Voorbereidingen voor de tempelbouw

15 Toen (5:15-32) In sommige vertalingen zijn deze verzen genummerd als 5:1-18.koning Chiram van Tyrus hoorde dat Salomo als opvolger van zijn vader tot koning was gezalfd, stuurde ook hij afgezanten naar hem toe, want hij had met David altijd op vriendschappelijke voet gestaan. 16 Salomo liet hem de volgende boodschap overbrengen: 17 ‘Zoals u weet, heeft mijn vader David geen tempel kunnen bouwen voor de naam van de HEER, zijn God, omdat hij van alle kanten door vijanden werd belaagd, totdat de HEER ervoor zorgde dat koning David zijn voet in hun nek kon planten. 18 Maar mij gunt de HEER, mijn God, rust aan al mijn grenzen. Er zijn geen tegenstanders meer en er dreigt geen gevaar. 19 Daarom heb ik besloten om voor de naam van de HEER, mijn God, een tempel te bouwen, zoals de HEER mijn vader David heeft toegezegd: “Je zoon, die ik als je opvolger op je troon zal zetten, die zal een huis bouwen voor mijn naam.” 20 Wilt u daarom uw knechten opdracht geven om voor mij ceders te kappen op de Libanon? Mijn knechten zullen de uwe daarbij helpen. Ik zal uw knechten het loon betalen dat u mij vraagt, want zoals u weet beschikken wij niet over zulke goede houthakkers als de Sidoniërs.’

21 Toen Chiram Salomo’s verzoek ontving, was hij zeer verheugd. ‘Geprezen zij de HEER,’ zei hij, ‘die aan David een verstandige zoon heeft gegeven om dit grote volk te besturen.’ 22 Hij liet Salomo de volgende boodschap overbrengen: ‘Ik heb uw verzoek ontvangen en ik zal u ceders en cipressen leveren zo veel u maar wilt. 23 Mijn knechten zullen ze van de Libanon naar de kust brengen. Ik zal er vlotten van laten maken om ze over zee te vervoeren naar de plaats die u me opgeeft. Daar zal ik ze weer uit elkaar laten halen, zodat u de stammen kunt meenemen. In ruil daarvoor verzoek ik u mijn hof van levensmiddelen te voorzien.’

24 Chiram leverde Salomo zo veel ceders en cipressen als hij maar wilde, 25 en Salomo leverde Chiram elk jaar twintigduizend ezelslasten tarwe en twintig ezelslasten zuivere olijfolie voor het levensonderhoud van zijn hof. 26 De HEER schonk Salomo wijsheid, zoals hij hem had beloofd. Er heerste vrede tussen Chiram en Salomo en ze sloten een verdrag met elkaar.

27 Uit heel Israël liet Salomo mensen komen om herendienst te verrichten, wel dertigduizend man. 28 Die stuurde hij in ploegen naar de Libanon, tienduizend man per maand: één maand werkten ze in de Libanon en twee maanden thuis. Adoniram was opzichter van de herendienst. 29 Verder had Salomo zeventigduizend sjouwers en tachtigduizend steenhouwers aan het werk in de bergen, 30 nog afgezien van de drieëndertighonderd opzichters die met de leiding over het werk waren belast en toezicht hielden op het werkvolk. 31 In opdracht van de koning hakten ze grote brokken hardsteen uit, die op maat werden gehouwen voor de fundering van de tempel. 32 Bijgestaan door vaklui uit Gebal maakten bouwlieden van Salomo en Chiram de balken en stenen pasklaar voor de bouw van de tempel.

De bouw van de tempel

1 In het vierhonderdtachtigste jaar na de uittocht van de Israëlieten uit Egypte, in het vierde jaar van zijn regering over Israël, in de maand ziw, de tweede maand, begon koning Salomo met de bouw van de tempel.

