Enkele algemene opmerkingen

BVoordat we de brief aan de Filippenzen gaan bekijken, willen we eerst kijken naar de stad Filippi en naar de mensen die daar woonden. Wat was het voor een stad? Wat voor mensen woonden er? Hoe was Paulus met deze mensen in contact gekomen? Filippi was een Romeinse provinciehoofdstad in Macedonië. Belangrijke bronnen van inkomsten waren de goud- en zilvermijnen, die in de buurt lagen. Er woonden veel Romeinen in de stad. Met name soldaten en oudgedienden uit het leger. Volgens Hand. 16:12 was Filippi zelfs een Romeinse kolonie met bijzondere voorrechten. De burgers van Filippi waren Romeins burger.

Daarnaast had de stad ook het zogenaamde 'Ius Italicam', dit betekende dat de burgers van die stad gelijke rechten hadden als de bewoners van Italië. Er woonden waarschijnlijk niet veel Joden, want volgens Hand. 16:13 was er geen synagoge. De joden die er woonden, voornamelijk vrouwen, kwamen samen bij de rivier.

In Hand. 16 lezen we hoe Paulus met de stad Filippi in aanraking is gekomen (omstreeks het jaar 50). Als Paulus bezig is met zijn tweede zendingsreis krijgt hij in Troas het visioen van de Macedonische man. God roept hem met zijn medewerkers (Silas, Timotheüs en Lucas) naar Europa. Paulus is de eerste keer niet lang in Filippi geweest. Toch is er in de korte tijd dat hij daar was heel veel gebeurd. We lezen hierover in Hand. 16.

Als Paulus en Silas enkele dagen in Filippi zijn, gaan ze op de sabbat naar de samenkomst van de joodse vrouwen bij de rivier buiten de stad. In vers 14 maken we kennis met één van die vrouwen: Lydia. De Heere opent haar hart en zij wordt geraakt door wat Paulus en Silas verkondigen. Zij komt tot geloof en laat zich dopen. Lydia is de eerste christen in Filippi en ook de eerste christen in Europa. Direct na haar bekering zien we dat het geloof van Lydia ook heel praktisch tot uitdrukking komt. Zij neemt Paulus en zijn medewerkers in huis. Deze hartelijkheid en de zorg voor elkaar blijft kenmerkend voor de relatie tussen Paulus en de gemeente in Filippi.

Maar waar het evangelie gaat werken, wordt ook de satan actief. Als Paulus op een dag bij een waarzegster een boze geest uitdrijft, komen haar bazen in opstand (vs. 16 e.v.). Ze beschuldigen hen van oproer en zetten hun boodschap in een kwaad daglicht. Paulus en Silas worden gegeseld en komen in de gevangenis terecht. Het lijkt alsof het Evangelie in Europa in de kiem gesmoord wordt. Maar dan lezen we van het geweldige getuigenis van Paulus en Silas; midden in de nacht, in de gevangenis, zingen ze lofliederen voor God! Dit getuigenis heeft grote gevolgen. Er komt een aardbeving en de deuren van de gevangenis gaan open. Maar wonderlijk genoeg gaat geen van de gevangenen op de loop. Ze zijn allen diep onder de indruk. Het meest onder de indruk is echter de gevangenbewaarder. Hij komt tot geloof en laat zich met zijn hele huis dopen. Ook de stadsbestuurders merken dat er wonderlijke dingen gebeuren in hun stad sinds Paulus en Silas er zijn. Zij krijgen het er benauwd van en vragen hen dringend om de stad te verlaten (vs.38-39).

Paulus en Silas verlaten de stad, maar het Evangelie blijft en werkt door. Er ontstaat een gemeente

De band tussen Paulus en de gemeente in Filippi is altijd bijzonder hartelijk geweest. Waarschijnlijk is er veelvuldig contact geweest. Op de derde zendingsreis heeft Paulus opnieuw de gemeente bezocht. Verschillende keren heeft de gemeente hem geholpen, hoewel de mensen het zelf niet breed hadden. Uit Fil.4:16 blijkt dat men Paulus in Thessalonika zelfs meerdere malen had gesteund door giften. En in Efeze, waar de Filippenzenbrief geschreven is, heeft hij Epafroditus ontvangen als afgezant van Filippi om hem opnieuw door hun gaven te helpen. Als we de brief aan de Filippenzen gaan lezen zullen we deze hartelijkheid ook steeds weer tegenkomen. Blijdschap is het kernwoord van deze brief.

