7 : 9) nakomelingen zien" (vs. 10): een grote schare die niemand tellen kan; allen die werkelijk in Christus hun Middelaar en Verlosser hebben ge- vonden en zo door Hem tot één vergaderd worden.

Nog enkele opmerkingen bij dit mooie hoofdstuk: In 52 : 13 wordt in het kort een beschrijving gegeven van de levensgang van de Knecht des HEREN : "Mijn knecht zal voorspoedig zijn, hij zal verhoogd worden, ja, ten hoogste verheven zijn..."

Verhoogd worden, dat is gebeurd op Pasen, toen Jezus door zijn Vader werd opgewekt uit de dood. Ten hoogste verheven zijn, dat gebeurde, toen God Hem bij zijn hemelvaart een naam gaf bóven alle naam. (Filipp. 2 : 9) Maar aan opstanding en hemelvaart gaat vooraf het werk dat Hij deed tijdens zijn vernedering. Daarvan staat dat Hij "voorspoedig" zal zijn. Het werk dat Hij op Zich nam bij zijn komen in de wereld heeft Hij van dag tot dag gedaan, tot het was "volbracht".

Nog een laatste opmerking: Wat is het jammer dat er zoveel mensen zijn die deze verlossende boodschap niet gelóven. Die klacht komt nogal eens in de bijbel voor. (Jes. 53 : 1). "Hoewel de Here Jezus veel tekenen voor hun ogen gedaan had, (Joh. 12: 37,38) geloofden zij niet in Hem, opdat het woord van de profeet Jesaja ver- vuld werd, dat hij sprak: Here, wie heeft geloofd wat hij van ons hoorde, en aan wie is de arm des HEREN geopenbaard?"

En ook Paulus zegt: "Maar niet allen hebben aan het evangelie (Rom. 10 : 16) gehoor gegeven, want Jesaja zegt: Here wie heeft geloofd wat hij van ons hoorde?" Ook dat wist Christus bij voorbaat. De verlossende boodschap zou wel gepredikt worden aan veel mensen en volken, maar ze zou niet overal en door iedereen in geloof worden aangenomen. Was dat maar waar.

Jesaja 53

Messiasverwachting in het Oude Testament

Ik wil hierbij een chronologische volgorde aanhouden en zal dus beginnen bij de schepping. Als laatste wil ik dieper ingaan op de profetieën in Jesaja 53 en hoe deze terugkomen in het Nieuwe Testament.

De Messiasverwachting begint bij de zondeval. Na de zondeval was er geen hoop meer voor de mens: zij hadden Gods gebod overtreden en moesten sterven. Ze waren totaal verloren! Maar dan blijkt de liefde van God want hij beloofd in Genesis 3:15 : “Ik zal vijandschap zetten tussen u en tussen deze vrouw, en tussen uw zaad en haar tussen zaad, datzelve zal u de kop vermorzelen, en gij zult het de verzenen vermorzelen.” Uit het nageslacht van Adam en Eva zal dus Iemand geboren worden die de duivel zal overwinnen, de Messias.

Hoe en wanneer

Dat is op dat moment nog niet bekend, maar in deze verwachting kan Adam zijn vrouw ‘Heva’ noemen, wat ‘moeder aller levenden’ betekent.

Later wordt deze belofte voortgezet bij de aartsvaders, Abraham, Izak en Jakob. We zien hoe Gods weg door het onmogelijke heen schijnt te gaan. God belooft dat uit Abrahams nageslacht de Messias zal worden geboren, maar hij moeten tientallen jaren wachten op een zoon. Als Izak uiteindelijk wordt geboren krijgt Abraham de opdracht hem te offeren.
Ook Izak moet 20 jaar wachten op kinderen. Het geloof van de aartsvaders wordt beproefd.
Jakob mag op zijn sterfbed getuigen van de Verlosser die uit Juda zal voortkomen.

