[1] 1 In het begin schiep God de hemel en de aarde. (1:1-3) In het begin schiep God de hemel en de aarde
[...] God zei – Ook mogelijk is de vertaling: ‘In het begin toen God de hemel en de aarde schiep [...] zei God’. 2 De aarde was nog woest en doods, en duisternis lag over de oervloed, maar Gods geest zweefde over het water. (1:2) Gods geest zweefde over het water – Gods geest, of: ‘Gods adem’. Ook mogelijk is de vertaling: ‘een hevige wind joeg het water op’.

3 God zei: ‘Er moet licht komen,’ en er was licht. 4 God zag dat het licht goed was, en hij scheidde het licht van de duisternis; 5 het licht noemde hij dag, de duisternis noemde hij nacht. Het werd avond en het werd morgen. De eerste dag.

6 God zei: ‘Er moet midden in het water een gewelf komen dat de watermassa’s van elkaar scheidt.’ 7 En zo gebeurde het. God maakte het gewelf en scheidde het water onder het gewelf van het water erboven. 8 Hij noemde het gewelf hemel. Het werd avond en het werd morgen. De tweede dag.

9 God zei: ‘Het water onder de hemel moet naar één plaats stromen, zodat er droog land verschijnt.’ En zo gebeurde het. 10 Het droge noemde hij aarde, het samengestroomde water noemde hij zee. En God zag dat het goed was.

11 God zei: ‘Overal op aarde moet jong groen ontkiemen: zaadvormende planten en allerlei bomen die vruchten dragen met zaad erin.’ En zo gebeurde het. 12 De aarde bracht jong groen voort: allerlei zaadvormende planten en allerlei bomen die vruchten droegen met zaad erin. En God zag dat het goed was. 13 Het werd avond en het werd morgen. De derde dag.

14 God zei: ‘Er moeten lichten aan het hemelgewelf komen om de dag te scheiden van de nacht. Ze moeten de seizoenen aangeven en de dagen en de jaren, 15 en ze moeten dienen als lampen aan het hemelgewelf, om licht te geven op de aarde.’ En zo gebeurde het. 16 God maakte de twee grote lichten, het grootste om over de dag te heersen, het kleinere om over de nacht te heersen, en ook de sterren. 17 Hij plaatste ze aan het hemelgewelf om licht te geven op de aarde, 18 om te heersen over de dag en de nacht en om het licht te scheiden van de duisternis. En God zag dat het goed was. 19 Het werd avond en het werd morgen. De vierde dag.

20 God zei: ‘Het water moet wemelen van levende wezens, en boven de aarde, langs het hemelgewelf, moeten vogels vliegen.’ 21 En hij schiep de grote zeemonsters en alle soorten levende wezens waarvan het water wemelt en krioelt, en ook alles wat vleugels heeft. En God zag dat het goed was. 22 God zegende ze met de woorden: ‘Wees vruchtbaar en word talrijk en vul het water van de zee. En ook de vogels moeten talrijk worden, overal op aarde.’ 23 Het werd avond en het werd morgen. De vijfde dag.

24 God zei: ‘De aarde moet allerlei levende wezens voortbrengen: vee, kruipende dieren en wilde dieren.’ En zo gebeurde het. 25 God maakte alle soorten in het wild levende dieren, al het vee en alles wat op de aardbodem rondkruipt. En God zag dat het goed was.

26 God zei: ‘Laten wij mensen maken die ons evenbeeld zijn, die op ons lijken; zij moeten heerschappij voeren over de vissen van de zee en de vogels van de hemel, over het vee, over de hele aarde en over alles wat daarop rondkruipt.’ 27 God schiep de mens als zijn evenbeeld, als evenbeeld van God schiep hij hem, mannelijk en vrouwelijk schiep hij de mensen. 28 Hij zegende hen en zei tegen hen: ‘Wees vruchtbaar en word talrijk, bevolk de aarde en breng haar onder je gezag: heers over de vissen van de zee, over de vogels van de hemel en over alle dieren die op de aarde rondkruipen.’ 29 Ook zei God: ‘Hierbij geef ik jullie alle zaaddragende planten en alle vruchtbomen op de aarde; dat zal jullie voedsel zijn. 30 Aan de dieren die in het wild leven, aan de vogels van de hemel en aan de levende wezens die op de aarde rondkruipen, geef ik de groene planten tot voedsel.’ En zo gebeurde het. 31 God keek naar alles wat hij had gemaakt en zag dat het zeer goed was. Het werd avond en het werd morgen. De zesde dag.

