Hoogwaardigheidsbekleders

De JoodseRaad  hoofd van de priesters en levieten, voorzitter van het Sanhedrin of de Hoge Raad.

Hogepriester  Eens per jaar, op de grote verzoendag, trad hij het Heilige der Heiligen van de tempel binnen. Hij vertegenwoordigt het joodse godsdienstige gezag.

Opperpriester   leden van de voornaamste priesterlijke families, waaruit de hogepriester gekozen werd.

Leviet   lid van de stam. van Levi, waaruit de priesters gekozen werden. Ze, verrichtten ondergeschikte diensten in de tempel.

Overste  van debestuurder van een synagoge, die de diensten daar synagoge  leidde. Hij handhaafde de orde en wees de voorlezer en spreker aan Hij vertegenwoordigde een zeker Zezag in de joodse gemeente.

Priester   mannen die aangesteld werden om de eredienst te verzorgen, godsdienstonderricht te geven en de tempelgoederen te beheren en te bewaken. Ze waren ingedeeld in 24 klassen of geslachten, die om beurt dienst deden in de tempel.

De Romeinse bestuurders

koning   overheersing werden soms door de inlandse vorsten gehandhaafd. Ze regeerden echter onder toezicht van de keizer en zijnvertegenwoordigers, zo bv. Herodes de Grote.

Landvoogd   is de naam voor een gezagsdrager in een door de rorneinen veroverd gebied. Naar gelang hun taak droegen ze verschillende namen.

Legatus   bestuurder van een romeinse provincie, waar nog geen totale rust en orde heerste.

Proconsul  hoofd van een aan de romeinen onderworpen provincie - landstreek - waarin reeds een bepaalde rust en- orde heerste (Hand. 13,7-12;18,12).

Procurator   hoofd van een kleine provincie waarin bepaalde situaties aparte moeilijkheden schiepen o. a. Pontius Pilatus (Mt.27), Felix (Hand.24), Festus(Hand.25)

Viervorst  ofwas in Jezus' tijd de fitel voor iemand die onder

Tetrach   toezicht van Rome heerste over een klein gebied (Lc.3,1; 14and.13,I). Debetekent bode of gezant en is en naam voor de 12 Christelijke mannen door Jezus uitgekozen om zijn werk voort onder leiding van Petrus. Later dragen ook hun medewerkers, die zich inzetten voor bet evangelie deze naam bv. ]Barnabas. Makenmannen door. de apostelen-aangewezen om zorg te dragen voor de armen (Hand.6.1-7). Later heeft dit ambt zich uitgebreid tot een geestelijke dienstverlening door dopen en preken.

Opziener   in het grieks 'episcopus', vandaar het latere bisschop, was bet hoofd van een christelijke gemeente, soms van meerdere. Zij ontvingen deze waardigheid door handoplegging (Hand.6,6).

Oudsten   of 'presbyter' vandaar de naam priester was bestuurder van een gemeente.Het onderscheid met de opzieners is onduidelijk. (Hand. 1 1,27; 1 4,22;20,28).

De Militair of honderdman voerde bet bevel over de kleinste

Centuiro eenheid van de infanterie, 100 man (Mt.27,54; Lc.7,3).

Legaal  bevelhebber van een legioen, afdeling van bet romeinse leger dat 6000 soldaten telde.

Tribuun   commandant van een cohorte, het tiende deel van een legioen, dus 600 man (Hand.23,26).

DWALINGEN

of dwaalleer  ,afwijking van de ware leer van Christus, ook kettergenoemd.

Afgoderij   personen of zaken als God beschouwen en een goddelijke cer geven. Zo werd bv. de romeinse keizer als God vereerd.dwaalleer die beweert dat Christu's na de opstan-

Gnosticisme  een moeilijk precies te omschrijven dwaafleer, waariw de mens door kennis van God en zijn verhouding tot de wereld, verkregen door openbaring, verlost wordt van alle kwaad en onsterfelijk zat zbn. In de laat-christelijke tijd komt deze dwaling pas goed op gang, maar ze werpt reeds tijdens het vroege christendom haar sebaduw vooruit. Bij Paulus en Johannes zij'n sporen van tegenstand tegen deze dwaalleer zichtbaar.

