Geografie

Wanneer we lezen over Jericho, maar geen flauw benul hebben waar dat ligt, en dat iemand vervolgens reisde van Jericho naar Kana, waarvan we óók niet weten waar het ligt, weten we al helemaal niet dat dit een (loop)afstand is van ~120 kilometer door berglandschap en dat men op de tocht van Jericho naar Kana in totaliteit 390 meter berg-opwaarts moest lopen en een 300 meter bergafwaarts. Alles bij elkaar een slopende en lange voettocht.

De Geografie en structuur van het Nieuwe Testament

Wanneer we wél enige kennis van de geografie van het land Israël zouden hebben, begrijpen we óók dat wanneer we lezen dat iemand moe is na een dergelijke tocht dit in het geheel niet verwonderlijk is.

Kennis nemen van de op zijn minst énige geografische zaken of omstandigheden is dus, om de Bijbel volledig te begrijpen, een van de noodzakelijke dingen voor de Bijbelstudent. Het gaat te ver om hier een les aardrijkskunde te gaan geven. Maar het mag duidelijk zijn dat we, wanneer we de Bijbel bestuderen en willen kunnen doorgronden, het noodzakelijk is te beschikken over enige achtergrondinformatie en het tevens noodzakelijk is om soms even ‘afstand te nemen’ van de Bijbel zélf, de tekst, en de omstandigheden op ons moeten laten inwerken.

Deze geografische kennis moet zich niet beperken tot Israël. Met alleen enige geografische kennis over het land Israël kunnen we bijvoorbeeld de omstandigheden en beschrijvingen in de Evangeliën, grotendeels, wel plaatsen. Maar de Handelingen niet!

Belangrijke geografische kenmerken

Om wat wij lezen in de Evangeliën en de Handelingen te kunnen plaatsen is dus enige minimale kennis noodzakelijk. Wellicht denkt u dat dat overdreven is, maar laten we het eens met een simpel voorbeeld duidelijker maken. Als u zich in Utrecht bevindt, en niet weet dat Leeuwarden in Friesland ligt en ook niet weet dat Friesland in het Noorden van Nederland ligt, is de kans groot dat wanneer u ‘op de bonnefooi’ vertrekt, u aankomt in Parijs. Zo is het ook met de studie van de Bijbel. Wanneer wij niet beschikken over énige minimale kennis op dit gebied is de kans reëel dat we bij onze studie van de Bijbel óók uitkomen “in Parijs”…

Belangrijke geografische kenmerken van Israël in het Nieuwe Testament:

Water

Israël kent twee zeeën, de Middellandse zee (de kust) en de dode zee (een meer in Israël zelf). Daarnaast is er het meer van Galilea, in het Noorden, en de rivier de Jordaan.

Provincies

Het land werd in deze tijd geregeerd door de Romeinen. Zij hadden het land ingedeeld in provincies. Deze provincies kwamen niet overeen met de indeling die we al kennen uit het Oude Testament (naar stam). De Romeinen hadden het land verdeeld in:

Galilea

In het Noorden van Israël, aan de ene zijde grenzend aan de Middellandse Zee, aan de andere aan het meer van Galilea. De provincie waar de Here Jezus, in Nazareth en, later, Kapernaüm, woonde.

Na de veroveringen van Alexander de Grote kwam Galilea onder Hellenistisch bestuur te staan. Na Alexanders dood waren het aanvankelijk de Ptolemaeën die vanuit de nieuw gestichte stad Ptolemaïs het gebied bestuurden. Gedurende de 3e eeuw v.Chr. was Galilea verschillende malen het strijdtoneel van conflicten tussen de Ptolemaeën en de Seleuciden, die beide het gebied van Galilea tot aan de Negev claimden. Rond 200 v.Chr. kwam het gebied definitief onder Seleucidisch bestuur te staan. Tijdens de Makkabeese opstand, die zich voornamelijk in Judea afspeelde, raakten de Makkabeese broers ook regelmatig slaags met Seleucidische troepen die in Galilea gestationeerd waren.

De Hasmoneese koning Aristobulus I veroverde in 104 v.Chr. Galilea op de Seleuciden en voegde het toe aan het Hasmoneese rijk. Voor zover de bevolking van deze gebieden uit heidenen bestond, dwong hij hen zich te laten besnijden zo tot het Jodendom toe te treden (Aristobulus' vader Johannes Hyrkanus had eerder in Idumea dezelfde politiek gevoerd). Het lijkt erop dat deze maatregelen vooral Oost-Galilea betroffen, waar naast Joden ook groepen Itureeërs woonden. Galilea werd in ieder geval zozeer deel van het Joodse land, dat Pompeius het als Joods beschouwde toen hij het gebied voor de Romeinen veroverde.