In deze tijd wordt de belofte mondeling overgeleverd. Maar God sprak ook zelf door de profeten waarvan Mozes de eerste is. In Deuteronomium 18:18 geeft Mozes de volgende woorden van God door: Een Profeet zal Ik hun verwekken uit het midden hunner broederen, als u; en Ik zal Mijn woorden in Zijn mond geven, en Hij zal tot hen spreken alles, wat Ik Hem gebieden zal.

Bij Horeb krijgt het volk de ceremoniële wetten. De offerdienst is een zichtbare verwijzing naar Christus als het Lam van God dat de zonden der wereld wegneemt. Door de ceremonieën gaf God het volk een zichtbare Evangelie-prediking. Het was de schaduw van de Messias die komen zou.
Maar net zoals het voor ons niet genoeg is om gedoopt te zijn en aan het Heilig Avondmaal te gaan, was het voor de Israëliet niet voldoende om offers te brengen. Ze moesten geloven in de Messias die komen zou om voor hen verzoening aan te brengen.

De volgende profeet is Bileam, hoewel hij niet wilde, profeteerde hij van de Ster die uit Jakob op zal voortgaan en een Scepter die uit Israel zal voortkomen.
Ook wanneer het volk in Kanaän woont, gaan de aankondigingen door. De Heere belooft aan David dat zijn koninkrijk in eeuwigheid zal bestaan. De Heere belooft dit ook aan Salomo als Hij in 2 Samuel 7:16 zegt: Doch uw huis zal bestendig zijn en uw koninkrijk tot in eeuwigheid voor uw aangezicht; uw stoel zal vast zijn tot in eeuwigheid.

Het meest duidelijk hebben de profeten over de beloofde Verlosser gesproken

We vinden profetieën in Daniel, Micha, Hosea, Zacharia en Jesaja. Jesaja heeft over de Messias het meest uitgebreid geprofeteerd.
Jesaja 53 is zo’n hoofdstuk waar over de Heere Jezus wordt geprofeteerd. Ik wil daar nu dieper op ingaan.
In vers 1 begint Jesaja over het ongeloof van het volk Israel: Wie heeft onze prediking geloofd en aan wie is de arm des HEEREN geopenbaard?  Dit heeft betrekking op zowel de prediking van Jesaja als op die van de Heere Jezus zelf. Deze tekst wordt vaak aangehaald in het Nieuwe Testament, bijvoorbeeld in Johannes 12:37 en 38. Daar staat: “En hoewel Hij zovele tekenen voor hen gedaan had, nochtans geloofden zij in Hem niet; opdat het woord van Jesaja den profeet, vervuld werd, dat hij gesproken heeft: Heere, wie heeft onze prediking geloofd en aan wien is de arm des Heeren geopenbaard?”

Is het niet altijd zo geweest dat slechts weinigen geloven? Niet alleen in de tijd van Jesaja en Jezus, maar ook in onze tijd! Ook wij horen het Evangelie, net als de mensen toen, maar geloven wij al in de beloofde Messias? Hij is gekomen om de gevallen mens te redden. Daardoor kan ook jij nog gered worden!

Na vers 1 volgt de beschrijving van het leven van de Knecht des Heeren. Christus is als een rijsje opgeschoten en als een wortel uit een dorre aarde. Deze beelden wijze op zijn nederige geboorte. Nog een week, dan herdenken wij dit feit. Hier wordt het voorzegd. Jesaja beschrijft de Heere Jezus. Het is of Jesaja Hem voor zich ziet als hij zegt: Hij heeft geen gedaante nog heerlijkheid; als wij Hem aanzagen zo was er geen gestalte dat wij Hem zouden begeerd hebben. Dat valt tegen! Het volk hoopte immers op een machtige vorst, een aardse koning! Maar aan zijn uiterlijk zal niets te zien zijn. Hij zal geen aards koning zijn, maar de Koning van het Koninkrijk der hemelen!

