Christus vergadert zijn kerk 

De discipel en evangelist Johannes, heeft in het twintigste hoofdstuk geschreven over de opstanding van Christus, het feit van Pasen. Hij beschreef wat er gebeurd is op die Paaszondag en wat er op de (Joh. 20 : 24-29) zondag ná Pasen gebeurde.

Daarna volgen de verzen 30 en 31 waarmee Johannes zijn evangelie schijnt af te sluiten.

In de vertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap is boven die verzen dan ook niet ten onrechte gezet "Eerste slot". Wordt hoofdstuk 21 nu een soort aanhangsel? Bevat dit hoofdstuk elementen, die Johannes' "vergeten" is op te schrijven, maar die hem alsnog te binnen schieten? Dat is moeilijk aan te nemen.

Hij is immers zelf nauw betrokken geweest bij de gebeurtenissen, die in dat hoofdstuk worden beschreven. Hij heeft macht over hun broodwinning. Hij kan ervoor zorgen dat het ze nooit zalontbreken aan het dagelijkse brood.

Dat bewijs van de macht van Jezus hadden de discipelen nodig. Ze gingen een moeilijke tijd tegemoet en ze kregen een zware opdracht mee. Ze moesten het Evangelie verkondigen in een wereld die zich voor een groot deel zou openbaren als een vijandige en spottende wereld. Ze zouden te maken krijgen met een georganiseerde tegenstand tegen het evangelie van Christus' kruis en opstanding. Dan konden ze terugdenken aan dit begin bij de zee van Tiberias: Christus' soevereine macht over alles en allen!

Christus vergadert zijn kerk

Nog iets anders vraagt de aandacht: Aan land gekomen "zagen zij een kolenvuur liggen en vis daarop en brood" (vs. 9). Dat hadden zij niet klaargemaakt, maar Jezus Zelf. Hij was niet afhankelijk van hun visvangst! Jezus openbaart Zich als hun Gastheer: alles gaat van Hem uit en Hij nodigt hen aan de maaltijd. Ze gaan samen eten!

Dat heeft op een man als Petrus zo'n diepe indruk gemaakt, dat hij later aan Cornelius zegt: Christus is verschenen, niet aan het gehele volk doch aan de (Hand. 10: 41) getuigen, die door God tevoren gekozen waren, aan ons, die met Hem gegeten en gedronken hebben, nadat Hij uit de doden was opgestaan.

Dat wijst niet alleen op een werkelijke opstanding, met een echt menselijk lichaam en een menselijke mond, maar vooral op de geestelijke verbondenheid: samen eten is een teken van geestelijke gemeenschap.

Zo hebben die zeven discipelen dat ook ervaren. Deze gebeurtenis staat aan het begin van die lange geschiedenis van de vergadering van de Kerk van Christus. Jezus Christus vergadert zijn kerk tegen alle verzet en tegenstand in. Voor die vergadering schakel Christus zijn dienstknechten in. Daarmee heeft dit gedeelte van het hoofdstuk te maken.

Petrus had de Heiland tot drie keer toe verloochend. Wat er zich (Matth. 26: 69-75) gespeeld heeft tussen Jezus en Petrus na die verloochening, bij hun (Luk. 24 : 34) ontmoeting op de eerste Paasdag, weten we niet.

We moeten en mogen weten, wat er in het bijzijn van zes andere discipelen gebeurd is. Petrus moet driemaal antwoorden op zeer persoonlijke en voor hem pijnlijke vragen. Maar hij krijgt tot drie keer toe een geweldige opdracht mee. Ook hij mag onderherder zijn over de schapen en lammeren van Christus.

Christus is en blijft de enige Goede Herder, maar Hij schakelt mensen in als onderherders: wie Hij wil en ook zolang als Hij ze nodig heeft. Dat laatste komt vooral uit in de verzen 21 tot 23.

Om eens over na te denken

Hoe kijk je naar de kerk, het meesterwerk van God?

De verleiding is altijd weer groot om naar de kerk, haar verleden en haar heden, te kijken vanuit je ervaring. En wat zie je dan? Ik noem maar een paar dingen: een kerkgeschiedenis die niet bijster opwekkend te noemen is; de kerkelijke
verdeeldheid die maar voortduurt; de vaak kleinmenselijke omgang met elkaar binnen een gemeente; de kerkverlating waar we tegenwoordig ruimschoots mee te maken hebben; het teruglopen van het kerkbezoek, gepaard gaand met het toenemen van het aantal shoppers. Als je dat allemaal bij elkaar optelt, vormt het geen erg aantrekkelijk geheel.

