Beheerst door de Heilige Geest

In dit hoofdstuk wordt verteld dat David tot koning wordt gezalfd. Vanaf die dag wordt hij beheerst door de Heilige Geest. (vs. 13). Saul (1 Sam.. 10: 1,9 en 10) was tot koning gezalfd. Ook hij was aangegrepen door de Heilige Geest, maar door zijn ongehoorzaamheid heeft de Geest hem verlaten. We kunnen dit hoofdstuk dan ook in tweeën delen (vers 1-13): David wordt gezalfd. (vers 14-23): Saul wordt door de Geest verlaten, terwijl de Here het zo is beschikt, dat David juist aan het hof van koning Saul op zijn taak wordt voorbereid.

Vers 1-13

Om dit hoofdstuk goed te begrijpen moeten we weten, dat de HERE God de eigenlijke koning van Israël is. Want Israël is zijn volk. Wel heeft de HERE besloten dat volk door een aardse koning, een mens uit dat volk, te regeren. Maar die koning moest dan zo regeren, dat Gód in werkelijkheid de Koning bleef. We gebruiken wel eens een vreemd woord, om goed duidelijk te maken wat hier wordt bedoeld. Dat is het woord "theocratie": Godsregering.

Israëls koning moest een 'theocratische koning" zijn

Alles moest hij de regering van God, de theocratie, zichtbaar maken. Hij moest het volk leren handelen naar de wil van God, zich zelf steeds af- vragen, wat Gods woord van hem verlangde en zichzelf opzij weten te zetten om Gods heerlijkheid te laten zien. De koning mocht dus niet eigen eer zoeken. Hij moest zorgen dat door zijn regering God werd geëerd en daarbij moest hij ook altijd het heil van het volk in het oog houden. Hij moest een verlosser voor het volk zijn, nooit een onderdrukker. Alleen door voortdurend Gods wet te bestuderen en al Gods (Deut. 17 : 14-20) geboden te doen zou zijn koningschap en dat van zijn zonen blijvend zijn. In dat alles zou hij zo een beeld zijn van de grote "Gezalfde", de Messias, die komen zou.

Nu was het begeren van het volk om een koning niet zuiver geweest. Het wilde een koning als de andere, heidense volken, en had er geen (1 Sam. 8 : 4-9) oog voor dat God hun Koning was. Met het begeren van een aardse koning verwierpen ze in feite Gods koningschap. Toch gaf de HERE hun een koning, maar dat moest dan een koning zijn die eigen inzicht steeds bleef onderwerpen aan de wil van God. Saul had bij zijn zalving tot koning ook door de Geest van God bekwaamheden gekregen: God schonk hem een ander hart (1 Sam. 10 : 9).

Maar Saul was in deze dingen niet trouw geweest. Hij had naar eigen inzicht en eigen wijsheid gehandeld. Terwijl hij toch goed kon weten, hoe hij moest regeren. Bovendien had de HERE een profeet gegeven die aan de koning en aan het volk de wil van God bekend maakte: Samuël. Maar Saul had niet gedaan, wat Samuël hem in de naam van God had opgedragen. Hij had niet willen wachten op wat (1 Sam. 15) Samuël hem van Gods wege zou zeggen, maar had zelf het heft in handen genomen. Toen en dáárom heeft de HERE Saul als koning verworpen.

In opdracht van de HERE was Saul door Samuël tot koning gezalfd. Die zalving had, zoals we gezien hebben, tweeërlei betekenis: Het was een teken dat de HERE hem tot koning had aangesteld én dat de Heilige Geest Saul de nodige wijsheid zou geven. Maar Saul was en bleef eigenwijs. We lezen dan ook tot twee keer toe dat de dappere, (1 Sam. 13 : 13, 14) knappe en sympathieke Saul door God wordt verworpen. (1 Sam. 15 : 17-26)

Samuël, die blijkbaar veel van de knappe Saul hield, vond dit verschrikkelijk. (vs. 1). Maar de HERE stuurt hem naar Bethlehem, om in Sauls plaats een ander tot koning te zalven: één van de zonen van Isaï, uit de stam Juda. Samuël durft eerst niet uit angst voor wraak , van Saul. Maar God maakt het hem gemakkelijk en wijst hem de juiste weg. Het gaat toch om Góds koningschap? Hij moet in Bethlehem een slachtoffer brengen en een offerfeest aanrichten. De oudsten van Bethlehem, de stadsbestuurders, moeten worden "geheiligd". Dat betekent: ze moeten zich wassen en schone kleren aantrekken; een teken dat ze rein moeten zijn voor God. Afzonderlijk moet Samuël Isaï en diens zonen heiligen. Bij die gelegenheid moet hij één van die zoons tot koning zalven. En wie blijkt het te zijn? Niet hij, die de ménsen zouden uitkiezen, maar de man die door God wordt uitgekozen. Niet het uiterlijke beslist, maar wat God ziet en wil beslist. Isaï en zijn jongens hadden met David niet eens gerekend: ze hadden hem rustig bij de schapen gelaten! "De mens ziet aan wat voor ogen is, maar de HERE ziet het hart aan." (vs. 7)

Als David wordt gezalfd, de heerlijke ruikende zalfolie als symbool van de Geest die bekwaam maakt, komt over hem, grijpt de Geest zelf David aan. Hij krijgt de gaven die nodig zijn voor een goede uitoefening van het koningsambt.

Vers 14-23

Maar de Heilige Geest laat Saullos. Saul wordt een dwaze koning. Hij wilde niet naar Gods woord en wil regeren, nu kan hij het niet meer. Hij verandert helemaal. Van zelfbewust vorst wordt hij een zwaarmoedig en angstig mens. Onder Gods bestuur jaagt een boze geest hem angst aan. In die ellende heeft de verworpen Saul de bekwame David nodig.

Mensen raden en handelen hier naar eigen inzicht, zonder te weten, waartoe dat alles moet dienen. Maar God gebruikt hun raad om David de gelegenheid te geven zich toe te rusten voor zijn komende taak aan het hof van Saul. Geroepen door God, bekwaamd door God, is David de gezalfde van de HERE eh daarin is hij de uitbeelding van de Gezalfde die komen zou.

Lees ook eens: De Theocratie in het Oude testament