Abigaäls ontmoeting met David

1 Samuël XXV 23-24 - Abigaäls ontmoeting van David

1 Samuël stierf. Toen kwam geheel Israël bijeen, bedreef rouw over hem en begroef hem in zijn huis te Rama. En David ging op weg en trok naar de woestijn Paran.
 
2 Nu woonde er in Maon een man, die te Karmel zijn bedrijf had. Die man was zeer rijk: hij bezat drieduizend schapen en duizend geiten. Hij was te Karmel bij het scheren van zijn schapen. 3 De man heette Nabal en zijn vrouw Abigaïl. De vrouw had een goed verstand en was schoon van gestalte, maar de man was hard en ruw in zijn optreden. Hij was een Kalebiet. 4 Toen David in de woestijn hoorde, dat Nabal zijn schapen schoor, 5 zond hij tien mannen en David zeide tot de mannen: Gaat naar Karmel en begeeft u naar Nabal. Vraagt hem uit mijn naam naar zijn welstand 6 en zegt dit: Gegroet! Vrede zij u, vrede zij uw familie, vrede zij over al wat gij bezit. 7 Nu dan, ik heb gehoord, dat men bij u aan het scheren is. Nu zijn wij uw herders, die bij ons hebben vertoefd, niet lastig gevallen en nooit hebben zij iets gemist zolang zij te Karmel waren. 8 Vraag uw knechten, dan zullen zij het u bevestigen. Wil daarom aan deze mannen gunst betonen; wij zijn immers op een feestdag gekomen. Geef toch uw dienaren en uw zoon David, wat gij voor de hand hebt.

9 Toen de mannen van David daar gekomen waren, spraken zij tot Nabal uit naam van David alles wat hun opgedragen was, en wachtten af. 10 Maar Nabal antwoordde de dienaren van David: Wie is David? En wie is de zoon van Isaï? Er zijn tegenwoordig veel knechten, die van hun heer weglopen. 11 Zou ik dan mijn brood, mijn water en wat ik voor mijn scheerders geslacht heb, nemen en aan lieden geven, van wie ik niet weet, waar zij vandaan komen?
 
12 Toen maakten de mannen van David rechtsomkeert, kwamen terug en berichtten hem alles wat er gebeurd was. 13 Daarop zeide David tot zijn manschappen: Ieder gorde zijn zwaard aan. Toen gordde ieder zich het zwaard aan; ook David zelf gordde zijn zwaard aan. Daarna trokken ongeveer vierhonderd man op achter David, terwijl er tweehonderd bij het pakgoed bleven.
 
14 Maar aan Abigaïl, de vrouw van Nabal, had één van de knechten meegedeeld: Zie, David heeft uit de woestijn boden gezonden om onze heer te begroeten en hij is tegen hen uitgevaren. 15 Toch zijn die mannen zeer goed voor ons geweest; zij zijn ons niet lastig gevallen en wij hebben niets gemist al de tijd, dat wij in het veld waren en in hun nabijheid op en neer trokken. 16 Een muur waren zij om ons heen, zowel bij nacht als bij dag, al de tijd, dat wij in hun nabijheid de schapen weidden. 17 Nu dan, weet wel wat u te doen staat, want over onze heer en over zijn gehele huis is het onheil vast besloten, en hij is een man van niets, men kan met hem niet spreken. 18 Toen nam Abigaïl haastig tweehonderd broden, twee kruiken wijn, vijf toebereide schapen, vijf maten geroosterd koren, honderd rozijnenkoeken en tweehonderd klompen vijgen, laadde die op ezels, 19 en zeide tot haar knechten: Trekt voor mij uit; zie, ik kom achter u aan. Maar haar man Nabal deelde zij het niet mee.
 
20 Toen zij, gezeten op de ezel, door een bergkloof omlaag reed, zie, David en zijn mannen daalden af, haar tegemoet, en zij stond voor hen. 21 David nu had gezegd: Ik ben er geheel bedrogen mee uitgekomen, dat ik alles beschermd heb wat deze in de steppe had, zodat hij niets mist van al wat hij bezit; hij heeft mij kwaad voor goed vergolden. 22 Zó moge God aan de vijanden van David doen, ja nog erger, indien ik, eer het morgen is, van al wat hij bezit, ook maar één man in leven laat.
 