Toch is het niet goed daar onze kijk op de kerk op te baseren. We mogen allereerst de Bijbel laten spreken. En het eerste dat dan opvalt, is dat de kerk zo nauw aan Jezus Christus wordt verbonden. 

Wij lezen in Matteüs 16:18 dat de Here Jezus tegen Simon Petrus zegt: ‘En Ik zeg u dat gij Petrus zijt, en op deze petra zal Ik mijn gemeente bouwen en de poorten van het dodenrijk zullen haar niet overweldigen.’ En als later Paulus de gemeente vervolgt, van Jeruzalem tot Damaskus, verschijnt Jezus hem en zegt: ‘Saul, Saul, waarom vervolg je Mij!’ 

De kerk is dus het eigendom van de Here Jezus zelf en wel zo dat Hij Zich helemaal één met haar maakt. De Bijbel eindigt ook met het roepen van de bruid en de Bruidegom naar elkaar: kom toch, we moeten eindelijk voorgoed bij elkaar zijn. Zo mag je over de kerk spreken. Vanuit Gods Woord. De kerk is kostbaar. Jezus Christus gaf zijn leven voor haar. En Hij brengt voortdurend Gods kinderen bij elkaar door de kracht van zijn Geest en Woord. De kerk is dus het kunststuk van Jezus zelf. 

De kerk is zo nauw aan Jezus verbonden, dat de Bijbel haar zelfs het lichaam van Jezus Christus kan noemen (1 Kor. 12:27). Het gaat dus nooit over ‘onze’ kerk. Alleen als we over de kerk spreken in haar relatie met en afhankelijkheid van de Here Jezus, houden we het zuiver. Dan mogen we ook uit volle overtuiging zeggen: de kerk is mooi. Kijk maar hoe Johannes haar beschrijft in Openbaring
12:1. Ze is schitterend versierd, als een hemelkoningin. We mogen dus hoog opgeven van haar. Het is van belang daar in ons spreken over de kerk rekening mee te houden. De kerk is wel van Christus! Inderdaad: het mooiste wat er op deze aarde bestaat.

De kerk als gemeenschap

In de twaalf artikelen wordt aan de kerk toegevoegd de betiteling: de gemeenschap der heiligen. In zondag 21 van de Catechismus wordt daarvan gezegd dat de gelovigen allen samen en ieder persoonlijk als leden gemeenschap hebben met de Here Christus en deel hebben aan al zijn schatten en gaven. De kerk is dus geen stevige goedgeoliede organisatie, maar een hechte gemeenschap. 

De verbinding met de Here Jezus is beslissend. Als het goed is, heeft ieder kerklid een persoonlijke band met Hem. En juist door die band vormen de gelovigen ook samen een gemeenschap. In de kerk gaat het er niet allereerst om dat we goed met elkaar overweg kunnen, maar dat we van elkaar weten dat we gekocht zijn met het kostbare bloed van Christus. Zo kijken we naar elkaar. We kunnen heel verschillend zijn en toch een eenheid vormen. 

Een eenheid van geloof, hoop en liefde. Die eenheid wordt op het allermooist beleefd aan de avondmaalstafel, waar we samen deel hebben aan het ene brood, beeld van de voor ons gekruisigde Christus. God geeft die gemeenschap. God geeft ons aan elkaar. Dat is allereerst een zaak van geloof en niet van gevoel. God wijst je je plek aan in het lichaam van de kerk.

De kerk in aanbouw - Dragen en gedragen worden

In de Bijbel heet de kerk de bruid van Christus, of het lichaam van Christus. Dat geeft de intieme band met Hem aan. De kerk wordt daarnaast ook een huis genoemd. Ik citeer 1 Petrus 2:4-5: ‘En komt tot Hem, de levende steen, door de
mensen wel verworpen, maar bij God uitverkoren en kostbaar, en laat u ook zelf als levende stenen gebruiken voor de bouw van een geestelijk huis, om een heilige priesterschap te vormen, tot het brengen van geestelijke offers, die Gode
welgevallig zijn door Jezus Christus.’

We mogen dus bouwen aan de kerk, bouwen aan het huis van God. Daarvoor moeten we wel komen tot Jezus. God zegt: wil je bruikbaar zijn voor Mij, dan dien je aansluiting te zoeken bij de Here Jezus. Dat doe je door gebed. Door te vragen
om de Heilige Geest, de Geest van Jezus. Zo word je door de naadloze aansluiting bij de Hoeksteen Jezus een steentje in het gebouw van de kerk. Een levende steen. Dat houdt twee dingen in: dragen en offeren. Eerst: dragen. Een steen draagt. Daar leg je hem voor neer. Om andere stenen te dragen. 