2 De tempel die Salomo voor de HEER bouwde was zestig el lang, twintig el breed en dertig el hoog. 3 De voorhal voor de grote zaal was twintig el breed – hij besloeg dus de hele breedte van het gebouw – en tien el diep. 4 Salomo voorzag de tempel van vensters met kozijnen en traliewerk. 5 Rondom de tempel, dat wil zeggen langs de gevels van de grote zaal en de achterste zaal, liet hij een galerij met verdiepingen aanbrengen. 6 De onderste galerij was vijf el breed, de middelste zes el en de bovenste zeven el. Dat kwam doordat de muren van de tempel aan de buitenkant insprongen omdat hij er geen steunpunten in wilde uithakken. 7 (Bij de bouw van de tempel werden alleen stenen gebruikt die al in de groeve waren afgewerkt; in de tempel was tijdens de bouw geen enkel geluid van hamers, houwelen of andere ijzeren gereedschappen te horen.) 8 Aan de zuidkant van de tempel bevonden zich in de middelste galerij trapgaten; via trappen kwam men op de middelste en de bovenste verdieping. 9 Toen de muren van de tempel voltooid waren, liet hij een dak aanbrengen van balken en panelen van cederhout. 10 De galerij, waarvan de verdiepingen vijf el hoog waren, was aan de tempel bevestigd met balken van cederhout.

11 Toen sprak de HEER tot Salomo: 12 ‘Jij bouwt nu dit huis. Welnu, als jij je aan mijn voorschriften houdt, mijn rechtsregels volgt en mijn geboden strikt naleeft, zal ik nakomen wat ik je vader David met betrekking tot jou heb beloofd. 13 Ik zal te midden van de Israëlieten komen wonen en mijn volk Israël niet in de steek laten.’

14 Toen de bouw van de tempel voltooid was, 15 liet Salomo tegen de binnenkant van de wanden een raamwerk van cederhouten latten maken, van de vloer tot aan het dak, waarop hout werd aangebracht. De vloer werd belegd met planken van cipressenhout. 16 Twintig el voor de achtermuur liet hij van cederhouten planken een wand optrekken vanaf de vloer tot aan het dak. Zo ontstond de achterste zaal van de tempel: het allerheiligste. 17 De ruimte ervoor, de grote zaal, was dus veertig el diep. 18 Het cederhout waarmee de tempel vanbinnen was afgewerkt, was versierd met houtsnijwerk van kolokwinten en bloemenranken. Alles was van cederhout; van de stenen was niets meer te zien.

19 De achterzaal van de tempel werd door Salomo ingericht om er de ark van het verbond met de HEER in onder te brengen. 20 Deze zaal, die twintig el lang, twintig el breed en twintig el hoog was, liet hij vanbinnen met bladgoud bedekken. Ook het cederhouten altaar dat ervoor stond werd met bladgoud bedekt, 21 evenals de hele binnenkant van de tempel. Vóór de achterzaal, die zelf al geheel met bladgoud was bedekt, liet hij gouden kettingen spannen. 22 De hele tempel werd van onder tot boven met bladgoud bedekt, ook het altaar van de achterzaal.

23 Van het hout van de aleppo-den liet hij twee cherubs maken van tien el hoog, die bestemd waren voor de achterzaal. 24 Elk van hun vleugels mat vijf el; de afstand van vleugelspits tot vleugelspits bedroeg tien el. 25-26 Dat gold voor beide cherubs, ze waren gelijkvormig en even groot, allebei tien el hoog en met een spanwijdte van tien el. 26 [25–26] 27 Ze werden zo in de achterzaal geplaatst dat de vleugel van de ene cherub de ene muur raakte en de vleugel van de andere de andere muur. Hun andere vleugels raakten elkaar precies in het midden van de zaal. 28 Ook de cherubs liet hij vergulden.

29 Alle wanden van de tempel, van zowel de voorste als de achterste zaal, liet hij rondom versieren met houtsnijwerk van cherubs, bloemenranken en palmetten. 30 De vloeren werden bedekt met een laagje goud, zowel in de voorste als in de achterste zaal. 31 De toegang tot de achterzaal liet hij afsluiten met deuren van aleppohout, die waren opgehangen in deurkozijnen met vijfhoekige stijlen. 32 Die twee deuren liet hij versieren met houtsnijwerk van cherubs, palmetten en bloemenranken, en met bladgoud bedekken; ook het houtsnijwerk werd verguld. 33 De deurposten van de toegang tot de grote zaal werden eveneens van het hout van de aleppo-den gemaakt, met vierhoekige stijlen. 34 Hierin werden twee scharnierende deuren van cipressenhout gehangen, die elk twee panelen hadden. 35 Ook deze deuren liet hij versieren met houtsnijwerk van cherubs, palmetten en bloemenranken, dat vervolgens werd verguld. 36 De ommuring van de binnenhof liet hij optrekken uit drie lagen op maat gehouwen steen, met daar bovenop een laag cederhouten balken.