23 Toen Abigaïl David zag, sprong zij haastig van de ezel af en wierp zich vlak voor David op haar aangezicht; zij boog zich ter aarde, 24 wierp zich voor zijn voeten neer en zeide: Op mij, mijn heer, rust de schuld. Laat uw dienstmaagd toch tot u mogen spreken, en hoor de woorden van uw dienstmaagd aan. 25 Mijn heer store zich niet aan deze man van niets, aan Nabal, want zoals zijn naam is, is hij: Nabal heet hij en een dwaas is hij. Maar ik, uw dienstmaagd heb de mannen die mijn heer gezonden heeft, niet gezien. 26 Nu dan, mijn heer, zo waar de HERE leeft en zo waar gij zelf leeft, die de HERE ervoor bewaard heeft bloedschuld op u te laden en het recht in eigen hand te nemen, nu dan, moge het uw vijanden en hun die kwaad tegen mijn heer beramen, vergaan als Nabal. 27 Dit geschenk dan, dat uw slavin aan mijn heer brengt, moge aan de mannen gegeven worden, die in het gevolg van mijn heer zijn. 28 Vergeef toch de overtreding van uw dienstmaagd, want de HERE zal voor mijn heer zeker een bestendig huis maken, omdat mijn heer de oorlogen des HEREN voert en er geen kwaad bij u gevonden wordt, uw leven lang. 29 Mocht ooit een mens zich opmaken om u te vervolgen en u naar het leven te staan, dan zal de ziel van mijn heer gebonden zijn in de bundel der levenden bij de HERE, uw God, maar de ziel uwer vijanden zal Hij wegslingeren uit de holte van de slinger. 30 Als nu de HERE mijn heer doet naar al het goede dat Hij u heeft toegezegd en u tot vorst over Israël aanstelt, 31 dan zal het mijn heer niet tot een struikelblok of zijn hart tot een aanstoot zijn, dat mijn heer zonder oorzaak bloed vergoten en zichzelf recht verschaft zou hebben. En als de HERE aan mijn heer wel gedaan heeft, denk dan aan uw dienstmaagd.
 
32 Toen zeide David tot Abigaïl: Geprezen zij de HERE, de God van Israël, die u op deze dag mij tegemoet gezonden heeft; 33 geprezen zij uw verstand en gezegend zijt gij zelf, dat gij mij op deze dag ervan weerhouden hebt om bloedschuld op mij te laden en het recht in eigen hand te nemen. 34 Maar zo waar de HERE, de God van Israël, leeft, die mij ervoor bewaard heeft u kwaad te doen – indien gij mij niet haastig tegemoet gekomen waart, er zou bij Nabal niet één man in leven gebleven zijn, eer het morgenlicht aanbreekt. 35 Toen nam David van haar aan, wat zij hem bracht, en zeide tot haar: Ga in vrede naar uw huis terug; zie, ik luister naar u en ben u welgezind.
 
36 Abigaïl kwam bij Nabal en zie, hij had in zijn huis een feestmaal, als het feestmaal van een koning. Nabal was in een vrolijke stemming en hij was zwaar beschonken. Daarom vertelde zij hem hoegenaamd niets, eer het morgenlicht aanbrak. 37 De volgende morgen echter, toen de roes van Nabal geweken was, vertelde zijn vrouw hem deze dingen. Toen stokte zijn hart in zijn binnenste en hij werd als een steen. 38 En na ongeveer tien dagen sloeg de HERE Nabal, zodat hij stierf.
 
39 Toen David hoorde, dat Nabal dood was, zeide hij: Geprezen zij de HERE, die het rechtsgeding voor de schande, mij door Nabal aangedaan, gevoerd heeft en die zijn knecht van het kwade afgehouden heeft. De HERE heeft het kwade van Nabal op diens eigen hoofd doen neerkomen. Daarop zond David boden om er met Abigaïl over te spreken, dat hij haar tot vrouw wilde nemen.
 