Maar als die steen niet zelf gedragen wordt, valt hij in een gat en
kan niet meer dragen. Een levende steen zit niet los in de muur. Hij kan niet gemist worden. Want hij draagt andere stenen. Trek je die ene steen los, dan vallen de andere eruit. Maar die ene steen kan alleen dragen als hij zelf ook ergens op rust.

Dat is een mooi beeld van de gemeente: dragen en gedragen worden. Die twee horen samen. Ze kunnen niet los van elkaar functioneren. Want dragen zonder rusten wordt ploeteren en kan zomaar leiden tot gefrustreerd afhaken: je sjouwt je wezenloos in de kerk, maar je voelt je niet gewaardeerd en ten slotte komt er niets meer uit je handen. En omgekeerd: rusten op een ander zonder te dragen, dat wordt een alleen voor jezelf naar de kerk gaan, een consumentenhouding.
Je vereenzaamt en verzuurt. 

Juist die twee samen, dragen en gedragen worden, beelden uit wat de Here wil zien in de kerk: dat we een echte relatie hebben met de mensen om je heen. En dat we ons samen gedragen weten door de Hoeksteen Christus. Zo bouw je aan het huis van God, of je ambtsdrager bent, koster, ziekenbezoeker, leider van de jeugdvereniging, voorbidder of klusjesman. Je bouwt een huis voor God.
En daarin, zegt Petrus, mag je offeren. Je geeft je eigen ikje aan God. En ook als je iets van jezelf geeft, je tijd, je geld, je energie, geef je daarin jezelf aan God. En dat is de echo op Gods geven van Zichzelf aan ons. Daarom is dat offeren ook
geen last, maar een diepe blijdschap. Psalm 118: nu wordt het offer van onze vreugde op Gods altaren aangericht.

De kerk is dus geen winkeltje met genadeartikelen, ook geen plek waar je op zondag over je bol geaaid wordt zodat je er weer een week tegen kunt. Dat is te passief. De kerk is een huis, waar je zelf een steen van bent. De kerk, dat ben je
samen. Je hebt elkaar ook nodig om samen goede keuzes te doen en je eigen gedrag bespreekbaar te maken. Het is dragen en gedragen worden.

De katholieke kerk

Katholiek betekent algemeen. De algemene christelijke kerk is niet een andere dan die kerk waarvan ik in mijn woonplaats lid ben. Ook in een klein dorpskerkje is de Here Jezus elke zondag bezig zijn wereldkerk te vergaderen. Wie met z’n hele
hart lid is van een gemeente die Gods Woord zuiver bewaart, is daarmee opgenomen in het wereldwijde kerkvergaderende werk van Christus (C. Bijl).

Anders gezegd: Christus’ wereldkerk wordt zichtbaar in vele plaatselijke kerken. Je kunt dus over de kerk in enkelvoud en meervoud spreken. Er is een katholieke kerk, zo lezen we in het begin van art. 27 NGB. En in het slot van dat artikel lezen we dat er over de hele wereld verstrooide en verspreide kerken zijn. Wij belijden ook elke zondag ons geloof met de kerk van alle eeuwen en plaatsen. En omdat dit zo is, zijn wij verplicht de kerkelijke eenheid te zoeken met allen die op hetzelfde fundament van Gods onfeilbaar Woord willen staan. Dat is de roeping van alle gelovigen.

De hedendaagse mens: op zoek naar een levende gemeente

Vroeger vonden we het een voorrecht om tot de (ware) kerk te mogen behoren. Immers, heel wat mensen ‘zagen de kerk niet’, zoals we dat zeiden. Tegenwoordig zijn we hierover erg onzeker geworden. We sprekennauwelijks meer over de kerk; we hebben het liever over onze persoonlijke relatie met God. We voelen ons meer kind van God dan kerklid. Bovendien spreken we vandaag (onder evangelische invloed) liever over de gemeente dan over de kerk.
Dat heeft er ook mee te maken dat we binnen de de kerken verschillen gaan zien. 

De ene plaatselijke gemeente is de andere niet. Ook het verschijnsel shoppen heeft hiermee te maken. Want je kunt shoppen bij een andere kerk of bij
een evangelische gemeente. Veel kerkverlaters vinden zo hun weg naar een van die gemeenten. Je kunt ook shoppen bij een naburige gemeente waar de sfeer en/of de prediking jou meer aanspreekt dan in je eigen gemeente. Je
bent op zoek naar een levende gemeente.