37 De fundering van de tempel voor de HEER werd gelegd in het vierde jaar van Salomo’s regering, in de maand ziw. 38 In zijn elfde regeringsjaar, in de maand bul, de achtste maand, was de tempel tot in de kleinste details geheel volgens plan voltooid. Salomo besteedde dus zeven jaar aan de bouw van de tempel.

De wijsheid van koning Salomo

Als Salomo nog maar net koning is geworden van Israël geeft God hem de gelegenheid een wens te doen. Zonder lang na te denken doet Salomo een keuze waarmee God erg ingenomen is. Salomo vraagt niet om rijkdom, roem, of mooie vrouwen. Hij vraagt om wijsheid en uiteraard verhoort God dat gebed van Salomo. De wijsheid van Salomo zal spreekwoordelijk worden. Dat is zo tot op de dag van vandaag. Zoals we verderop nog zullen zien, krijgt Salomo ook van rijkdom en vrouwelijk gezelschap meer dan zijn deel. Vrouwen, en dan met name buitenlandse vrouwen, worden echter ook de ondergang van het koningshuis van Salomo.

De bouw van de tempel (was al voorspelt aan David)

David vond het niet eerbiedig dat God n een tent woonde en hij in een cederhuis. Daarom zei David tegen de profeet Nathan dat hij een huis voor de Heere wilde bouwen. Die nacht kreeg Nathan een droom waarin de Heere zei dat David de tempel niet mocht bouwen. Dit mocht hij niet doen omdat David veel bloed vergoten had bij de vijanden. De volgende ochtend vertelt Nathan dit aan David. En David wordt niet boos. Hij prijst de Heere voor al Zijn daden. Wat een grote les zit hierin. Daar kunnen we een voorbeeld aan nemen. Hoe vaak danken wij de Heere als er iets tegen zit?

De belofte komt, want Salomo mag de tempel bouwen. Hij zendt een bode naar Hiram, de koning van Tyrus. Salomo vraagt om manschappen van Tyrus om te helpen met de bouw van de tempel en hij vraagt om ceder- en dennenhout. Hiram belooft om het cederhout en het dennenhout te kappen en het naar Israël te brengen met zijn manschappen. Dan kunnen ze beginnen met de bouw van de tempel. Ze bouwen de tempel op de berg Moria, de dorsvloer van Ornan de Jebusiet. Het huis des Heere wordt gemaakt van volmaakten stenen. Dit wordt gedaan zodat er geen geluiden hamers, bijlen of ander gereedschap gehoord kan worden in het huis. De tempel werd 27 meter lang, 9 meter breed en 13,5 meter hoog. Er zijn ook zijkamers en een voorhof aan gevestigd. 

Na 7 jaar is de tempel klaar. Dan wordt de tempel ingericht. Eerst kom je twee koperen pilaren tegen. Dan ga je het eerste voorhof in. Deze is toegankelijk voor het volk. Hier in staat een koperen bak  waarin de priesters hun handen moeten wassen om rein de tempel in te gaan. Ook staat daar het koperen altaar. Daarna ga je het heilige in. Daar staan de 10 gouden kandelaren en 10 tafels met de toonbroden erop. 5 aan de ene kant en 5 aan de andere kant. In het midden staat het gouden reukofferaltaar. Dat moet dag en nacht blijven branden. Tussen het heilige en het heilige der heilige hangt een voorhangsel van hemelsblauw met twee cherubsen erop. In het heilige der heilige staat de ark onder de vleugels vande 2 cherubs. De cherubs zijn van goud. Na de inrichting van de tempel is er een wolk in de tempel. Deze wolk is het symbool van de aanwezigheid van God. Hij wil in de tempel wonen en gediend worden. Daarna gaat Salomo op een gestoelte staan en dan bid Salomo met het volk tot God. Hij smeekt God of Hij in de tempel wil wonen.