40 De dienaren van David kwamen tot Abigaïl te Karmel en spraken tot haar: David heeft ons tot u gezonden opdat hij u tot zijn vrouw zou nemen. 41 Toen stond zij op, boog zich neer met het aangezicht ter aarde en zeide: Zie, uw dienstmaagd wil de slavin zijn, die de voeten van de knechten mijns heren wast. 42 Daarna begaf Abigaïl zich haastig op weg: zij reed op haar ezel, met vijf van haar dienaressen in haar gevolg. Zij volgde de boden van David en werd zijn vrouw.
 
43 Ook Achinoam uit Jizreël had David tot vrouw genomen; beiden waren zijn vrouwen. 44 Saul echter had zijn dochter Mikal, de vrouw van David, gegeven aan Palti, de zoon van Laïs, uit Gallim. 

Abigaïl is de vrouw van een rijk, maar tevens hoogmoedig en gewetenloos man: Nabal
 
David en zijn mannen zijn permanent op de vlucht voor koning ->Saul als David een paar mannen naar Nabal stuurt met het verzoek om voedsel. Nabal weigert dat, hoewel David en zijn leger eerder de mannen van Nabal bescherming hebben verleend. Na een aantal afwijzingen van Nabal rukt David op tegen Nabal. Als Abigaïl dat verneemt, gaat zij David met voedsel en geschenken tegemoet en vraagt hem het leven van haar man te sparen. Zo behoedt ze David voor een brute moord. God zelf straft Nabal voor zijn hoogmoed, want Nabal sterft korte tijd later. David, onder de indruk van Abigaïls heldere verstand, vraagt haar ten huwelijk. Zij wordt zijn tweede vrouw.

Over een wijze vrouw tussen twee dwaze mannen

1.Het verhaal van David is tegelijk gewoon en buitengewoon. Er zit van alles in aan emoties en gevoelens waar wij ons in kunnen herkennen. Hele gewone dingen.

Maar de omstandigheden van Davids leven zijn zo anders dan die van ons. Het is dus niet altijd even makkelijk te weten wat je ermee aan moet met zijn verhaal.

Dat geldt in het bijzonder voor dit verhaal – een verhaal van behulpzaamheid, verraad, woede en liefde. Een verhaal over sociale en politieke machtsspelletjes, intieme relaties en de strijd om te overleven. Het is een fascinerend verhaal, en ook nog heel mooi geschreven.

Kort samengevat (maar eigenlijk moet je de tijd nemen om het verhaal uit de bijbel te lezen):

David is nog op de vlucht van koning Saul. Hij heeft een groep mensen om zich heen verzameld, een bonte gezelschap van mensen die in moeilijkheden zaten, schulden hadden of verbitterd waren. Het was een groep van ongeveer vierhonderd man. Wij mogen aannemen dat er ook vrouwen en kinderen bij waren.

David verblijft in de woestijn, waarschijnlijk nu in de buurt van Hebron. Hij moet voor zijn mensen
 zorgen, maar hij moet ook opletten dat hij niet in handen van Saul valt. Volgens dit verhaal verleent
 hij hulp aan herders en anderen die in het gevaarlijke woestijngebied moeten vertoeven. De woestijn was gevaarlijk vanwege bendes en rovers, daarnaast was er het constante gevecht om water en grazige weiden.

Daardoor komt hij in contact met de mannen en kuddes van een zekere Nabal en hij verleent hen allerlei soorten diensten. Nabal is niet zo’n beste man – zijn naam betekent “onbenul”, “dwaas”, “leeghoofd”. Waarschijnlijk niet door zijn moeder zo genaamd, de naam was zonder veel twijfel wel verdiend door zijn handelen. De bijbel zegt dat hij hard en gewetenloos was.

Maar Nabal heeft het getroffen in de liefde: hij is getrouwd met Abigaïl. Van haar wordt gezegd dat ze een helder verstand had en mooi was om te zien. Zo zie je maar weer........

