Vrucht van de Heilige Geest

Zelfbeheersing is volgens de bijbel een onderdeel van de vrucht van de Geest. De natuurlijke begeerten zijn op zichzelf niet zondig en behoeven ook niet verzwakt te worden. Als we vervuld zijn met Gods Geest en als we in dagelijkse geloofsgehoorzaamheid leven zal de Geest van God zelfbeheersing, matigheid, in ons bewerken (Galaten 5:22).

Er is nog een andere veel kwalijkere vorm van "versterving" die gepraktiseerd, wordt namelijk de zelfkastijding, de zelfkwelling. Het bewust jezelf kwellen, het jezelf moeilijk maken. Ook hier zit weer de gedachte achter dat door dit te praktiseren men los kan komen van de zonde, van deze wereld. Ascese in de één of andere vorm wordt door vele mystici toegepast. In de rooms-katholieke kerk bestaat op dit gebied een grote traditie, denk aan de letterlijke zelfgeseling die Maarten Luther op zichzelf toepaste en het op de knieën pijnlijk opkruipen van een ruwe trap, etc. 

In Colossenzen zegt Paulus het volgende over dit soort "verstervingstechnieken": "Dit toch is, al staat het in een roep van wijsheid met zijn eigendunkelijke godsdienst, zijn nederigheid en zijn kastijding van het lichaam, zonder enige waarde en dient slechts ter bevrediging van het vlees" (Col. 2:23). Met verbazing heb ik geconstateerd hoe ongelovige mensen met grote eerbied spraken over een kloosterorde waar de kloosterlingen niet mochten praten. (Een letterlijke oefening in stilzijn, een vorm van ascese) Deze eigendunkelijke godsdienst staat inderdaad, precies zoals het woord van God dit zegt, nog steeds "in een roep van wijsheid." Soms zit er achter de practisering van ascese ook nog de gedachte van verdienste bij God.

Het volgen van de Here Jezus vraagt, volgens de bijbel, wel voortdurend zelfverloochening (Lucas 9:21)

Dat betekent dat het gehoorzamen van de Here Jezus vaak tegen onze eigen natuurlijke gevoelens in gaat. Deze zelfverloochening is echter het gevolg van gehoorzaamheid en geen doel op zich. De bijbel is overigens niet tegen zelfdiscipline. Hierboven is er al op gewezen dat een onderdeel van de vrucht van de Geest matigheid, zelfbeheersing is. Paulus vergeleek zich met een atleet. Zoals een atleet op één ding gericht is (winnen) en daar alles voor opzij zet en gedisciplineerd voor traint, op dezelfde doelgerichte wijze moeten wij ons inzetten voor de zaak van Christus. 

Een atleet gaat b.v. op tijd naar bed en let op wat hij eet en drinkt. Wellicht zou hij ook geregeld uit willen gaan, laat opblijven, bier drinken en junkfood eten. Hij doet dat echter niet want hij weet dat dit zijn prestaties negatief zal beïnvloeden Als je de dag met God wilt beginnen en tijd voor voorbede wilt hebben dan is het vaak noodzakelijk om vroeg op te staan. Dat zal alleen lukken als je de avond daarvoor op tijd naar bed bent gegaan. Over dit soort discipline (kastijding van het lichaam) heeft Paulus het in 1 Cor. 9:15-27. Maar dat is heel wat anders dan aan zelfkwelling en versterving doen.

De muur die de gelovige beschermt in zijn strijd tegen zondige begeerten, heet zelfbeheersing. Mensen hebben van nature de neiging zich onbeheerst aan bepaalde lusten over te geven. Daarom moeten deze in toom worden gehouden. Maar zelfbeheersing houdt meer in dan alleen controle over lichamelijke lusten en begeerten. We moeten ook zelfbeheersing uitoefenen over onze woorden, gedachten en gevoelens.

Zelfbeheersing is nodig

Zelfbeheersing is nodig omdat onze zondige begeerten in onze ziel oorlog voeren tegen onze in Christus geboren nieuwe mens. Men kan onmogelijk volgeling van Jezus zijn, zonder voortdurend aandacht te besteden aan de genade van zelfbeheersing.