Judarzanten   -jodenchristenen uit de secte der, FarizeeZn (Hand. 15,5), zich als jood gedragende christenen. Zjj beschouwden het onderhouden van de wet en vooral de besnijdenis noodzakelijk ter zaligheid en eisten dit ook van de christenen uit het heidendom. Hierdoor kwam het enig middelaarschap van Christus in gevaar. Het eerste apostelconcilie sprak zich uit voor het vrij zijn van de joodse wet.

Antichrist   deze naam komt alleen in de brieven van Johannes voor en duidt zowel degene aan die Christus loochent (I Joh.2,18; 11 Joh.7), als de aartsvijand van Christus o het einde der tijden (I Joh.2,18 4)3).

Sommigen zien hierin een persoon, anderen een groep of een systeem. De antichrist is het symbool der dwaalleraren.

FEESTEN

Loofhuttenfeest  was een herinnering aan de bescherming van God tijdens de tocht door de woestijn naar het beloofde land en later ook het oogstfeest- Men leefde van de l5e tot de 22e Tisjri onder tenten van takken gernaakt, loofhutten. Tedere nacht werd een gouden kruik met water gevuld aan de vijver van SiW en in de tempel uitgegoten. Joh.7,37-39.

Feest der...   de zeven dagen volgend op het paasfeest was

ongedesemde  het gebruik van zuurdesem verboden. De gisting

broden   van het zuurdeeg is het symbool van bederf. Zo werd deze feestweek een. teken van geestelijke reinheid. (Mt.16,6.12;,l Kor.5,7)

Paasfeest  was het gedachtenis-feest van het 'sparend voorbijgaan' van God,. toen de cerstgeborenen van de Isradlieten gespaard bleven, dank zij het Wed van het lam aan hun deurposten. Het is tevens de gedachtenis van de. uittocht uit Egypte en de verlossing uit de slavernij. ., Het . werd gevierd op de l5e Nisan, de eerste maand van het jaar.

Voor de christenen: is - het de gedachtenis van de verrijzcnis van Christus.-

Pinksterfeest  vijftig dagen na Pasen vierde men het oogstfeest. Later ging men op die, dag ook de wetgeving op de Sinaligedenken. Dit feest dat zeven weken na pasen gevierd werd, noemde men ook het 'wekenfeest'.

De christenen gedenken die dag de nederdaling van de H, Geest over de apostelen. Hand.2,1-4.

Poerimfeest  herinnert de Isradlieten aan hun bevrijding uit de macht der Perzen door koningin Ester. Het werd gevierd op de 15c Adar, de laatste maand van het jaar.

Sabbat   de zevende dag van de week was de dag voor Jahwe, een rustdag. Ze begon vrijdags bij zonsondergang en duurde tot zaterdag bij zonsondergang. Elke arbeid was verboden. Mt.12,2, Mc.3,2.

Chanooka  herinnerde aan,de reiniging van detempelw#dingtempel in 165 v. Christus, nadat ze door Antiochus Epifanes ontheiligd was. Dit feest duurde acht dagen. Joh.7,37 vv.

Verzoendag   Die dag trad de hogepriester het Heilige der Heiligen binnen en sprenkelde daar het bloed van een bok. Een andere bok, de z.g. 'zondebok' werd de handen opgelegd, als teken dat de zonden op hem werden, Overgedragen. Daarna werd het becst de woestijn ingestuurd, symbool voor het'. 'Verzaken aan het kwaad. Hebr 13,13.

GEBRUIKEN

Besnydenis   rituele handeling waarbij de voorhuid werd weggenomen. De besn@denis.was het teken van het verbond tussen God en zjjn volk. Bij deze gelegenheid kreeg, de jongen ook zijn naam. (Lc. 1,59; 2,21).

Bloed   bloed betekende voor de Isradlicten leven. Daarom. was het verboden het bloed van dicren tot zich te nemen, want het leven behoorde God, - Het apostelconcilie bekrachtigt dit verbod (Hand.15-,29).