In ieder geval – David heeft Nabal goed geholpen. Het is nu tijd voor Nabal om de schapen te scheren.
Dat betekent ook groot feest – de winst voor het jaar wordt opgemaakt (en misschien ook voor een deel opgedronken). En nu heeft David hulp nodig – hij komt eten en drinken tekort. Hij heeft nu zeshonderd mannen bij zich, plus vrouwen en kinderen. Hij stuurt boodschappers naar Nabal en vraagt beleefd om eten en drinken dat over is.

Nabal ontvangt de boodschappers van David erg onbeleefd. “Wie is die David? Het wemelt vandaag de dag van slaven die bij hun meester weggelopen zijn! Denken jullie heus dat ik mijn brood en vlees dat ik voor mijn scheerders heb laten klaarmaken aan de eerste de beste onbekende ga weggeven?” Davids knechten keren onverrichter zake terug en vertellen David wat ze meegemaakt hebben.

David is woedend. “Te wapen!” roept hij. Meer hoeft hij niet te zeggen. Maar zijn bedoeling is duidelijk. Hij is van plan om geen man – of, zoals de bijbel het zo helder verwoordt: niemand die tegen de muur piest - van het huishouden van Nabal in leven te laten. Gevaarlijk en snel als een speer vertrekt hij
richting het huis van Nabal.

De knechten van Nabal krijgen te horen wat er komen gaat. Ze zijn ook slim genoeg om er niet mee naar Nabal te gaan. Ze stellen Abigaïl op de hoogte van het aanstormende gevaar. Ze zijn erg positief over David en zijn opstelling tegenover Nabal, en erg negatief over Nabal – “onze heer, die onheilstichter...heeft zichzelf in het ongeluk gestort, en ons erbij!” Zij realiseren zich dat ook zij bij de mannen horen van wie David van plan is om ze van de kaart te vegen.

Abigaïl komt snel in actie. Tweehonderd broden, twee zakken wijn, gedroogd vlees van vijf schapen, geroosterd graan, rozijnen en vijgen – dit alles wordt op ezels gezet en Abigaïl vertrekt richting de woedende David. (Zonder met haar man te overleggen, trouwens.)

Zij stuurt haar knechten voor zich uit, met als bedoeling dat David eerst haar knechten en de voorraden ziet voordat zij hem ontmoet. En zo gebeurt het ook. David is nog steeds vreselijk kwaad op Nabal, maar blij verrast met de proviand én Abigaïl. Gezien de uitkomst van het verhaal moet het aannemelijk zijn dat ze allebei ter plekke verliefd raakten op elkaar.

Zij valt voor zijn voeten op haar knieën neer, buigt diep voorover en verontschuldigt zich en haar man voor David. Zij is eerlijk over wat voor een persoon Nabal is, en zegt wat zij gedaan zou hebben als zij de boodschappers van David getroffen had in plaats van Nabal – zij had heel anders gehandeld.

De schrijver van dit verhaal wil ook met dit verhaal iets anders zeggen – bij monde van Abigaïl. “Ik weet
zeker dat de Heer uw huis zal laten voortbestaan...mocht iemand het wagen om u te achtervolgen en u naar het leven te staan, dan zal het steentje van uw leven veilig geborgen zijn in de buidel waarin de Heer, uw God, de mensenlevens bewaart, maar het leven van uw vijanden zal worden weggeslingerd.”

Hier wordt duidelijk gemaakt dat het huis van David een belangrijke rol gaat spelen in Israël

Abigaïl vervloekt dus ook iedereen die David naar het leven wil staan – in de eerste plaats haar man Nabal, maar achter de schermen moeten we ook aan koning Saul denken. Zie je ook de zinspeling in de woorden van Abigaïl op Davids gevecht met Goliat? Het steentje in de buidel......

Abigaïl begrijpt wie David is en wat zijn roeping is. Zij verbindt haar lot met dat van David, met alle gevaren van dien, en bevestigt dat met haar slotwoorden: “Wanneer het eenmaal zover is, mijn heer, vergeet uw dienares dan niet.”

Dat is David beslist niet van plan: “Ik dank de Heer, de God van Israël, dat hij u vandaag op mijn weg heeft gestuurd.” Hij accepteert haar geschenken en stuurt haar terug naar huis. “Ga gerust naar huis.” Hij ziet af van zijn plan om Nabal en de mannen van zijn huis uit te roeien.

