Psalm 89

We vragen nu aandacht voor een bekende psalm (89) om te laten zien, hoe de profetie van Nathan (2 Samuël 7) functioneert in het vervolg van het Oude Testament. De vertaalcommissie van het Nederlands Bijbel Genootschap heeft de inhoud van deze psalm samengevat in het opschrift "Waar blijft des HEREN trouwaan David?"

Die samenvatting is terecht. In vers 50 wordt die vraag bijna letterlijk gesteld: Waar zijn, o Here, uw vroegere gunstbewijzen, die Gij in uw trouw aan DavId hebt gezworen?

We kunnen de psalm indelen in enkele afgeronde gedeelten, wat ook al te zien is aan de wijze, waarop hij staat afgedrukt in de Nederlandse vertaling. We krijgen dan de volgende verdeling. ,

Een verbond

Na het opschrift van vers 1 de verzen 2 tot en met 19, waar de grootheid en almacht van God wordt bezongen, met name zoals die grootheid openbaar geworden is in de schepping van deze wereld en nog steeds openbaar wordt in de onderhouding en regering van de wereld. Maar in dit eerste gedeelte mogen de verzen 4 en 5 alvast onze bijzondere aandacht hebben: zonder moeite horen we in die verzen de profetie van Nathan doorklinken. De naam van David wordt genoemd, er is sprake van Davids nakroost, van geslacht tot geslacht,

Over koning David

Als wij aan David denken, denken we aan een schaapherder, dichter, overwinnaar van een reus, koning en voorvader van Jezus; kortom, één van de grootste mannen uit het Oude Testament. Maar daarnaast was hij ook een verrader, een leugenaar, een overspelig man en een moordenaar. De eerste eigenschappen noemen kwaliteiten die we allemaal wel zouden willen hebben; de tweede serie geeft eigenschappen die we misschien zelf ook wel bezitten… Davids zwakheden worden in de Bijbel niet verborgen. En toch wordt David herinnerd en gerespecteerd, omdat zijn hart naar God uitging. Omdat we weten dat we meer met Davids slechte kanten overeenkomen, dan met zijn goede kunnen we ons afvragen wat God ertoe bracht David “een man naar Zijn hart” (handelingen 13:22) te nomen. David had bovenal een onveranderlijk geloof in Gods trouwe en vergevende karakter. Hij was een man die leefde met veel levenskracht. Hij zondigde vaak, maar was nooit bang zijn zonden snel te belijden. En alles wat hij beleed, was oprecht. David nam Gods vergeving nooit licht op en beschouwde zijn zegeningen nooit als vanzelfsprekend.

Over koning Salomo

Wijsheid is pas effectief als het wordt omgezet in actie. Al op jonge leeftijd besefte Salomo dat hij wijsheid nodig had. Maar tegen de tijd dat hij God om wijsheid vroeg om zijn koninkrijk te kunnen regeren, had hij al een gewoonte aangewend die zijn wijsheid onbruikbaar maakte voor zijn persoonlijke leven. Hij had namelijk een verdrag met Egypte gesloten door de dochter van de farao te trouwen.

Het is duidelijk dat Gods gave van wijsheid aan Salomo niet betekende dat deze dus geen fouten kon maken. God gaf hem veel mogelijkheden en de daarbij horende verantwoordelijkheden. Salomo ging hier niet altijd goed mee om. Hij werd als leider daardoor steeds minder populair. Door de tempel werd hij wereldberoemd. Mensen uit andere landen vonden hem geweldig, terwijl zijn eigen burgers zich steeds meer van hem gingen vervreemden. ..

In het boek Prediker toont Salomo dat het zoeken naar de zin van het leven zonder God een zinloze onderneming is. Veiligheid en vrede zijn alleen te vinden in een persoonlijke relatie met God.

We lezen over het bevestigen van de koningstroon, en ook hier komen we tegen het "voor altoos". Het nieuwe in deze verzen is, vergeleken met 2 Samuël 7, dat nadrukkelijk gesproken wordt over "een verbond", dat God gesloten heeft met zijn uitverkorene (dat is David, de man naar Gods hart), en dat Hij dat verbond en die belofte met een eed heeft bekrachtigd. Verder wijzen we op vers 19, waar sprake is van "onze koning". Wie op het moment, waarop de psalm gedicht is, die koning was, weten we niet. Daarover bestaan tal van uiteenlopende gissingen. Het is ook niet zo belangrijk, dat te weten.