[2] 1 Zo werden de hemel en de aarde in al hun rijkdom voltooid. 2 Op de zevende dag had God zijn werk voltooid, op die dag rustte hij van het werk dat hij gedaan had. 3 God zegende de zevende dag en verklaarde die heilig, want op die dag rustte hij van heel zijn scheppingswerk.

4 Dit is de geschiedenis van de hemel en de aarde. Zo ontstonden ze, zo werden ze geschapen.

Aspecten van de schepping

(1) De schepping is het werk van de drie-enige God

Van de werken van God naar buiten toe (opera ad extra) is de schepping de eerste. Het scheppingswerk wordt in oeconomische zin aan de Vader toegeschreven, maar de andere Personen staan daar niet buiten. Is Christus de Scheppingsmiddelaar? Ja, mits het niet dualistisch ingekleurd wordt. Volgens Bavinck heeft God bij de schepping op de herschepping gerekend. Daarom is Christus zowel Middelaar der herschepping als Middelaar van de schepping. Hij heeft niet alleen een soteriologische, maar ook een kosmologische betekenis. Inderdaad is alles geworden door (dia) Christus, maar dit is een bewerken en niet zozeer een bemiddelen. Er is dus geen reden om in het deelnemen van de Zoon aan het scheppingswerk een analogie van het nieuwtestamentische middelaarschap te zien. Om de kosmische betekenis die het werk van Christus heeft behoeft niet verondersteld te worden dat Hij in de schepping al Middelaar was.

(2) God heeft de schepping gewild

In Gen. 1 zien we Gods gebiedend spreken. Er ligt een plan van God aan ten grondslag. Hij had de schepping niet nodig. Er is dus geen noodzaak voor God, want dat zou afbreuk doen aan Gods onafhankelijkheid. Maar het is ook niet een zelfbeperking van God. Brunner leerde de zelfstandigheid van de schepping en zegt dat God Zichzelf beperkte. Met de schepping van de wereld begint reeds de kenosis (ontlediging). Berkhof ziet scheppen als het neerbuigen van God. God staat macht af. Moltmann ziet in de schepping ook zelfbeperking en vernedering. Zijn scheppende liefde is namelijk altijd liefde die lijdt. Wij belijden dat God uit Zichzelf bestaat (a se). Dit is de onafhankelijkheid van God (independentia Dei).

(3) God heeft alles uit niets geschapen

Zo staat het niet letterlijk in de Bijbel. In 2 Makkabeeën 7:28 staat dit wel. Het is een misverstand te denken dat ‘niets’ opgevat moet worden als het ‘niet-zijnde’. Uit niets wil zeggen dat er ook niets aan voorafging (ex nihilo is tegelijk post nihilum). In Gen. 1:2 is sprake van woestheid en leegte (tohoe wabohoe). Dit ziet niet op een chaos. Wel is het zo dat de aarde nog niet de geordende vorm had. Het ‘niets’ heeft bij Barth een eigenaardige functie. God maakt beide aspecten van de schepping (de licht- en schaduwzijde), haar ‘jubel’ en haar ‘jammer’ tot zijn eigen zaak in de vernedering en verhoging van Christus. Dit hangt weer samen met zijn scheppingsleer, die christocentrisch is. Het goddelijke scheppen van Gen. 1 is in de eerste plaats een scheiden van het licht van de duisternis. De zonde van de mens, die in Gen. 3 beschreven is, bevestigt het feitelijke bestaan van het nietige. Christus is overwinnaar. Nu is het rijk van het nietige met zijn dreigende verwoestende macht alleen nog schijn. Barth legt hier een dialectisch schema over de tekst heen! Schilder zegt over deze speculatieve redenering: ‘Spaar ons dit neo-manicheïsme’.

(4) God heeft alles goed geschapen

‘En zie, het was zeer goed’. De goedheid van de geschapen werkelijkheid is niet beperkt tot een deel ervan. Met name Van Ruler protesteert tegen hen die het stoffelijke en lichamelijke niet zonder meer goed noemen. Bij hem heet de stoffelijke werkelijkheid zelfs de eigenlijke schepping. De mens moet het hele leven en elke enkele dag genieten als een sappige perzik. De geschapen werkelijkheid is zeer veelvormig en zeer gevarieerd. God schiep plant en dier naar hun aard. De rijkdom van levensvormen laat ons de goedheid van de schepping zien. God heeft een welgeordend geheel geschapen. Hij trok grenzen, die wij niet mogen overschrijden. De wetten en normen die God aan al het geschapene gaf, zijn door de zondeval van de mens niet veranderd. Volgens Berkhof ligt er een tragisch element in de wereld: ‘Zij is onvoltooid, onaf, defectief (…) Waarom heeft God iets (voorlopig) gewild, dat Hij toch (uiteindelijk) niet wil?’ Het is blijkbaar nooit Gods bedoeling geweest om een wereld kant en klaar in het aanschijn te roepen. Hij wil kennelijk, dat Zijn schepping een geschiedenis doormaakt van weerstand en worsteling, van lijden en strijden. Eenmaal zal al het negatieve niet opwegen tegen de heerlijke uitkomst. De schepping spreekt van een reikhalzend verlangen van de schepping, die met barensnood te vergelijken is. Berkhof wil niet weten van de breuk van de zondeval. Hij heeft een evolutionair wereldbeeld. Wat men als een tragisch element of als een bitter raadsel in deze wereld beschouwt, mogen wij niet tot de scheppingsgeschiedenis herleiden, alsof God dat voorlopig gewild zou hebben.