Korban   betekent. 'offergave'. belofte waardoor men iets aan de tempel offerde en het zodoende onttrok aan het profaan gebruik. Niemand, ouders noch schuldeisers konden hier nog aanspraak op maken. Door iets korban te verklaren trachtten sommigen te ontkomen o.a. aan de plicht hun -ouders te onderhouden (Mc.7,10-13)

Nazaridat  gelofte, die bepaalde verplichtingen oplegde o.a. het zich onthouden van sterke drank, geen onrein voedsel eten, zijn haren niet laten knippen (Le. 1, 1 5 Hand.18,18; 21,23).

Offervlees  zowel - bij heidehen als joden was het gebruikelijk bij sommige offers van het vlees van het offerdier een maaltijd te berciden. Daardoor drukte men de eenheid met het offer uit en trad men in gemeenschap met God en onderling.'Dit was de reden waarom het eten van het offervlees der heidenen verboden was.

GELDWEZEN

Baar geld werd meestal in een bilidel of in degedragen, soms ook in 7 de hoofddoek (sudariuni) gebonden (Le. 1 9,20). In de tijd van Jezus kendemen alleen griekse en romeinse munten. De voor-naamste zijn:GrIekse

munteit :cunspenning  genoemd, het bedrag dat men als belasting moest betalen aan de romeinen.. Omdat deze munt weinig in omloop was, betaalde men gewconlijk belasting voor twee personen en wet met een Titradrachme.

Didrachmen   in omloop ware n de didrachmen - zilveren munt ter waarde van twee drachmen ± 80 ct. Deze munt werd ook wet de 6jnspenning genoemd.

Drachme   de eenheid van de griekse munt was de drachme 40 et.

Titradrachme  een zilveren munt, ook wel stater of sikkel genoemd, terwaarde van 1.60 gld. Mt.24,27.

Zilverling   eveneens een andere naam, voor titradrachme. Dertig zilverlingen was de boete, wanneer. men de slaaf van een ander gedood had. Prijs die Judas voor 7Ajn verraad ontving. Mt.26,15-16.

Romeinse munten:

As   stuiver, koperen munt ter waarde van

Denarie  zilveren geldstuk met beeld en inschrift van de keizer ± 40 et. In het grieks werd deze munt ,.-drachme genoemd. Mt.22,19.

Penning   koperen muntje ter waarde van * et. Twee hiervan vormden een quadrans. Mc. 1 2,42; Le. 1 2,59.

Pond  of Mnasgeldwaarde bij U. 1 9,13 ter waarde van IO drachmef 80.

Talent  . Hieover spreekt Mt.25,25 de waarde is 6000 denaridn of t 2,500.

Tienling  andere naam voor denarie-loon voor 66n dag. Mt.20,2.

GODSDIENSTIGEVERSCHIJNSELEN

Bezetenheid  de inbezitname door het kwaad, gepersonificeerd in de satan, van een persoon of zaak. Bepaalde ziekten zoals epilepsie of vallende ziekte werden voor bezetenheid aangezien. Dit woord kan ook duiden op een zekere hardnekkigheid bv. in het kwaad.

Charisma   buitengewone gaven door de Geest aan ten persoon geschonken ten bate van anderen en voor de uitbreiding van het christendom du& niet tot eigen heiliging; bv. de gave der profetie, de gave der talen. Paulus geeft een hele verhandeling over deze charismata en beschrijft het gebruik daarvan. I Kor.12-14.

Droom reeds in het Oude Testament werden dromen beschouwd als cen middel waarvan God zich bediende om iets bekend te maken, zich te openbaren. In het Nieuwe. Testament vindt men dromen bijna uitsluitend in verband met de Seboorte van Jezus. Mt. 1,28; 2,13-19.

Extase .of verrukking is cen toestand waarin de geest zo in iets en vooral in God opgaat, dat zij als het ware'. hev lichaam - uittreedt. Hand.10,10; 11,5; 11 Kor.12,3-4.

Glossalie verschijnsel waarbij iemand in een extatische toestand klanken uitstoot die alleen verstaanbaar zijn voor iernand die de gave van de vertolking heeft. I Kor.14,10.

Verschijning .het zichtbaar. worden van zaken en personen, die eigenlijk nict waarneembaar zijn, hetgeen zowel uiterlijk als innerlijk kan geschieden, dus werkelijk of in de verbeelding. Verschijningen gaan meestal Sepaard met. cen bepaalde bood schap.