Omdat Hij geen uiterlijke schoonheid, rijkdom en eer had, werd Christus veracht en was Hij de onwaardigste onder de mensen, een Man van smarten en verzocht in krankheid, vervolgt Jesaja. De Heere Jezus werd toen hij op aarde was veracht, maar nu? Verachten wij Zijn offer niet dagelijks door onze zonden? Zijn wij niet precies hetzelfde als de mensen in Jezus` tijd?

Bij vers 4 neemt de profetie een wending. Jesaja gaat vertellen waarom Christus heeft geleden. Niet voor zichzelf, maar voor Zijn kinderen: Waarlijk, Hij heeft onze krankheden op Zich genomen en onze smarten heeft Hij gedragen! Deze tekst slaat niet alleen op de zieken die Hij tijdens Zijn tijd op aarde heeft genezen, maar vooral op de genezing van onze geestelijke ziekte, dat zijn onze zonden, die Hij op Zich heeft genomen. Hij probeerde dit niet te ontlopen. Bij Zijn gevangenneming zegt Hij tegen Petrus: Steek uw zwaard in de schede. Den drinkbeker dien Mij de Vader gegeven heeft, zal Ik die niet drinken?

Vers 4 vervolgt: doch wij achtten Hem, dat Hij van God geslagen en verdrukt was. Dat betekent dat de Joden Zijn lijden niet hebben begrepen, maar dachten dat Hij moest lijden omdat Hij Zelf gezondigd had.

In vers 5 gaat zegt Jesaja dat dit juist niet zo was! Luister maar: Maar Hij is om onze overtredingen verwond, om onze ongerechtigheden is Hij verbrijzeld;  Wat een wonder, dat Hij zijn leven gaf voor de Zijnen. Hij is verbrijzeld, dat is niet zomaar pijn lijden. Hij heeft de toorn van God gedragen! Een erger lijden is er niet.
 Vers 5 gaat verder: de straf die ons de vrede aanbrengt, was op Hem, en door Zijn striemen is ons genezing geworden. Dankzij Zijn offer kunnen wij vrede krijgen.

In vers 6 wordt de mensen vergeleken met schapen. Wij dwaalden allen als schapen, wij keerden ons een iegelijk naar zijn weg. Schapen doen waar ze zin in hebben. Mensen ook. Hoe vaak zeg jij niet: dat zoek ik zelf wel uit! Dat bepaal ik zelf! Maar zonder God ben je een dwalend schaap. Maar dan komt het wonder: doch de HEERE heeft ons aller ongerechtigheid op Hem doen aanlopen. Ondanks dat jij van God afloopt, kan de Heere je omkeren, bekeren, zodat je niet meer van Hem wegloopt, maar naar Hem toe. Dan neemt hij jou zonden, je ongerechtigheid, op Zich.

In vers 7 wordt beschreven hoe Christus Zijn lijden ondergaat. Als dezelve geëist werd, toen werd Hij verdrukt; doch Hij deed Zijn mond niet open. Als een lam werd Hij ter slachting geleid en als een schaap, dat stom is voor het aangezicht zijner scheerders, alzo deed Hij Zijn mond niet open. Tegen Kajafas, Pilatus en Herodus zei Hij niets. Hij weerlegde hun beschuldigingen niet en toonde zo Zijn gewilligheid om te lijden.
Het viel mij hier op dat de Heere Jezus nu Zelf met een schaap vergeleken wordt, terwijl Hij eigenlijk de Herder is. Dat heeft Hij zelf gezegd: Ik ben de goede Herder. Maar op het moment van Zijn veroordeling is Hij als een lam, gewillig om de straf te dragen voor Zijn verloren schapen.