(5) Het doel van de schepping

De hoofdzaak is niet dat de schepping omwille van de mens was. Laatste doel is dat er mensen zijn tot Zijn dienst. Alles moet dienen tot de verheerlijking van God. De Catechismus van Genève zegt in de eerste twee antwoorden dat het de bestemming van de mens is om God te kennen en dat God ons heeft geschapen en in deze wereld gezet om in ons verheerlijkt te worden. De Ned.Gel.Bel. zegt dat God aan elk schepsel zijn wezen, vorm en gestalte heeft gegeven en aan ieder zijn eigen functie om zijn Schepper te dienen. De mens staat niet in het centrum. Het gaat om Gods heerlijkheid. Het is God, om wie en door wie alle dingen bestaan. Hij heeft de wereld bedoeld voor Zijn Koninkrijk.

(6) Schepping en voorzienigheid

Er zijn bijbelteksten waar met ‘scheppen’ de daden van God in de geschiedenis bedoeld wordt. Het geloof in de Schepper wordt in verschillende confessies met de belijdenis van de voorzienigheid van God verbonden. Er is een directe relatie tussen de schepping en regering van de wereld, maar er is ook verschil. Het rusten van God duidt aan dat Hij niet voortgaat met Zijn scheppingswerk. Men heeft de voorzienigheid van God wel omschreven als voortgaande schepping (creatio continua). Volgens Schleiermacher is de leer dat God de wereld onderhoudt geheel gelijk aan de leer dat God de Schepper van de wereld is. Schepping is dan geen schepping van den beginne en geen schepping uit niets meer. We mogen dus de schepping niet laten opgaan in de onderhouding en regering. We kunnen volgens Berkouwer maar beter de term creatio continua voorkomen, omdat het misbruikt wordt. De tijd is met de wereld geschapen en de wereld met de tijd.

(7) Schepping en verlossing

De volgorde schepping – zondeval – verlossing is door velen losgelaten. Bekend is de uitspraak van Barth: ‘Er was geen gouden eeuw’. Volgens Barth is het zo dat ‘der Urmensch war sofort der Ursünder’. Kuitert wil ook niet meer weten van deze volgorde. Hij wil van de eerste hoofdstukken van Genesis een ‘leermodel’ of een ‘interpretatiemodel’ maken. Zonde is regressie als een raadselachtige contra-beweging van ons. In de nieuwere rooms-katholieke theologie ziet men de ‘oerverhalen’ van Gen. 1-11 als symbolische verhalen. Vooral onder invloed van Barth is er gezocht naar een vervlechting of vermenging van schepping en verlossing. De schepping is de uitwendige grond van het verbond en het verbond is de inwendige grond van de schepping, aldus Barth. Christus is de grond van de schepping. Het gaat bij Barth niet alleen om de orde van kennen (de noëtische orde), maar ook om de orde van zijn (het ontische). Hij zegt dat de wereld geschapen en gedragen is door het Kindje dat in Bethlehem geboren is. Het heil in Christus zou al met de schepping gegeven zijn. Wie het zo stelt, heeft de deur geopend voor een ‘monisme van de genade’ met vergaande consequenties in de richting van het universalisme. Wij zeggen: de schepping is theocentrisch; de verlossing christocentrisch. Voor Barth en ook voor anderen is de eenheid van Gods werk een belangrijk motief. Alles staat in het licht van de genade. Maar de eenheid in het werk van God wordt niet verbroken als het verlossende werk van Christus niet met de schepping begint, maar na de zondeval!

VERHAAL VOOR DE KINDEREN : GOD DIE ALLES HEEFT GEMAAKT

Héél lang geleden was er nog helemaal niets, alleen maar een woeste donkere leegte. Er waren geen bloemen of bomen, geen dieren en ook geen mensen. Kun jij je dat voorstellen dat er nog geen mens bestond?
Vreemd hè?
Maar weet je wie er wel bestond…God!
God was er altijd al, Hij is er nu en Hij zal er altijd zijn.
Er is nooit een moment geweest dat God er niet was.