Visloen of 'gezicht' een waarnerning of door de zintuigen, of door de verbeelding van iets dat betrekking heeft op het godsdienstige. (Hand.10,11-16; Apok.1j).

GROEPERINGEN

Farizeeen godsdienstige groepering bij de joden, bekend cm hun strenge wetsopvatting. Hun wettische instelling bracht hen vaak tot huichelarij, een uiterlijk na- komen van de wet, zonder innerhjke overtuiging. Ze waren de grote vijanden van Jczus en worden ook wel. zeloten genoemd.

Godvrezenden beidenen die met de joodse godsdienst sympathiscorden en bepaalde joodse gebruiken onderhielden. Hand.10,2;13,6

Herodianenzuiver politieke partij,'die de dynastic van Herodes steunden. (Mc.3,6; Mt.22,16).

Ouderlingen De aristocratic van het joodse volk, vooral ook burgerlbkc overheidspersonen.

Proselieten of 'bijgekomen', heidenen, die zich tot bet jodendom bekeerden en zich licten besnijdcn. Mt.23,15; Hand.2,10; 6,5; 13,43.

Sadduceein voomamelijk politieke partij, bij de, joden, bevriend met de romeinen en voor bet merenacef bestaande uit priesterlijke aristocratie. Zij aanvaarden allecu de Thora (dc'Pentateuch - de 5 eerste boeken van bet Oude Testament). Zij 100chenden de' opstanding der lichamen (Mc.12,18; Hand.23,8) en bet bestaan van engelen en goesten.

Samaritane afstammelingen van Israd-licten en naar Samaria gedeporteerde heidenen. De. grote vijanden van de joden, omdat deze hun'hulp weigerden bij de wederopbouw van de tempel na de Babylonische gevangenschap. Zij bouwden daAfom cen eigen beiligdorn op de berg Gerizzim. Joh.4,4-29; U.17,16; 10,30.37.

Schriftgeleerden bijbelgeleerden die'- de, Sci ift verklaarden en zowel tot de sadducmdn als tot de farizeeAn behorend. Ze trokken leerlingen aan en vormden scholen. Een van de bekinste is Hillel, waarvan Gamalidl, de, leermeester van Paulus, een leerling was.

Tollenaarspachters van een deel van de belastingontvangsten van de rorneinen, bv. de tol op cen weg. ZU buitten bet volk uit ten eigen bate en werden door de joden op een lijn g . esteld met de beidenen en zondaars. Mt.9,10; 18,11;21,31.-

Wetsgeleerden omdat de Schrift voor bet grootste Odeelte-nit de., wet bestond werden ze ook wetsgeleerden genoemd. zie: sE@riftgelccrden.

Zeloten zie: farizaft.

HUWELIJK EN GEZIN

Broeders en deze benarning gold ook voor halfbroers en

zusters -zusters, neven en nichten en zelfs voor andere verwanten. Mt. 13,55..

Echtbreuk ontrouw van de man of - de vrouw, ook al was men nog verloofd, werd als een grove fout be-schouwd. De ontrouwe kon voor het gerecht gedaagd worden (Mt.1,19) en werd vercordeeld tot de dood door steniging (Joh.8,2-1 1).

Echtscheiding :de Isfadlict kon zonder, enig proces A'Jn vrouw verstoten. Met was voldoende dat hij haar een schriftelijk bewijs hiervan gaf - een echtscheidingsbrief. Voor een dergelijke echtschciding moest er iets schandelijks gebeurd zijn. Over de betckenis van dit schandelijke liepen de meningen ste'rk uiteen. Jezus zelf heeft zich tegen deze praktijk verzet (Mc.10,2-12; Lc.16,18) en Paulus volgde zijn voorbeeld (Rom.7,2vv). Het huwelijk is volgens hun uitspraak onontbindbaar.

Eerstgeboren het eerste, mannelijke kind van de vrouw (in bet Oude Testament kon de man meerdere vrouwen hebben) behoorde God toe. Het moest in de tempel, worden vrijgekocht (Lc.2,23). Dit woord zegt nict, dat na, dit kind nog andere kinderen geboren werden (Mt.1,25).