Paulus, een gevangene in de Heere

Vanaf de vroegste tijden zijn er gevangenissen geweest, waarin mensen al of niet terecht van hun vrijheid worden beroofd. Het maakt wel een groot verschil waarom iemand in de gevangenis zit. Is dat vanwege een begaan misdrijf of vanwege iemands overtuiging. Telkens weer werden en worden (!) ook christenen gevangen gezet vanwege het belijden van Christus. Ook de apostel Paulus was vele keren een gevangene. In het bijbelgedeelte dat wij met elkaar gaan lezen, willen wij kijken hoe hij tijdens zijn gevangenschap heeft gedacht en geleefd.

Lezen: Filippenzen 1:1-26

Overzicht van het bijbelgedeelte

Uit de verzen 7 en 13 blijkt duidelijk, dat Paulus op het moment dat hij de brief schrijft, in een gevangenis zit. Welke gevangenis dit is, is niet helemaal zeker. Uit Handelingen weten we dat Paulus in Rome (Hand.28) en in Caesarea gevangen heeft gezeten (Hand.23:31 v.). Paulus schrijft in zijn brief over het huis van de keizer en over het rechthuis. Het lijkt er dus op dat hij in Rome gevangen zit. 

Toch is dit niet zo waarschijnlijk omdat afstand tussen Rome en Filippi erg groot is. We lezen in de brief dat er veelvuldig contact is tussen Paulus en de gemeente in Filippi. Dit veronderstelt dat Paulus niet al te ver van Filippi verwijderd is. En hoewel Rome en Filippi allebei aan de "Via Egnatia" (de weg die vanuit Rome langs Filippi naar Byzantium liep) liggen, is de af stand tussen de beide plaatsen toch nog zo'n 1200 km. Verder blijkt uit de brief dat Paulus van plan is om na zijn vrijlating naar Filippi te komen. 

Uit Romeinen 15:24 en 28 weten we echter dat Paulus vanuit Rome door wilde reizen naar Spanje. Paulus heeft de brief dus waarschijnlijk niet vanuit Rome geschreven. Ook Caesarea is niet aannemelijk omdat van daaruit de afstand naar Filippi ook erg groot is en omdat Paulus vanuit Caesarea niet in de gelegenheid was om naar Filippi te gaan. We moeten de plaats van Paulus' gevangenschap dus zoeken in de buurt van Filippi. Waarschijnlijk is het Efeze. Ook daar heeft Paulus gevangen gezeten. Daar heeft hij zelfs gevreesd voor zijn leven (1 Kor.15:32 en 2 Kor.1:8 vv.). 

Dat Paulus schrijft over het huis van de keizer en over het rechthuis hoeft hiervoor geen bezwaar te zijn. In elke provinciehoofdstad was een residentie van de Romeinse overheid (een 'pretorium', een rechthuis). De slaven en dienaren die in zo een residentie woonden werden ook tot het huis van de keizer gerekend. We mogen dus aannemen dat Paulus zijn brief aan de Filippenzen geschreven heeft vanuit de gevangenis in Efeze.

Zoals in elke klassieke brief worden direct in het begin namen van de afzenders vermeld: Paulus en Timotheüs. Dit betekent niet, dat wij moeten denken aan twee schrijvers. Wij kunnen het ons zó voorstellen, dat Paulus voortdurend met Timotheüs heeft overlegd, wat hij aan de Filippenzen zou schrijven. Ook uit het vervolg van de brief blijkt telkens, dat Paulus de eigenlijke schrijver is geweest.

Paulus was niet opgepakt wegens een misdrijf, maar om het Evangelie, dat hij predikte ('mijn banden in Christus1, vs. 13

Inmiddels heeft Paulus zich al voor zijn rechter moeten verantwoorden. Tijdens dit proces werd hij duidelijk 'bevestigd' (vs.7), wat een juridische term is. Waarschijnlijk betekent het, dat men de woorden van de apostel niet heeft kunnen weerleggen. In ieder geval houdt Paulus er zelf sterk rekening mee, dat hij binnenkort zal worden vrijgelaten, waardoor hij spoedig naar Filippi kan komen (Fil. 2:24). Hij verlangt erg naar de mensen in Filippi. In Christus zijn ze verbonden en daarom dragen ze elkaar ook iedere keer in gebed aan de Heere op (vs.4 en vs. 19).