De belofte

Het tweede deel van de psalm wordt gevormd door de verzen 20 tot en met 38. Eigenlijk een dichterlijke weergave van de belofte, die de HERE door middel van de profeet Nathan aan David gaf.

Weer mogen we denken aan Davids nakomelingen, die op zijn troon zullen zitten. Bij voorbaat wordt rekening gehouden met de mogelijk- heid, dat die koningen Gods wet verlaten en niet wandelen naar Gods verordeningen (vs. 31, 32); in dat geval dreigt de HERE met de roede (hetzelfde woord als uit Nathans mond komt!). Bij die nakomelingen valt niet te denken aan de grote Zoon van David, namelijk Christus. Bij Hem past die onderstelling niet, dat Hij Gods wet verlaat. De ge- dachten van de psalmdichter houden zich inderdaad bezig met de gewone aardse koningen, zondige en vaak zwakke mensen. Maar hoe die zich ook gedragen mogen, de HERE blijft trouw aan zijn verbond met David: zijn nakroost zal voor altoos bestaan, zijn troon zal als de zon vóór mij zijn (vs. 37).

We hebben al gezien bij de bespreking van 2 Samuël 7, dat de troon van David vele eeuwen vacant geweest is: sedert de wegvoering in ballingschap tot de komst van Christus. De HERE vervult die belofte niet als ongeloof en ongehoorzaamheid heersen. Dan komen er verschrikkelijke tijden. Davids zonen verbreken het verbond van God. Is de HERE dan niet trouw? Natuurlijk is Hij trouw. Maar Davids nakomelingen zijn ontrouw. Dan krijgen ze niet wat beloofd is. Als Da- vids zonen het verbond houden vervult de HERE alles wat Hij aan David heeft beloofd. Straks wordt deze belofte vervuld in de komst en het koningschap van Jezus Christus, dé Zoon van David.

Een klacht

Waarom wordt die Nathan-belofte in psalm 89 zo breed uitgemeten?

Dat blijkt in het derde deel, de verzen 39 tot en met 52. Een heel an- dere toon wordt daar aangeslagen: een klacht, voor de dichter een raadsel! Zo voorspoedig het destijds met David ging, zo slecht gaat het met de zoon van David, de gezalfde koning. In de oorlog lijdt hij nederlaag op nederlaag. De tegenstanders zijn verhoogd, de koning is vernederd. Een schande en diepe vernedering voor het eens zo roemrijke koningshuis van Davld en Salomo. De koningstroon is ter aarde toe ontwijd (vs. 40), zijn troon is ter aarde neergeworpen (vs. 45), zijn glans is verdwenen. De verzen 39 tot 46 bevatten een diepe klacht, die in feite in één zin wordt uitgezegd: het verbond met uw knecht hebt Gij te niet gedaan (vs. 40).

Leg die klacht nu eens naast al die vaste beloften, die Nathan eens uitsprak en die uiteengelegd zijn in de verzen 20 tot 38, en je begrijpt voor welk groot raadsel de dichter staat: Gods beloften stroken niet met Gods daden! Hoe kan dat? Vandaar dat de psalm eindigt met die klemmende vraag van vers 50: waar blijft nu uw trouw, die U eenmaal aan David en aan diens nakroost hebt gezworen ?

De psalm moet wel gedicht zijn in een periode van sterke neergang van de Davidische dynastie. Hoe meer de uiterlijke glans verdween, hoe sterker het verlangen moest worden naar de nakomeling van David, die beloofd was, en die eenmaal op de troon zou zitten, en wiens koninkrijk geen einde zou hebben.

In deze psalm mogen we dan ook het verlangen naar de komst van Christus, de Zoon van David beluisteren. Een echte, natuurlijke Zoon van David, en tegelijkertijd méér dan David: zonder zonde, en almachtig en eeuwig. Van Hem geldt in volle zin het woord, dat de HERE eens aan David en via David over Salomo zei: Ik zal Hem tot Vader zijn, en Hij zal Mij tot Zoon zijn (Hebr.