Huwelijk op een bepaalde dag feidde de bruidegom zijn bruid in zijn buis binnen. Hij werd hierbij vergezeld van bruidsjonkers (Mt.19,15). De voornaamste hiervan heette de 'vriend van de bruidegom' (joh.3,29). Hij wachtte buiten orn de vreugdekreten te horen van de bruidegom, wanneer deze bet gelaat van de bruid ontsluierde. Soms trekken .,meisjes met brandende lampen, de bruidegorn tegembet (Mt.25,I).

Leviraat of .wanneer een, man kinderloos stierf, moest zijn

zwagerhuwelijk broer - dus de zwager van de vrouw - de weduwe huwen orn hem een nageslacht te geven. De eerste zoon uit dit tweede huwelijk gold als de zoon van de overledene.

Verloving tussen de jongeman en de vertegenwoordigers van bet meisje werd een overeankomst gesloten, waardoor beiden de rechten en de plichten van bet huwelijk aanvaardden. De bruid narn echter pas later haar intrek in bet huis van haar man. Dan wcrd bet huwelijk pas voltrokken. Zolang zij thuis bleef, beschouwde men haar als verloofdijk 'Ievemduue, later ook

Aeon betekent oorspronkel eeuwigheid, maar in het Nieuwc Testament meer wereldduur- Tegenover 'deze aeon, het tijdperk dat de wereld bestaan zal, plaatst men 'de toekomstige aeon', het bestaan na dit - leven, waartussen een zekere tegenstelling bestaat. (Mt.12,32; LC.16,18; 2Os34; Rom.12o2).

Dag tijdsverloop tussen zonsopgang en zonsondergang dat verdeeld was in 12 gelijkc delen (Job. 1 1,9). De parabel van de i werkers in de wijngaard geeft ons cen goede voorstelling van de dagindeling. (Mt.20,lvv).

De dag-Gods ook wel. 'de dag genoemd, is de dag waarop God zijn eindoordeet zal vellen. (I Kor.1,8; 5,5; 2 Petr.3,lb)..4

Maand het jaar werd verdeeld in 12 maanden en begon met de maand Nisan, volgens onze tijdrekening van 15 xnaart tot 15 april.

Nachttijd tussen zonsondergang, en zonsopgang. Onder invIoed van de romeinen werd de nacht ingedeeld in vier nachtwaken, die gewoonlijk met een nummer werden aangeduid (Lc.12,38; Mt.14,25; Mc.6,48). Men gebruiktc ook wel aanduidingen als 'laat, halfhacht, hanengckraai, vroeg!.

Parousle of wederkornst des Heren, de dag waarop God door Christus de mensheid zal oordelen (I Tess. 4,13-18). Men verwachtte aanvankel&, dat deze- kort na. Jezus? dood zouvolgen.vnj

Sabbatjaar om de zes jaar werd een sabbatiau ingelast, een rustjaar. De slaven herkregen dan hun vrijheid en de. akkers bleven braak-liggen.

Uur naast de gewone tijdsaanduiding heeft dit woord bij Johannes een eigen betekenis. De evangelist bedoelt hiermede het grote moment van Jezus leven, nI. zijn dood, zijn.vemjzcnis en verheerlijking. (Joh.2,4).,

Week cyclus van zcven dagen, waarvan de laatste sabbat werd genoemd. De andere- dagen droegen een nummer. Vrijdag werd soms 'parasceve' genoemd, d.w.z. voorberciding nl. op de sabbat.

MAALTIJDEN-EN DAARMEE SAMENHANGENDE GEBRUIKEN

Aanliggen men lag-aan-tafel aan, steunend op de linkerarm, i.dei-..@voeten achterwaarts gekeerd. Wie rechts van iem.And zat,.,Iag zodoende in diens schoot (Le.16,22)1.rustte aan diens hart'(Joh.13,23).

Agapen christelijk liefflemaal met een liturgisch karakter, bedoeld om i de eenheid van de gelovigen uit te beelden en te bevorderen en tevens de armen le helpen -(I Kor.1 I p17-43).

Drank aan tafel dronk men gewoonlijk wijn met water vermengd.

Eucharisfische sacramentele maaltijd, waarin Jezus Achzelf geeftMaaltydonder de tekenen van brood en wijn en waardoor "'',gemeensdhap tot stand komt met Hem en ook onderling.