Wat moeten we hiermee? Niet te snel oordelen

Ik denk dat we voorzichtig moeten zijn met snelle conclusies. Het is beter eerst de situatie wat nader onder de loep te nemen. Want we kunnen er niet onderuit: we zijn veranderd. De maatschappij is in hoog tempo veranderd, de kerk
verandert mee. In een lager tempo, akkoord. Maar wij zijn kinderen van onze tijd en deel van onze samenleving.

Wat houdt dat in? 

Ik stip een paar dingen aan. Vandaag is het de tijd van het individu. De enkeling is belangrijker dan de groep. De individuele beleving is belangrijk. Ook het gevoel speelt een grote rol. Mensen nemen vandaag beslissingen op hun gevoel. Veel minder vanuit een diep nadenken ergens over. Wat je voelt, is echt. 
Daarnaast merken we dat echtheid komt voor waarheid. Of iemand echt overkomt, authentiek, is in veel gevallen belangrijker dan de inhoud van zijn of haarboodschap.

Deze ontwikkelingen gaan niet aan de kerkdeur voorbij. Wij willen ’s zondags in de kerk wel iets voelen. We moeten wel geraakt worden. Dat is belangrijker dan een dosis kennis bijgebracht krijgen. Je moet er wel iets mee kunnen. Het moet
relevant zijn voor jouw leven. En we haken snel af als de preek niet iets bij ons losmaakt. 

Het zojuist genoemde shoppen heeft hier veel mee te maken. Een dominee die goed communiceert en je ‘ergens’ raakt, krijgt veel meer applaus dan een
dominee die een stevige, doordachte, maar misschien wat saai overkomende preek neerzet. Want je moet vooral geraakt worden.

Ook andere kenmerken van onze tijd vind je in de kerk terug. Mensen zoeken vandaag vooral naar zekerheid. Ze willen controle over hun leven hebben. Artsen bijvoorbeeld moeten je verzekeren dat ze je beter kunnen maken en dat je, als dat niet lukt, vooral geen pijn hoeft te lijden. Daarachter zit dat je wel zoveel mogelijk uit het leven moet halen wat erin zit.

Kunnen genieten. Die mentaliteit kom je ook in de kerk tegen. We willen genieten. Het leven moet vooral fijn zijn. We horen graag over de liefde en de zorg van Christus en wat minder graag over het kruis dragen achter Christus aan.

Overdosis aan informatie

Nog een kenmerk van onze tijd is de overdosis aan informatie. Via radio, tv en internet (denk maar aan deze website) kun je overal informatie over krijgen. Maar dat zijn en blijven brokstukjes, waar je meestal maar weinig mee doet. We zappen en we surfen tot we er doodmoe van worden. Daarmee kan het ook wel heel oppervlakkig worden allemaal als je niet oppast. En het kan ook heel moeilijk zijn om keuzes te maken.

Ook in de kerk zie je dat mensen in een consumentenhouding terechtkomen. De vraag vandaag is: wat heeft de kerk en wat heeft de kerkdienst te bieden? Op grond van het aanbod maak je een keuze. Zo kiezen veel mensen vandaag voor een gemeente. Een gemeente die bij je past en waar je je thuis voelt. Ik heb wel eens het gevoel dat er aan de kerk vandaag heel hoge eisen worden gesteld. Net zoals aan relaties en aan het huwelijk. Je moet er voortdurend een goed gevoel bij hebben, anders hoeft het niet meer.

Terug naar de kern

Het is belangrijk deze stand van zaken niet te negeren. We kunnen wel onze kop in het zand steken, maar dat zal niet helpen. Het is beter de ontwikkelingen serieus te nemen. Door bijvoorbeeld in de prediking en in de hele eredienst ‘de
verwarming’ goed open te zetten. 

In een al killer wordende maatschappij mogen we in de kerk verwachten, dat we door de liefde en de genade van God warm gemaakt worden. Het is goed op deze manier in te spelen op de ontwikkelingen van vandaag en er iets mee te doen.

Vervolgens mogen we elkaar natuurlijk best de vraag stellen of de consumentenhouding ons niet te veel in de greep dreigt te krijgen. We zijn toch samen als gelovigen de kerk van Christus? En dat houdt toch allereerst een opdracht in? 