Abigaïl komt weer thuis en ziet dat haar onbenul van een man, die geen idee heeft wat er zich heeft afgespeeld, een feest gebouwd heeft – het leek wel een koningsmaal. Zij ziet dat hij dronken is en zegt dus nog niets tegen hem. “s Ochtends neemt zij hem even apart en vertelt wat er de vorige dag heeft plaatsgevonden en het gevaar dat ze liepen met z’n allen.

De gedachte dat vierhonderd man op de stoep stonden om hem en zijn manschappen te liquideren wordt Nabal te veel. Hij krijgt ter plekke een hartstilstand, en, tien dagen later, overlijdt hij.

De schrijver maakt het ons duidelijk dat de oorzaak van de dood van Nabal niet David is, noch Abigaïl,
maar God zelf. Als je cynisch bent dan stel je de vraag hoe het kan zijn dat God Nabal maakt, zoals hij is, en hem doodt omdat hij handelde naar wie hij was. Je kan deze melding ook zien als een theologische verklaring, geheel overeenkomstig de zienswijze van die tijd, van wat er plaats heeft gevonden. Meer dan één commentator suggereert dat David en Abigaïl samenzwoeren om Nabal uit de weg te ruimen – zo kon hun liefde legitiem worden.

Hoe dan ook – David looft God en prijst zichzelf gelukkig dat Nabal dood is. Bijna sneller dan dat hij op pad ging om Nabal te doden stuurt hij een bode naar Abigaïl om haar ten huwelijk te vragen. Zij aarzelde geen seconde en maakte zich klaar om David te ontmoeten. Als een van Davids vrouwen moest zij hem wel delen, maar hij was man genoeg om haar te bevredigen – en na haar ervaring met Nabal had ze geen een moment spijt van haar keus.

Wat haal je uit dit verhaal dat nuttig is voor je leven?

De bijbel presenteert David als een normaal mens

Je ziet hem vechten voor zijn leven, bereid om alles te doen wat nodig is om te overleven. Dit is geen vroom verhaal, geen verhaal waarin degelijke christenen uit de middenklassen die zich elke zondag in de kerk bevinden zich zullen herkennen. Het is ruig, gewelddadig en sexy.

Het laat zien wat een vrijheid er is, onder Gods genade, om te leven en te doen wat noodzakelijk is om je staande te houden. Natuurlijk willen we het kwaad vermijden, voor zover mogelijk. Maar soms is het niet mogelijk. Omstandigheden dwingen ons tot keuzes die we liever niet hadden willen maken. Andere mensen zetten ons voor het blok zonder dat wij dat wilden. Soms worden we overmeesterd door de passies van ons eigen hart.

David roept ons op om echt te zijn – om ons niet braver voor te doen dan wat we werkelijk zijn. Speel geen spelletjes met jezelf, je omgeving, of God.
In de oneindige zee van Gods genade kan je je dat permitteren.

Abigaïl laat ons weer een belangrijk thema van de bijbel zien. 

Viel het je op? Toen ze de eerste keer bij David kwam, neemt zij de schuld van haar man op zich: “Mij treft alle schuld, mijn heer.” En even later weer: “Vergeef me alstublieft dat ik heb gefaald.”

Abigaïl had niets verkeerds gedaan, en toch neemt zij de schuld van haar man op zich. Dit thema loopt door de hele bijbel heen en is centraal voor wat wij “het Evangelie” noemen. Namelijk, dat er iemand anders is die onze schuld op zich nam, waardoor wij vrijuit gaan. Dat is de bron van de zee van genade waarin we mogen leven.

Dat levert wel de vraag op – als dat zo is, waarom stierf Nabal? Mijn neiging is om de verklaring van de bijbel te volgen – God trof Nabal zo zwaar dat hij bezweek. Zou het kunnen zijn dat God Nabal wilden redden van zichzelf? Tenzij God zou ingrijpen, zou er weinig van Nabal heel blijven, laat staan zijn omgeving. De enige mogelijkheid die voor God overbleef was om Nabal tot zich te nemen. En Abigaïl was toch voorzien?

Wees jezelf. God kan het hebben.