In de Nederlandse vertaling is gekozen voor het woord ‘zelfbeheersing’ als weergave van twee woorden in de Griekse grondtekst. Het ene woord doelt op ‘innerlijke kracht’, het andere op ‘gezond verstand’. Een verstandig oordeel stelt ons in staat te bepalen wat we wel of niet moeten doen. De innerlijke kracht geeft ons de wilskracht om ernaar te handelen. Beide zijn nodig. Hoe vaak gebeurt het niet dat we wel weten wat we moeten doen of nalaten, maar in de praktijk toch anders handelen? Zelfbeheersing kan dan ook worden omschreven als het aanwenden van onze innerlijke kracht, op basis van een verstandig oordeel, zodat we denken, zeggen en doen wat God behaagt.

Zelfbeheersing heeft gevolgen

Zelfbeheersing heeft op verschillend terrein van ons leven gevolgen: lichaam, verstand, gevoelens.

Eer God met uw lichaam

God schiep de mens als een zintuiglijk wezen. Bepaalde dingen zijn aangenaam voor onze zintuigen. Maar door de zonde gaat de mens vaak verkeerd om met alle natuurlijke zegeningen van God. Ook onze begeerten zijn door de zonde aangetast. In de zelfbeheersing moeten we ons primair richten op drie terreinen van lichamelijke verzoeking:.Vraatzucht. God heeft de mensen eetlust gegeven. Veel mensen zijn echter geneigd onmatig veel te nuttigen van het voedsel dat God ons ter beschikking stelt.

Luiheid

Het aantal christenen dat elke dag een vaste tijd van gemeenschap met God onderhoudt is waarschijnlijk niet groot. Sommigen kennen zo’n vaste tijd helemaal niet, anderen hoogstens af en toe. Velen zijn lui en ongedisciplineerd in het gebruik van hun tijd.
Immoraliteit. Seksuele zelfbeheersing strekt zich uit tot lichaam en ziel. Ook voor gelovigen, getrouwd of ongetrouwd, lijkt hier een steeds groter probleem te ontstaan. Buiten het huwelijk is onthouding de norm. Op het terrein van gedachten, blikken en taal moet eveneens zelfbeheersing worden betracht.

Gedachten krijgsgevangen maken

Zelfbeheersing houdt in dat wij ons in onze gedachten richten op zaken die aanvaardbaar zijn voor God. Ons gedachteleven is een soort broeikas. Zodra daar een wetteloze gedachte is geplant, blijkt de bodem voedzaam. Het zondige bedenksel groeit – als God het niet verhoedt – uit in verkeerde daden. Het gebeurt maar zelden dat iemand ‘zomaar’ in vraatzucht of immoraliteit ‘valt’. Gedachten eraan worden eerst lange tijd gekoesterd. .Ons gedachteleven vormt dan ook de eerste verdedigingslinie in de strijd om zelfbeheersing. We mogen onze gedachten niet openstellen voor zaken die verkeerde seksuele begeerten opwekken, zelfzucht (materialisme), jaloezie of egoïstische ambities.
 Tot de gevoelens die we in toom moeten houden, behoren toorn, woede (driftbuien), haat, zelfmedelijden en bitterheid. Deze gevoelens zijn óf schadelijk voor de ‘ontvangende partij’, óf voor onszelf en onze relatie met God. Alle zondige innerlijke gevoelens hebben één ding gemeen: ze zijn gericht op onszelf.

Onze gevoelens in toom houden

Banden van slavernij doorbreken.In onze strijd om zelfbeheersing draait alles om groei. We lopen het gevaar anderen te veroordelen vanwege een gebrek aan zelfbeheersing op terreinen waar wijzelf geen problemen hebben. Vergeet echter nooit dat elke mens zwakke plekken heeft. Lees Christus’ gelijkenis van de balk en de splinter. Dat stemt ons milder jegens anderen.

Ga voor een verstandig oordeel

Een verstandig oordeel is het begin van zelfbeheersing. Om ons daarin te oefenen kunnen wij niet zonder de Bijbel. Een verstandig oordeel is gebaseerd op grondige kennis van Gods normen voor ons lichaam, ons denken en onze gevoelens. We moeten de Bijbel kennen én onszelf. .De vraag is altijd of wij oprecht bereid zijn de voorbijgaande geneugten van de zonde vaarwel te zeggen en ons volkomen in te zetten voor een leven dat God behaagt. Zelfbeheersing begint met een verstandig oordeel, maar zij wordt pas werkelijkheid wanneer wij ons onderwerpen aan het gezag van Christus over alle terreinen van ons leven.

Hoe meer wij groeien in de genade van de zelfbeheersing, des te meer vrijheid wij zullen ervaren. Onder de leiding van de Heilige Geest mogen we worden bevrijd van de banden van de zonde en de vrije ruimte betreden van ware geestelijke discipline.

.