En het is ook niet toevallig dat de Here God ons een plek heeft gegeven in deze kerk. Daar verwacht Hij iets van ons. En als het gaat om de kerkdienst: we komen naar de kerk niet alleen en zelfs niet allereerst om iets te halen, maar om iets te brengen: onze lof en aanbidding voor de Here. Een kerkdienst heet niet voor niets eredienst. En we komen ook om biddend en zingend elkaar te bemoedigen. Steeds weer zullen we elkaar mee terug moeten nemen naar wat het Woord van onze God zegt. Dat is de kern. Als we dat niet doen, wordt het een puur subjectivistisch gebeuren: wat vind ik ervan, hoe beleef ik
het?

Het gaat om de zaak van Christus

Ik heb aangegeven dat het in de kerk gaat om de zaak van Christus. Hij vergadert Zich een gemeente. De kerk is zijn bruid. Dat bepaalt de toonhoogte van ons spreken over de kerk. Daarbij vergeet ik niet dat de kerk bestaat
uit zondige en beperkte mensen. Ook dominees vallen in die categorie. Dat is niet alleen onze waarneming. 

Ook de Here weet dat. Hij gebruikt juist zwakke mensen om zijn grootheid en heerlijkheid des te meer te laten schitteren. Denk maar aan wat de apostel Paulus over zichzelf schrijft: ‘Ook kwam ik in zwakheid, met veel vrezen en beven tot u; mijn spreken en mijn prediking kwam ook niet met meeslepende woorden van wijsheid, maar met betoon van geest en kracht, opdat uw geloof niet zou rusten op wijsheid van mensen, maar op kracht van God’ (1 Kor. 2:3-5). De Here 

God gebruikt in de kerk dus beperkte mensen

Hij is niet afhankelijk van onze begaafdheid of kunde. Bovendien gaat het niet om de show in de kerk, maar om de eenvoudige verkondiging van het evangelie. Paulus schrijft ook: ‘Want daar de wereld in de wijsheid van God door haar wijsheid God niet gekend heeft, heeft het Gode behaagd door de dwaasheid van de prediking te redden hen, die geloven’ (1 Kor. 1:21). Dat is de kern. 

God werkt ook Anno Nu door middel van de prediking

Daarmee is niet het laatste woord gezegd over het gebruik van (hulp)middelen in de kerkdienst. Maar het is wel belangrijk om steeds naar deze kern terug te gaan. Zo wil de Heilige Geest het geloof in ons hart werken! En wij mogen eerbied opbrengen voor deze werkwijze van de Heilige Geest.

Bovendien mogen we in de kerk met alle aspecten van het Woord in aanraking komen. Vandaag willen veel mensen in de kerk alleen over de bol geaaid worden. Maar het Woord ontdekt ons ook aan onze zonden. Het wijst ons ook op de
toorn en de straf van God, die een heilige Koning is. 

In veel kerken en groepen wordt een afgeslankt Woord verkondigd, al naar gelang de ligging van die kerk. Maar het mooie van de prediking is nu juist dat alles wat God ons geopenbaard heeft, zijn plaats mag krijgen. Dat verheerlijkt God. Dat bouwt de gemeente op. Zo mogen we steeds weer terug naar de
kern: het volle Woord van God.

Elkaar nodig hebben

Mensen zijn vandaag op zoek naar een levende gemeente. En daarmee bedoel ik niet een gemeente die voldoet aan de drie kenmerken van de ware kerk, zoals artikel 29 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis daarover spreekt. In het stukje
hierboven ging het in feite daarover: het is de kerk van het volle Woord.

Met een levende gemeente bedoelt men een gemeente die warm is, die aantrekkelijk is, die werkelijk tintelt van leven. En dat begint met de werkelijkheid van de levende kerkleden, zoals art. 29 NGB daar ook over spreekt. Het verlangen naar een bruisend kerkelijk leven is legitiem. 

En we mogen best kritisch in de spiegel kijken: voldoen onze kerken,
voldoet onze plaatselijke gemeente aan het beeld dat de Bijbel van de kerk schetst? Leven we samen uit de genade en de liefde van Jezus Christus? 

Zoeken we samen de wil van de Here? Willen we bij alle verschillen samen buigen voor het Woord van de Here? Dan ontstaat een goed klimaat in de kerk, waarin iedereen zich thuis mag voelen en betrokken mag weten. We hebben elkaar nodig in de kerk. Om samen het huis van de Here te zijn, als levende stenen.
Dan is de kerk inderdaad het mooiste wat er is op aarde!