Kus Uit beleefdheid kuste de gastheer zijn gast (U.7,45). De mindere kuste de meerdere de hand, gelijken kusten'. elkander op beide wangen. (Lc.15,20; Hand.20,37).

Laatste paasmaal dat Jezus met zijn leerlingen gebruikte in een opperzaal (Cenakel) te Jeruzalem. Tijdens deze maaltijd stelde Hij de Eucha..:-ristie in. (Mc.14,15; Hand.1,13).

Offermaaltijd; :bij sommige offers werd een gedeelte vanhet offerdier apart. gehouden om daarmede een maaltijd te berciden. Men druktc hierdoor z´n eenheid met het offer uit.

Paasmaal maaltijd waarbij men de gedachtenis vierde van de uittocht uit Egypte. Net verhaal hiervan werd tjjdens de maaltijd, gelezen. Het maal was bereid volgens strenge voorschriften: cen lam aan de spit Sebraden, ongedesemd brood en bittere kruiden. Men dronk vier keer een beker met An. De derde beker werd die der zegeningen genoemd, orndat het drinken daarvan gevolgd werd door dankgeboden. Vandaar de naam, Eucharistie of dankzegging.

Spijs het voornaamste voedsel was brood, dat niet gesneden werd, maar door de vader werd gebroken, en aan de disgenoten werd uitgereikt. Bestek kende men niet. Teder doopte een brok brood in de gemeenschappelijke schotel (NIt.26,23). 's Avonds nam men een. warme maaltijd.

Voetwassing omdat men alleen sandalen droeg, eiste de palestijnse beleefdheid dat er. kruiken met water gereed stonden om de gasten gelegenheid to geven de voeten te wassen (Joh.2,6; U.7,44). Bij de maaltijd ontdeed men zieW van zijn schoeisel (Joh. 1 2,3).

Zalving als bewiis van cerbied en hoogachting voor de gast, zalfdo men zijn hoofd met welriekende olie (U.7,46).

MATEN EN GEWICHTEN

Bat vat, inhoudend 36,4 liter. Lc.16,6.

Bedoeld wordt de gxiekse ell, de lengte van elleboog tot de top van de middenvinger 46 cm. Mt.6,27.

Kar mud, inhoudend tien bat, dus 365 liter.

Korenmaal inhoudsmaat van 9 liter. Mt.5,15

Max ongeveer' I liter. Apok.6,6

Metreles inhoudsmaat,.ongeveer 39 liter. JA.2,6.

Pond gewicht icts minder dan ons' pond nl. 3 k ons. Joh.12,3; 19,39.1

Sabbatsreis afstand die.de Isr,adlieten op de sabbat mochten afleggen zonder de rust van die dag te breken: 2000 el == I I km.

Schrede romeinse maat, dubbele'van onizie schrede 1,56,m., Mt.5,41. 185 ih.'U.24,13

Stadie lengtemaat

NAMEN VAN JEZUS

Christus betekent. 'gezalfde', de,griekse weergave van het hebrecuwse woord voor Messias. In de grickse wereld kende men deze titel niet en zodoende wordt ze daar cen eigennaarn Thristus'. (mt.

Is In God en Jezus,, als openbaring van God aan de mensen,
Een met God het Woord.

afleiding van bet hebreeuwse 'Josua' d.i. Jahwe is-redder. (U.1,31).

Mensenzoon ,oorspronkelijk betekent dit woord kleine, zwakke mens, mensenkind. Onder invloed van bet visioen van Danidl (7,1 3) werd. deze titel ten tijde van Jezus gezien als de naam. voor, de Messias.

Messias betekende gezalfde in het algemeen. Later de naam, voor de gezalfde, bij uitstek d.i. de uitverkorene van God de verlosser. (Joh.1,41; 4,25).

Profeet of Nabiis iemand die als taak beeft Om'' Gods Woord en heilboodschap aan de mensen bekend te maken. Hij, werd hierbij geleid door Gods Geest. Soms deed hij cok voorspellingen.

Verlosser degene' die redding brengt en heil, d.i. heel maakt.