Nadat de tempel klaar is, gaat Salomo zijn eigen paleis bouwen. Hier doet hij 13 jaar over. Dat houdt niet in dat het paleis belangrijker was voor Salomo. Nee, bij de bouw van de tempel waren er veel meer bouwers aanwezig, omdat Salomo wilde dat de tempel snel klaar was.
Salomo heeft dus veel betekend voor de tempelbouw.

Salomo's gebed om wijsheid

Het derde hoofdstuk van het bijbelboek Koningen I vertelt hoe God in een droom aan Salomo verschijnt en hem uitnodigt zijn wens te doen. De Nederlandse historiebijbel uit de veertiende eeuw zegt het als volgt: "Ende des nachts doe openbaerde God Salomon in sinen slaep ende seide: 'Bidt van Mi wat gi wilt; Ic selt u geven'." Salomo geeft een uiterst diplomatiek antwoord. Hij benadrukt eerst hoe jong en onervaren hij nog is: "ic ben noch een cleyn kint ... ende weet noch minen inganc noch minen uutganc niet..." en vervolgens vraagt hij: "geeft uwen knecht een leerlic hert ende wijsheit ... ende geeft mi verstant ende ondersceit te kennen ... dat guede voir dat quade".

Salomo zegt het wat omslachtig, maar hij vraagt of God hem leergierig wil maken en hem wijsheid wil schenken en het vermogen goed en kwaad te onderscheiden. Die wijsheid wil hij vooral gebruiken om goed te kunnen rechtspreken. We kunnen goed begrijpen dat Salomo's antwoord 'God behaagde'. Minder eenvoudig is het te begrijpen dat God zo tevreden is met de jonge koning als we ons realiseren dat Salomo, zo jong als hij is, zijn eigen broer Adonia en diens aanhanger Joab heeft laten vermoorden. Bovendien heeft hij, volgens de Nederlandse historiebijbel pas elf jaar oud, al een kind verwekt bij zijn vrouw, de dochter van de farao van Egypte.

Salomo's wijsheid in de praktijk: het Salomonsoordeel

Als David op sterven ligt, wil hij dat Salomo koning wordt. Hier is zijn zoon Adonia niet mee eens en probeert zelf koning te worden. De profeet Nathan hoort dit en voorkomt dat Adonia zichzelf tot koning zalft. Dan wordt toch Salomo tot koning gezalfd. In 1 van zijn eerste regeringsjaren brengt Salomo een groot offer. Dit doet hij op een berg in Gibeon. In een nacht verschijnt God aan Salomo en zegt:”Begeer wat Ik u geven zal”. Salomo belijdt dat hij nog zo jong is om te regeren en daarom vraagt hij een verstandig hart. Om het volk te kunnen richten en  dat hij verstandelijk het goede van het kwade kan onderscheiden. Op zijn  gebed krijgt Salomo direct antwoordt. Salomo vraagt niet om aardse goederen. Hieruit blijkt dat Salomo weet en beseft dat er meer is dan alleen dit keven met al zijn begeerlijkheden.

Dit is een goede leer voor ons. Hoe vaak bidden wij niet tot God om aardse dingen t begeren. Het is niet verkeerd om te bidden voor aardse dingen, maar we beseffen niet altijd dat er meer is dan dat. Omdat Salomo een verstandig hart heeft gevraagd, krijgt hij dat. Hij krijgt het zelfs overvloedig. God zegt:”…dat uws gelijke voor u niet geweest is, en uws gelijke na u niet opstaan zal”. Hieruit blijkt dat er niemand voor Salomo zo wijs is geweest en dat er na Salomo niemand zal komen die zo wijs is. Maar Salomo krijgt nog meer. De Heere belooft hem rijkdom en eer. Ook hiermee zal Salomo met geen van de toenmalige koningen vergeleken kunnen worden. Ook belooft God hem dat Hij zijn levensdagen verlengen zal.