Aanleiding voor het schrijven van deze brief is, dat de apostel zijn dank wil uitspreken voor de gaven, die hem vanuit Filippi toegezonden zijn (Fil. 4:18). Het is opvallend dat hij zijn brief hier niet mee begint. Pas in hoofdstuk 4 spreekt hij er expliciet over. Eerst legt hij uit hoe hij de steun van de Filippenzen ziet (vs.7). Paulus is in de eerste plaats Gòd dankbaar (vs.3), die de harten van de Filippenzen tot deze daden heeft willen neigen. Paulus hoopt en bidt (vs.9), dat de gelovigen in Filippi nog méér overvloedig zullen worden in de kennis van God en van Christus en dat zo Gods werk in hen steeds weer openbaar wordt.

Vanaf vs. 12 gaat de apostel uitvoerig in op de vraag, die bij de Filippenzen leefde: 'Hoe moet het nu verder met de voortgang van de evangelieprediking? Is het niet zo dat, nu Paulus in de gevangenis zit, de loop van het Evangelie tot staan is gebracht?' Nee, want tijdens het proces heeft de apostel tot mensen mogen spreken, die hij onder normale omstandigheden nooit ontmoet zou hebben (vs. 13). En in de gemeente van Filippi zijn gelovigen gekomen die overvloedig en onbevreesd in Paulus' plaats het Woord zijn gaan verkondigen (vs. 14).

Paulus weet wel dat enigen van hen niet uit zuivere motieven te werk gaan. Zij willen laten zien, dat er ook een prediking mogelijk is, zonder dat Paulus daar direct bij betrokken is. Toch vindt Paulus in dit geval de motieven niet zo belangrijk. Het is Paulus een vreugde, wanneer, ondanks alles, de naam van Jezus Christus maar verkondigd wordt!

 Tenslotte schrijft Paulus in de verzen 19-26 over zichzelf. Het is opvallend dat hij hierbij niet op zichzelf gericht is. Hij is er stellig van overtuigd dat wat er ook met hem zal gebeuren, het er altijd toe zal leiden dat Christus grootgemaakt zal worden. Paulus weet ook zeker dat hij hierin op geen enkele wijze beschaamd zal uitkomen. Zal hij blijven leven, dan betekent dat een grootmaken van Christus. Zal hij sterven, dan zal hij het eeuwige leven ontvangen. Zowel in leven als in sterven heeft Paulus zich aan de Heere toevertrouwd. Paulus zegt hier niet, dat hij verwacht snel te zullen sterven. Integendeel, hij voelt zich niet bedreigd, maar hij is van plan om spoedig persoonlijk naar Filippi te komen. Hoewel sterven zeer verre het beste voor hem zou zijn, verwacht Paulus toch in het leven te zullen blijven. Dit is beter voor de gemeente en voor de prediking van het Evangelie. En dat is het doel van Paulus' leven: Christus grootmaken! Hij wil niet anders dan in de dienst te staan van zijn Meester, een 'slaaf te zijn van Jezus Christus (vs.l).

Aantekeningen

vers 1    De heiligen, vs.l; in Filippi zijn de gelovigen in dienst van Christus. Het woord 'heilig' moet hier verklaard worden vanuit het Oude Testament, waar het betekent, dat bepaalde mensen 'afgezonderd' worden tot de dienst aan God. Let erop dat er staat 'al de heiligen'. Paulus schrijft zijn brief aan alle mensen van de gemeente, jong, oud, arm, rijk, iedereen.

vers 2    De groet, vs.2, komt ongeveer in deze vorm steeds naar voren in Paulus1 brieven. Het woord 'genade' (letterlijk: verheugt u, heil u!) klonk de Griekse lezers als groet bekend in de oren. Het woord 'vrede' (sjaloom) is nog altijd een gebruikelijke Joodse groet. Beide woorden uit de dagelijks omgangstaal zijn bij Paulus met een diepere inhoud gevuld. Ook brengt de apostel hierin tot uitdrukking, dat door Christus het onderscheid tussen Jood en Griek is opgeheven.