Toen ging God iets heel moois maken, iets waar wij nu nog steeds van mogen genieten, luister maar…
God zei: "Ik wil dat er licht is." En toen was er licht. God noemde het licht: Dag, en het donker noemde Hij: Nacht.
Zo was er verschil tussen dag en nacht en God
wilde dat het licht er voortaan altijd zou zijn.
God was er blij mee en zag dat het goed was.
Het werd donker, de nacht kwam en daarna weer het licht in de morgen.
De eerste dag.

Toen maakte God de mooie blauwe lucht, waar de wolken langs zweven. Dit deed Hij door het water te scheiden dat beneden was en boven.
 Die mooie luchten noemde God: Hemel.
 Het werd weer avond en weer morgen.
 De tweede dag.

God wilde dat het woeste water zich terugtrok, zodat er ook land zou ontstaan. En zo gebeurde het.
Het water bruiste nog wel, maar het kon niet meer overal komen, alleen daar waar God het wilde.
Het samengevloeide water noemde God: Zee, en het droge
land noemde Hij: Aarde.
En op die aarde zag je allemaal mooie groene puntjes verschijnen en ze werden steeds groter. God liet prachtige bloemen, bomen en planten groeien, in allerlei soorten.
God was er blij mee en zag dat het goed was.
Het werd avond en weer morgen.
De derde dag.

Ook maakte God de zon, de maan en duizenden sterren.
De zon heerste over de dag, ze straalde aan de blauwe hemel en verwarmde de aarde, zodat de bloemen blij hun kopjes ophieven naar het licht.
De maan scheen over de slapende aarde en verlichtte de donkere nacht, samen met wel duizenden flonkerende sterren.
Nu zouden de dagen en de nachten elkaar altijd aflossen.
Ook de dagen, jaren en eeuwen zouden komen en gaan.
God was er blij mee en zag dat het goed was.
Weer kwam de avond en een nieuwe morgen.
De vierde dag.

En God wilde dat er vissen zouden zijn in de zeeën en rivieren.
Ook wilde Hij vogels in de lucht. Zo gebeurde het.
Het water was niet leeg meer, het krioelde van levende wezentjes, vissen en allerlei andere dieren die in het water plonsden en speelden.
In de lucht vlogen schitterende vogels en je kon het getjilp en gezang horen van de vogels in de bomen. Zij zongen het hoogste lied tot eer van God, hun
Schepper.
God zegende deze dieren en gaf hun de aarde om te wonen.
Zij maakten God blij en Hij zag dat het goed was.
De avond kwam en een nieuwe morgen. De vijfde dag.

Daarna maakte God al de dieren in allerlei soorten, de wilde dieren, het vee en de kruipende dieren. Toen was de aarde vol van leven. Overal waren dieren, in de bergen, op de dalen, langs de zeeën en rivieren, in de woestijnen.
Alles wat God gemaakt had maakte Hem blij en Hij zag dat het goed was.

Maar het allermooiste moest nog komen.
Hij zei, Ik wil mensen maken die op Mij lijken, die Mij kennen en die van Mij kunnen houden.
Toen maakte God uit het stof van de aarde de mens, het allermooiste wezen dat op aarde bestaat en Hij blies Zijn levensadem in de neus van de mens. De mens mocht gaan zorgen voor Gods prachtige schepping, voor de aarde en voor al de dieren die er op leefden.
God zegende de mens en gaf hem de hele aarde om daar op te leven en gelukkig te zijn.
En God zag alles wat Hij gemaakt had en het maakte Hem zo blij, want het was zeer goed!
Toen kwam de avond en weer een nieuwe morgen.
De zesde dag.

Op de zevende dag rustte God van Zijn werk.
Hij zegende die dag en maakte van de zevende dag een rustdag.
Voortaan zou de zevende dag een bijzondere dag zijn, een dag tot eer van God.

Zo maakte God de hemel en de aarde.
Zo machtig is onze God.
Het is in onze ogen niet te begrijpen, want wij zijn maar kleine mensjes en God is zoveel machtiger en groter.
God houdt heel veel van Zijn schepping en in het bijzonder van de mens.
Daar hoor jij ook bij, jij bent ook een schepsel van God en God wil niets liever dan dat Zijn kinderen gelukkig zijn.
Dat was het doel van Zijn schepping, dat mensen gelukkig zullen leven, dicht bij Hem.
Hij houdt van jou en jij mag van Hem houden, daar word je blij van.