Woord (Gods)in woorden drukt iemand zichzclf uit, Openbaart hij zich, bewerkt men iets. Zo was God door zijn, Woord werkzaam. Dit woord, waarin Gods wijsheid lag, werd als zelfstandig bestaand voorgesteld. Bij Johannes duidt dit woord op de tweede persoon van de Drievuldigheid. (Joh.lj vv).

Zoon van David vooral aan David was de belofte gedaan, dat uit zijn geslacht de Messias zou geboren worden. Daarom, deze naam voor Jezus, die dus Messias betekent.

Zoon van God . nitverkorene van God, die zijn bijzondere bescherming genoot, dus man Gods, titel die ook aan de profeten gegeven werd. Naarmate de christenheid Jezus als God zag, werd deze naam letterlijk genomen.

STRAFFEN

Ban of uitbanning, cen blijvende of tijdelijke uitslui-ting van deelname aan de , openbare godsdienstoefeningen, zowel bij joden als christenen bekend. (Lc.6,22-, Joh.9,22).

Boete geldboete komt in de bijbel niet uitdrukkelijk voor. Wel zijn er aanduidingen dat ze bestond.

Deportatie of verbanning. De veroordeelde moest bet land verlaten en werd soms, overgebracht naar een eenzaarn eiland. Zo werd Johannes naar bet eiland Patmos verbannen.

Doodstraf de veroordeling tot de doods traf was tijdens de romeinse bezetting voorbehouden aan de romeinse landvoogd. Wanneer de Hoge Raad zich voor dit vonnis uitsprak, moest de landvoogd er zijn goedkeuring aan hechten. Men kende als doodstraf o.a.: steniging en kruisdood.

Geseling bij de joden werd iemand met stokken 'of roeden gegeseld. De - veroordeelde ontving 13 slagen op de ontblote borst, en 13 slagen op elke schouder. Samen dus 39 slagen of volgens de toenmalige zagswijze veertig min 66n (2 Kor. 1 1,25).

De romeinen gebruikten deze straf voor de slaven of om iemand tot bekentenis te dwingen. Zij sloegen met geselriemen, doorviochten met jjzeren haakjes, stukjes been of knopen. Deze wrede straf, die vaak de dood tot gevolg had, heeft Jezus ondergaan. Een romeins burger, zoals bv. Paulus, mocht niet gegeseld worden. (Hand. 16,37).

Gevangenschap tijdelijke beroving van zijn vrijheid, die door de Hoge Raad zelfs tijdens de romeinse bezetting kon worden opgelegd (Hand.4,3; 5,18). Soms was dit cen soort huisarrest (14and.28,30). Meestal was de gevangene echter geboeid, soms vastgeklonken aan een blok of zelfs aan zijn bewakers (Hand.26,29: 12,6; 16,24). Ontsnapte de gevangene dan werd zijn bewaker ter dood veroordeeld (Hand.12,19; 16,24).

Hel of Gehenna of het eeuwige vuur. Vuur is het symbool of de uitbeelding van Gods straf en oordeel (Mc.9,49; Jac.5,3). Jezus spreekt van een onuitblusbaar vuur, beeld voor een eeuwige straf (Mt.5,32; 18,8; 25,41). De plaats voor deze straf heette de hel, ook wel 'Gehenna', bet griekse

Woord voor het Hinnondal bij Jeruzalem, waar volgens de icodse Overlevering de ingang van de hel was gelegen (Mt.5,22).

Kruisdood ontstaan waarschiinlijk uit de geseling, was de doodstraf die de romeinen hadden ingevoerd ter vervanging van de anderc joodse doodstraffen. Ze was vooral de doodstraf voor de slaven en boosdoeners, dus e , en schandelijke straf, want de veroordeelde -hing aan het kruis gebonden (soms gespijkerd), zittend op een zadeltje ter bespotting van iedereen. Jezus stierf deze smadelijkc dood.

Steniging ,de veroordeelde werd ruggelings van een hoogte geworpen en indien hij nog leefde met stenen gedood. De steniging was o.a. de straf voor overspel (Joh.8,2-1 1) en voor cen godslastering (Hand. 7,58).

Vloek door een woord of daad werd Gods straf of een onheil over iemand afgeroepen (I Kor.16,22;

eeg ook eens: Bijbelse begrippen en namen - met uitleg en tekstverwijzing