vers 6    De dag des Heeren wordt ook in 1:10 en 2:16 genoemd. In het Oude Testament is dit het moment, waarop God Zijn oordeel zal openbaren (Zach. 14:1; Mal. 3:2 en 4:1). In het Nieuwe Testament moeten we denken aan de dag van de wederkomst van Christus, of aan de dag waarop we zullen sterven.

vers 7    Paulus heeft zich moeten verantwoorden, vs.7, tegenover zijn rechters. Het is niet duidelijk waarvan hij beschuldigd werd. In latere tijd werd de christenen vaak verweten, dat het de mensen asociaal maakte, als er een onzichtbare God gepredikt werd, of dat door de gemeentevorming de Romeinse wet werd overtreden.

vers 13  Het rechthuis is het 'praetorium', waar de Romeinse

               provinciale overheid zetelde, waar dus ook de rechtspraak plaats vond (Matth. 27:27, Hand.23:35).

vers 15  Sommige predikers waren jaloers op Paulus. Misschien op zijn succes. Door nu zelf op de voorgrond te treden willen ze Paulus wellicht jaloers maken. Dit zou Paulus' omstandigheden kunnen verzwaren (vs. 16).

vers 23  Het woord 'ontbonden worden' is een zeemansterm: het anker lichten. De kanttekeningen van de Statenvertalers spreken ook van Verhuizen'. Dus de christen die sterft, staat op het punt om te Verhuizen' naar het Hemels Vaderland, waar Christus is (zie ook Filipp.3:20).

Toespitsing

De positie van Paulus als gevangene is niet benijdenswaardig geweest. Toch ligt in deze brief de nadruk op de blijdschap en de dankbaarheid ten opzichte van God en de mensen. De Filippenzen zullen deze woorden echt niet als grootspraak hebben opgevat. Zij zullen zich immers de geschiedenis herinnerd hebben, dat Paulus destijds óók een gevangene geweest is in de stad Filippi (Hand. 16:16-40) en dat hij 's nachts in de kerker met Silas lofzangen .voor de Heere kon zingen! 

Steeds weer richt Paulus de aandacht op de Heere en niet op zijn eigen lijden. De gemeente was bezorgd over Paulus, maar Paulus is bezorgd over de voortgang van het Evangelie. Samen met de gemeente van Filippi krijgen wij hier van Paulus een les over lijden en medelijden. Wanneer wij met lijden te maken krijgen, zelf of in onze omgeving, dan moeten we eerst met dat lijden naar de Heere Jezus gaan.
 
Onze eerste zorg is om in de nabijheid van Christus te zijn

Pas dan komt onze praktische hulp in het juiste licht te staan. Wij willen het vaak andersom doen. We helpen waar het kan en organiseren van alles en nog wat om onze lijdende medemens te helpen. Maar we vergeten zo vaak om hen op Christus te wijzen bij Wie de echte troost en hulp te vinden is.

Naast een les in het omgaan met lijden, krijgen we hier ook een les in het gemeente zijn en in het gemeenschap hebben als christenen met elkaar. Het is bijna om jaloers op te worden als je ziet hoe innig Paulus en de gemeente van Filippi met elkaar verbonden zijn in het geloof. Dagelijks (!) bidt Paulus voor zijn vrienden en hij laat dat ook weten aan de mensen in Filippi. Wat is het geweldig als je weet dat er mensen zijn, en dan nog wel vrienden, die voor je bidden en je naam noemen bij de Heere God!

Aan de andere kant weet Paulus dat de gemeente van Filippi achter hem staat. Ze bidden voor hem en ze ondersteunen hem waar mogelijk. De gemeente van Filippi is voor Paulus een 'thuisfront' waar hij op terug kan vallen. Zo mag ook onze gemeente een thuisfront zijn. Voor bijvoorbeeld zendingswerkers, maar ook voor onszelf geldt dat we op de gemeente terug mogen vallen als we er in de maatschappij soms alleen voor staan.  

Heer, wees mijn Gids 

                                

INFO: DE WEG - DE WAARHEID - HET LEVEN - FILM - AUDIO