Maar daar zit wel een voorwaarde aan. Salomo moet dan zijn hele leven lang God dienen en in de wegen des Heere wandelen, in de voetsporen van zijn vader David. Voor al deze geschenken brengt Salomo een offer om de Heere te danken. Doen wij dat ook? God heeft ons al zoveel dingen gegeven en al zoveel beloftes gedaan die Hij zal waarmaken. Mar dank jij Hem daar ook voor? Hij is het waard en Hij heeft het verdiend. Salomo’s wijsheid komt al snel openbaar. Op een geven moment komen er twee vrouwen bij Salomo. Ze vertellen dat ze allebei een baby hadden, maar 1 ervan is er gestorven. Ze zeggen allebei dat de baby van haar is.  Salomo stelt voor om de baby in tweeën te snijden en ze allebei de helft te geven. De echte moeder van het kind protesteert en wil nog liever dat het kind bij de andere vrouw is. Hierdoor weet Salomo wie de echte moeder is van de baby. Heel Israël hoort van het oordeel van Salomo en ze zien daarin de wijsheid die Salomo  van de Heere heeft gekregen.

Het gerucht van de wijsheid van Salomo gaat de wereld in. Dit gerucht gaat samen met de God van Salomo. Het gerucht van Salomo’s wijsheid dringt zelfs door tot het gebeid in Zuid-Arabië. Daar woont de koningin van Scheba. Zij heeft ook gehoord van de wijsheid van Salomo. Ze wil kennis maken met Salomo en met zijn God. Ze heeft veel spreuken bedacht. Deze spreuken hebben allemaal een diepere betekenis. De bedoeling van de koningin is te kijken of Salomo ze allemaal kan oplossen. Salomo verklaart ze allemaal. Gen enkele is voor hem verborgen. Aan het eind van haar bezoek zegt de koningin dat het gerucht wat ze gehoord heeft, verre wordt overtroffen door de werkelijkheid. Ze prijst de mannen die voor Salomo mogen werken en dat ze zijn wijsheid mogen horen. Bovenal prijst de koningin de God van Salomo en ze erkent de Heere als het volk van Israël. De wijsheid van Salomo ging dus verder dan alleen Israël.

De Israëlische koning Salomo is niet alleen vermaard om zijn wijsheid

Ziijn naam leeft voort in de uitdrukking 'een salomonsoordeel', maar ook door de tempel die zijn naam draagt. Salomo maakte Jeruzalem tot politiek en religieus centrum. Hoogtepunt van zijn ambitieuze bouwprogramma was de grote tempel (voltooid in 968 v.Chr.), met in het Heilige der Heiligen de ark van het verbond, waarin de tafels van de wet werden bewaard. In dit deel van de tempel, alleen toegankelijk voor de hogepriester, zweefde de onzichtbare geest van God. Het tempelcomplex werd in 586 v.Chr. door de Babyloniërs verwoest. Na terugkeer uit hun ballingschap bouwden de Joden een nieuwe, nog grotere tempel (waaruit Jezus later de geldwisselaars zou verjagen), die in het jaar 70 door de Romeinen met de grond gelijk werd gemaakt, om nooit meer herbouwd te worden.

De befaamde Klaagmuur is het enige overblijfsel dat nog herinnert aan de tweede tempel. Op de huidige Tempelberg zijn nu de Rotskoepel en de Al-Aqsamoskee de grootste blikvangers. De tempel van Salomo is door de eeuwen heen een bron van inspiratie en verering geweest, voor zowel het jodendom en het christendom als de islam. Zonder de tempel zouden de Hagia Sophia in Constantinopel, de Rotskoepel in Jeruzalem, het hoofdkwartier van de Tempeliers en talloze middeleeuwse kathedralen ondenkbaar zijn geweest. De tempel heeft bovendien een mysterieuze kant: middeleeuwse magiërs gebruikten hun magische krachten om de demonen die volgens de overlevering de tempel hadden gebouwd te temmen. Mystici uit allerlei geloofsrichtingen kregen visioenen van een hemelse tempel als afspiegeling van de aardse tempel, waar goddelijke kennis werd geopenbaard. Ook in de vrijmetselarij speelt de tempel van Salomo een grote rol.