In vers 8 en 9 staan profetieën over Zijn dood en begrafenis: Hij is uit de angst en uit het gericht weggenomen; en wie zal Zijn leeftijd uitspreken? Want Hij is afgesneden uit het land der levenden; om de overtreding Mijns volks is de plage op Hem geweest; De Heere Jezus was nog jong toen Hij uit het land der levenden werd afgesneden. 33 jaar, nog in de bloei van Zijn leven. En dat om de overtreding van Zijn volk. Maar toch kun je Zijn leeftijd niet uitspreken. Hij is immers eeuwig? In de eeuwigheid zijn geen leeftijden meer.

Vers 9 gaat verder: En men heeft Zijn graf bij de goddelozen gesteld, en Hij is bij de rijke in Zijn dood geweest, omdat Hij geen onrecht gedaan heeft, noch bedrog in Zijn mond geweest is. Hier wordt nog een keer benadrukt dat Hij niet hoefde te lijden om Zijn eigen zonden, want die had Hij niet. God heeft het zo bestuurd dat Hij een eervol graf ontving. Hij is bij Jozef van Arimathea, een aanzienlijke man in Jeruzalem, begraven.

Vers 10 is gedeeltelijk een herhaling van wat in de vorige verzen is gezegd. Maar daarna gaat Jesaja beschrijven wat de vrucht van Zijn lijden zal zijn: Hij zal zaad zien. Zelfs wordt hier de opstanding van de Heere Jezus al voorzegd: Hij zal de dagen verlengen. En het welbehagen des Heeren zal door Zijn hand gelukkiglijk voortgaan. Door Zijn Middelaarswerk kan het zaligen van zondaren voorspoedig voortgaan, totdat er een schare zal zijn die niemand tellen kan, uit alle natiën, en geslachten, en volken en talen, staande voor de troon en voor het Lam.
 De redding van zondaren is de grote voldoening van de Heere Jezus. Dat lezen we in vers 11: Om de arbeid Zijner ziel zal Hij het zien en verzadigd worden; door Zijn kennis zal Mijn knecht, de Rechtvaardige, velen rechtvaardig maken, want Hij zal hun ongerechtigheden dragen. Daarvoor heeft Hij het dus gedaan! Hij heeft een onuitsprekelijke vreugde als vele zondaren door Hem weer in gemeenschap met God kunnen worden gebracht. Want daardoor wordt Zijn Vader verheerlijkt.

In het laatste vers van Jesaja 53, vers 12, wijst de profeet nogmaals op de vrucht van het lijden van de Heere Jezus. De Man van smarten, wordt nu getekend als een overwinnende Koning: Daarom zal Ik Hem een deel geven van velen en Hij zal de machtigen als een roof delen, omdat Hij Zijn ziel uitgestort heeft in de dood en met de overtreders is gesteld geweest, en Hij veler zonden gedragen heeft en voor de overtreders gebeden heeft.
Hij heeft de duivel overwonnen, de dood overwonnen. In Hebreeën 2:14 staat het: opdat Hij door de dood teniet doen zou, degene die het geweld des doods had, dat is de duivel. Daarom kon Hij bij Zijn hemelvaart tegen Zijn discipelen zeggen: Mij is gegeven alle macht in hemel en op aarde. Als wij Hem toebehoren, hoeven we dus niet meer bang te zijn, want dan horen we bij de Koning die álle macht heeft.

Daaraan kun je denken als het Kerstfeest wordt, als we Zijn nederige geboorte herdenken: Hij is niet nederig gebleven, nee, Hij is nu de Machtigste van alle koningen, ook van koning Satan. En Hij roept je ook nu weer toe: Mijn zoon, Mijn dochter, geef Mij je hart! Wordt Mijn onderdaan! Er is geen betere Koning!
 Jesaja verwachtte de Heere Jezus. En jij? Verwacht jij Hem ook? Hij heeft beloofd dat Hij terug zal komen op de wolken, om te oordelen de levenden en de doden. Dan komt Hij niet als een nederig mens, maar als de grote Koning! Dan zal het einde van de tijd zijn. Eigenlijk is dus altijd adventstijd. En wij moeten bereid zijn Hem dan te ontmoeten. Ben jij bereid?