Na de inname van het gebied door de Romeinen werd Galilea deel van de Joodse vazalstaat onder Hyrkanus II (63 v.Chr.). Herodes I, de zoon van de Idumeese gouverneur Antipater werd korte tijd later benoemd tot gouverneur over Galilea (48 v.Chr.). Nadat Herodes de opstand tegen de Romeinen van de Hasmoneeër Antigonus had neergeslagen, werd Galilea deel van de Joodse staat onder het koningschap van Herodes (ook wel 'Herodes de Grote' genoemd).

Na de dood van Herodes de Grote werd het Joodse land onder verschillende zonen verdeeld. Galilea en Perea kwamen onder het bestuur te staan van Herodes Antipas (4 v.Chr. - 39 na Chr.) en behoorde daarna tot het koninkrijk van Herodes Agrippa I. De belangrijkste steden in Galilea in deze periode waren Tiberias (gesticht door Herodes Antipas) en Sepphoris. Plaatsen als Kapernaüm en Nazareth, die in het Nieuwe Testament een belangrijke rol speelden, waren in deze periode veel minder belangrijk en hadden vaak niet meer dan een paar honderd inwoners.

Na Agrippa's dood in 44 na Chr. werd Galilea onderdeel van de provincia Judea, waartoe ook de gebieden Judea, Samaria en Idumea behoorden. Dit bleef zo tot in ieder geval de Joodse Opstand (66-70 na Chr.), al zijn er aanwijzingen dat ook daarna de Romeinen het bestuur van Judea en Galilea nogal eens combineerden.

Samaria

Tussen de Middellandse Zee en de rivier de Jordaan. De provincie waar de Samaritanen leefden, het mengvolk van Joden en omliggende volken, ontstaan in de tijd van de Babylonische ballingschap, de “middelste” provincie.

In 722 voor onze jaartelling werd een deel van de inwoners van het noordelijke koninkrijk Israël (ook wel Samaria genoemd) door de Assyriërs weggevoerd; de Assyriërs brachten andere kolonisten voor hen in de plaats. De noordelijke Israëlieten vermengden zich met deze nieuwkomers en hieruit ontstonden de Samaritanen.

Zij werden echter niet door de zuidelijke Israëlieten van het koninkrijk Juda geaccepteerd omdat zij de gemengde Samaritanen niet als echte Israëlieten beschouwden en de Samaritanen naar hun mening niet het zuivere Israëlitische geloof navolgden.

Toen de zuidelijke Israëlieten op hun beurt ook in gedwongen ballingschap gingen (de Babylonische ballingschap) waaruit ze in tegenstelling tot het gedeporteerde deel van de noordelijke Israëlieten wel terugkeerden en vervolgens de door de Babyloniërs verwoeste tempel in Jeruzalem wilden herbouwen, deden de Samaritanen een verzoek om te mogen meehelpen hetgeen de zuidelijke Israëlieten (vanaf toentertijd Joden genaamd) afwezen. De Samaritanen moesten genoegen nemen met hun eigen tempel in het heuvelland van Samaria op de berg Gerizim, die volgens de Israëlieten van het zuiden niet geldig was.

Nadat de Seleucidische koning Antiochus IV Epiphanes Israël veroverd had, gaf hij in 168 bevel alle lokale tempels aan de Griekse god Zeus te wijden. Dit lokte een opstand uit van de joden waarbij de priesterfamilie van de Makkabeeën de leiding nam. Zij vormden zelf een koninkrijk dat in 128 of 107 v.Chr. Samaria binnenviel en de door hen als veroordelenswaardig beschouwde Samaritaanse bergtempel verwoestte.

De Barmhartige SamaritaanRond de tijd van Jezus Christus aan het begin van de jaartelling werden de Samaritanen door de Joden nog steeds als tweederangsburgers en dito gelovigen behandeld. Daarom antwoordde Jezus volgens het Evangelie volgens Lucas in het Nieuwe Testament op de vraag van een rechtsgeleerde "wie is mijn naaste?" met de gelijkenis van de Barmhartige Samaritaan. In het verhaal weigeren twee hooggeplaatste Joden (een priester en een Leviet) om hun handen vuil te maken om een joods slachtoffer van een geweldsmisdrijf langs de kant de weg te helpen, maar een Samaritaan is wel hulpvaardig. Wat telt is wat iemand doet, niet wat hij is. En niet alleen de letter van de wet, ook de geest van de wet moet worden nageleefd, is de stelling.

De Samaritanen werden onderdrukt onder de heerschappij van het Romeinse keizerrijk toen Samaria in de eerste eeuwen van de jaartelling deel uitmaakte van de Romeinse provincie Judea. Later, onder de Oost-Romeinse (Byzantijnse) keizer Zeno in de vijfde eeuw werden Samaritanen en Joden veelal vervolgd. Een mislukte Samaritaanse onafhankelijkheidsoorlog vond in 529 plaats waarbij duizenden Samaritanen omkwamen. De Samaritaanse religie werd nog slechts getolereerd in het christelijke Byzantijnse Rijk.

Judea

In het zuiden van Israël, grenzend aan de Middelandse Zee en de Dode Zee (Zoutzee). Het gebied kwam overeen met de stam Juda’s gebied, Jeruzalem was gelegen in dit gedeelte van Israël.

Na de dood van  Herodes in 4 v.. Chr. maakte keizer  Augustus drie van zijn zoons tot heerser, ieder over een deel van het gebied van hun vader. Zij regeerden tot 44 n. Chr. over zijn rijk, waarna het land verder geregeerd werd door Romeinse procurators, die echter meer uit waren op het verrijken van zichzelf, waardoor de corruptie hoogtij vierde. 
In ± 33 n. Chr. werd een "oproerkraaier", die het Romeinse gezag probeerde te ondermijnen, gearresteerd en gekruisigd. Volgens zijn volgelingen, zou deze Jezus van Nazareth twee dagen na zijn dood weer levend zijn opgestaan uit zijn graf.
 
In mei 66 brak er een opstand uit en de Joden wisten de Romeinen uit verschillende steden te verdrijven. In de zomer van 67 trokken de Romeinen het land weer binnen.  Flavius Vespasianus (69 - 79) vanuit het noorden en zijn zoon  Titus vanuit het zuiden. Net voordat Vespasianus Jeruzalem innam, bereikte hem het bericht dat keizer  Nero ten val was gebracht (68), waarna  Vespasianus tot keizer werd uitgeroepen. 

In 70 wist Titus uiteindelijk Jeruzalem te veroveren. Joodse nationalisten die de strijd tegen de Romeinen wilden voortzetten hun toevlucht op de berg Masada, de vroegere residentie van koning  Herodes. De Romeinse veldheer  Flavius Silva slaagde erin na een lang beleg de burcht in te nemen, maar toen zijn soldaten deze betraden hadden de 987 Joden die zo lang weerstand hadden geboden de hand aan zichzelf geslagen.
Het Herodion was een van de laatste bolwerken van die de Joodse opstandelingen in hunstrijd met de Romeinen moesten prijsgeven. Het werd in 71 n.. Chr. door de Romeinen ingenomen en verwoest, een jaar na de verwoesting van de tempel in Jeruzalem.

Perea

Ook wel het ‘over-Jordaanse’ genoemd. Deze provincie lag tegenover Judea, aan de overkant van de Dode Zee. Langerekt en klein van oppervlak.

De noordgrens liep even ten zuiden van de stad Pella, de oostgrens even ten westen van Gerasa en Philadelphia, de zuidgrens langs het fort Machaerus, de westgrens langs de rivier de Jordaan. De gebieden rond Chesbon en Medeba, die eerder door Alexander Janneüs aan het Joodse land waren toegevoegd, behoorden in later tijd (vermoedelijk vanaf de dood van Herodes de Grote) niet meer bij Perea. In het zuiden en oosten grensde Perea aan het gebied van de Nabateeërs.

Het gebied van Perea bestond voornamelijk uit rotsachtig woestijngebied. Slechts een klein deel ervan was geschikt om olijfbomen, wijngaarden en dadelpalmen te verbouwen. De belangrijkste steden in het gebied waren Amathus en Gedor (ook wel Gadara genoemd).

In 57 v.Chr., niet lang nadat Pompeius Jeruzalem had ingenomen voor de Romeinen, maakte Aulus Gabinius (de legates van Pompeius) Perea tot een van de vijf districten in het Joodse land, met een eigen bestuurscentrum in Amathus. Toen Gabinus' ambtsperiode voorbij was, werd Gedor echter de hoofdstad van Perea. Toen Herodes de Grote in 37 v.Chr. koning werd van het Joodse land, werd ook Perea tot zijn gebied gerekend. Herodes de Grote stelde Pheroras aan als gouverneur over Perea. Keizer Augustus gaf Pheroras op verzoek van Herodes de titel tetrarch, waarmee Perea korte tijd een redelijk zelfstandige tetrarchie binnen het Joodse land werd.

Na de dood van Herodes de Grote werd Perea achtereenvolgens bestuurd door:

Herodes Antipas (4 v.Chr. - 39 na Chr.), die hier (in het fort Machaerus) Johannes de Doper liet onthoofden.[7]
Herodes Agrippa I (39-44 na Chr.)
Joden zagen het gebied van Perea in deze periode als deel van het Joodse land. Met name rondom het pesachfeest, wanneer spanningen tussen Joden en Samaritanen oplaaiden, kozen veel Joden uit Galilea ervoor niet via Samaria naar Jeruzalem te reizen, maar via Perea.

 Leer Israel kennen
 Leer Jeruzalem kennen
 Wat een pelgrim moet weten